مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز جمعه ۲ دسامبر/ ۱۱ آذر گفت که به نظر میرسد ایران با ناظر هستهای سازمان ملل بر سر اطلاعاتی که باید در مورد برنامه اتمی خود ارائه دهد، اختلاف نظر دارد.
رافائل گروسی در کنفرانسی در رم گفت: «به نظر نمیرسد که ما با ایران در مورد تعهداتش به آژانس بینالمللی انرژی اتمی همنظر باشیم. ما باید روابط خود را به مسیر درست بازگردانیم.»
گروسی گفت که او «هنوز امیدوار است» تهران توضیحی درباره آثار اورانیوم در سه مرکز اعلام نشدهاش ارائه دهد.
گزارش اخیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی میگوید ایران با بازدید ناظران آژانس در ماه نوامبر موافقت کرده است تا توضیحاتش را به آنها اعلام کند با این حال، این دیدار هنوز انجام نشده است.
قدرتهای غربی می گویند که موضوع کشف ذرات اورانیوم در مکانهای اعلامنشده به مانعی در مذاکرات احیای توافق برجام تبدیل شده است. تهران ماههاست که بر این شرط پافشاری میکند که احیای برجام تنها پس از بسته شدن پرونده پادمانی در آژانس درباره ماهیت همین سه مکان اعلام نشده و دلیل وجود ذرات اورانیوم در آنها مقدور خواهد بود. غرب و آژانس بینالمللی انرژی اتمی میگویند موضوع سوالات پادمانی ماهیت فنی دارد و ایران نمیتواند به صورت سیاسی و با چانهزنی و گروگان گرفتن توافق هستهای آن را حل کند.
مذاکرات احیای برجام از سپتامبر/ شهریور متوقف شده است. طرفهای اروپایی و آمریکایی وضعیت کنونی را بنبست و آغاز مرگ برجام میخوانند. در مقابل چمهوری اسلامی که در حدود سه ماه گذشته با بیسابقهترین و گستردهترین اعتراضات مردمی در تاریخ ۴۳ سالهاش روبهرو شده است تلاش میکند چراغ امکان احیای برجام را روشن نگاه دارد هرچند هیچ نشانهای از آن در عمل وجود ندارد.
برجام در بنبست، پیش به سوی اورانیوم ۹۰ درصدی
گروسی هم روز جمعه همین موضوع را در کنفرانس خبری تکرار کرد و گفت که به نظر میرسد مذاکرات احیای برجام متوقف شده و فعلا شتاب لازم برای زنده کردن آن وجود ندارد.
وی افزود که از تصمیم چند هفته پیش تهران مبنی بر آغاز غنیسازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد در فردو نگران است.
او گفت: «ایران به ما اطلاع داد که ظرفیت غنیسازی اورانیوم ۶۰ درصدی خود را سه برابر میکند. نه دو برابر، سه برابر میکند، که بسیار نزدیک به سطح نظامی یعنی ۹۰ درصد است».
او گفت: «این رویدادی پیش پا افتاده نیست. این چیزی است که عواقبی دارد. فهرستی از مواد هستهای را به آنها میدهد که نمیتوان آن را حذف کرد… که ممکن است استفاده دیگری داشته باشد. ما باید در ایران حضور داشته باشیم. باید راستی آزمایی کنیم.»
جمهوری اسلامی تلاش برای تولید تسلیحات هستهای را رد میکند و میگوید فناوری هستهای آنها صرفاً برای اهداف غیرنظامی است.
ایران ماه گذشته گفت که غنیسازی در فردو با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6 انجام میشود و پاسخی به قطعنامه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در انتقاد از عدم همکاری تهران با ناظران هستهای است.
بر اساس مفاد برجام، ایران تنها مجاز به غنی سازی اورانیوم با خلوص ۳٫۶۷ درصد و تبدیل فردو به مرکز تحقیق و توسعه است.
غرب و گزینههای پیش رو
ایالات متحده ماه گذشته «نگرانی عمیق» خود را درباره پیشرفت ایران در برنامه هستهای و تواناییهای موشک بالستیک خود ابراز کرد.
جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید گفت: «ما مطمئن خواهیم شد که همه گزینهها در اختیار رئیسجمهور است». ما قطعاً دیدگاه خود را