کلیدی‌های بازمانده از کابینه

ماه عسل دولت و مجلس به کام نرسیده تلخ شد، کلید روحانی درِ سه وزارتخانه را به روی وزرای پیشنهادی نگشود، سه وزارتخانه‌ای که اتفاقا کلیدی هم بودند. رای عدم اعتماد مجلس به سه وزیراما ضربه سنگینی به دولت روحانی وارد نمی‌کند. این بار شاید او به جای تجربه خاتمی و هاشمی بتواند از تجربه احمدی‌نژاد استفاده کند.

 یکی ازمعدود اقدامات احمدی‌نژاد که شاید به کار روحانی هم بیاید نحوه انتخاب سرپرست برای وزارتخانه‌های بی‌وزیر و معرفی وزیر بعدی است. احمدی‌نژاد پس از عدم اعتماد مجلس به هر یک از وزرایش یکی از چهره‌های مطلوب خود را به عنوان سرپرست انتخاب می‌کرد و در این مدت آنچه می‌کرد که مطلوبش بود، سرپرستان وزارت خانه‌ها تمامی عزل و نصب‌های مورد نظر احمدی‌نژاد را انجام می‌دادند تا برای وزیر معرفی شده عزل و نصبی باقی نماند.

به وزارت نرسیده‌ها یک ویژگی مشترک دارند. کارشان در ارتباط با جوانان بوده و آموزش. از سال‌های دور و حداقل از دوره ریاست جمهوری خاتمی هر جایی نشان از جوانان دارد برای اصولگرایان تبدیل به کابوسی تلخ شده است.

برداشتن مدیر تازه منصوب شده هم کار ساده‌ای برای نمایندگان مجلس و وزیر بعدی نبود. این اتفاقات کار نمایندگان مجلس را به جایی می‌رساند که از رای ندادن به وزیر قبلی پشیمان می‌شدند و با رغبت به وزیر پیشنهادی جدید رای می‌دادند.

بارها اتفاق افتاده بود که نمایندگان مجلس در گپ و گفت با خبرنگاران درباره چرایی رای به وزرای احمدی‌نژاد می‌گفتند: “اگر به این وزیر رای ندهیم احمدی‌نژاد فرد دیگری که به او نزدیک‌تر است را معرفی می‌کند.”

حسن روحانی چهره‌های بسیاری در اطراف خود دارد که می‌تواند به عنوان سرپرست سه وزارتخانه بدون وزیر منصوب کند و برنامه‌های مد نظر او را پیش ببرند؛ البته اگر برای انتصاب سرپرستان مورد نظرش با مخالفت رهبری مواجه نشود. روحانی در سخنان خود تلویحا از هماهنگی با رهبری برای تمامی وزرا خبر داده بود و محمدعلی نجفی هم در سخنانش گفت که روحانی برای وزارت او با رهبری هماهنگ کرده است.

رهبری گویا قصد نداشته بار مخالفت با وزرای روحانی را به تنهایی به دوش بکشد و با منصوبانش تقسیم کار کرده است. در روزهایی که روحانی از هماهنگی با رهبری درباره کابینه می‌گفت حسین شریعتمداری، نماینده رهبری در روزنامه کیهان، هر روز مطلبی علیه وزرای روحانی منتشر می‌کرد. توقع شریعتمداری البته بیش از اینها بود و از نمایندگانی می‌خواست به زنگنه و نعمت‌زاده هم رای ندهند، آنان هم در نهایت به سه وزیر رای ندادند تا حرف نماینده رهبری روی زمین نماند.

چیزی که عوض دارد گله ندارد

اینک حسن روحانی برای سه وزارتخانه جدید و وزرای بازمانده از وزارت، تجربه دولت‌های گذشته را پیش رو دارد از هاشمی رفسنجانی گرفته که بلافاصله پس از رای عدم رای اعتماد مجلس به محسن نوربخش او را به سمت رئیس بانک مرکزی انتخاب کرد تا محمود احمدی‌نژاد که که بر معرفی چهره‌های مطلوبش اصرار می‌کرد.

حسن روحانی چهره‌های بسیاری در اطراف خود دارد که می‌تواند به عنوان سرپرست سه وزارتخانه بدون وزیر منصوب کند و برنامه‌های مد نظر او را پیش ببرند؛ البته اگر برای انتصاب سرپرستان مورد نظرش با مخالفت رهبری مواجه نشود.

او هنوز سمت‌های زیادی در دولت خود دارد که می‌تواند به سه بازمانده کابینه بدهد. شاید نمایندگان مجلس از او دلگیر شوند اما چیزی که عوض دارد گله ندارد. او برای کسب رای اعتماد کابینه در برخی از وزراتخانه‌ها از گزینه‌های حداکثری خود صرفنظر کرد و برخی از اصولگرایان نزدیک به لاریجانی را نیز به وزارت گمارد.

وزرای پیشنهادی در ۴ روز رای اعتماد هر چه مطلوب مجلسیان بود انجام دادند تا جای گله نباشد. محمدعلی نجفی در صحن علنی مجلس گفت کاری نمی‌کند که رای نیاورد شاید با همین استراتژی بود که وزرای همراه با میرحسین موسوی و کروبی ترجیح دادند از کنار ماجرای انتخابات سال ۸۸ عبور کنند و یا دفاعشان حداقلی باشد.

اینک که مجلس‌نشینان به عهد خود وفا نکرده‌اند، روحانی هم می‌تواند بر عهد پیشین با مجلسیان نباشد. عهد نانوشته‌ای مبنی بر اینکه دست بر روی حساسیت‌های آنان نگذارد.

بیشتر از روحانی باید علی لاریجانی بابت رای نیاوردن کابینه ناراحت باشد، حامیان او مدعی بودند که فراکسیون‌شان ۱۸۰ عضو دارد و به کابینه رای می‌دهند. شاید به همین دلیل بسیاری خوشبین بودند تمامی کابینه رای بیاورد چرا که “قاعده دیدن کدخدا” در سیاست ایران حاکم بوده. این قاعده گویا حداقل در مجلس نهم جواب نمی‌دهد و هماهنگی با علی لاریجانی، رئیس مجلس برای رای اعتماد به تمامی کابینه کارساز نیست.

شاید کدخدای اصلی اصولگرایان مجلس کس دیگری است و یا اینکه دیگر همه از کدخدا حرف شنوی ندارند. اینک فراکسیون اصولگرایان و در راس آن حداد عادل که اقلیت مجلس را تشکیل می‌دهند می‌توانند بابت پیروزی خود خوشحال باشند. آنان به تنهایی رای لازم برای حذف وزرای روحانی را نداشتند و توانستند تعدادی از اصولگرایان حامی لاریجانی را هم با خود همراه کنند.

بیشتر از روحانی باید علی لاریجانی بابت رای نیاوردن کابینه ناراحت باشد چون حامیان او مدعی بودند که فراکسیون‌شان ۱۸۰ عضو دارد و به کابینه رای می‌دهند. بسیاری خوشبین بودند تمامی کابینه رای بیاورد چرا که “قاعده دیدن کدخدا” در سیاست ایران حاکم بوده است.

ویژگی مشترک به وزارت نرسیده‌ها

به وزارت نرسیده‌ها، اما یک ویژگی مشترک دارند. کارشان در ارتباط با جوانان بوده و آموزش. از سال‌های دور و حداقل از دوره ریاست جمهوری خاتمی هر جایی نشان از جوانان دارد برای اصولگرایان تبدیل به کابوسی تلخ شده است.

هر وقت هم که اتفاقی می‌افتد اولین جایی که مورد حمله‌های گروه‌های فشار قرار می‌گیرد دانشگاه است چه سال ۷۸ باشد و چه سال ۸۸. از همان زمانی که فیلم حضور میلی منفرد، وزیر پیشنهادی علوم، در یک نشست اعتراضی سال ۸۸ در مجلس پخش شد، می‌شد حدس زد که نمایندگان اصولگرا تصمیم خود را برای عدم رای اعتماد به او گرفته‌اند.

محمد علی نجفی شاخص‌ترین وزیر حذف شده و از شاخص‌ترین وزرای معرفی شده برای کابینه بود.حذف او به جز حوادث سال۸۸ و درگیری‌های کلان سیاسی یک دلیل دیگر هم داشت و آن هم انتخابات مجلس در دو سال بعد است. در شهرستان‌ها مدیران آموزش و پرورش و معلمان نقش مهمی در انتخابات دارند و شاید از این رو نمایندگان مجلس نگران بودند که با حضور نجفی در آموزش و پرورش انتخابات آینده را مغلوبه شوند.

حذف مسعود سلطانی‌فر، وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان اما برای بسیاری تعجب‌برانگیز بود. معمولا فضای جلسه مجلس در هنگام رای اعتماد نشان از وضعیت آرای وزیر داشت. از روزهای اول اصولگرایان حساسیتی برروی سلطانی‌فر نشان ندادند اما گویا دستور رای ندادن به سه وزیر مسئول در حوزه جوانان و آموزش از یک جا صادر شده بود. او گفته که به شورای شهر تهران باز می‌گردد. شورای شهری که شاید بتواند نجفی را شهردار تهران کند.

حسن روحانی اینک سه ماه برای معرفی وزرای جدید زمان دارد. اینک که تیم اقتصادی کابینه مستقر شده او می‌تواند با فراغ بال کلید جدیدی برای قفل‌های سیاست ایران بسازد. کلیدی که بتواند درهای بسته را به روی سه وزیرپیشنهادی جدیدش باز کند.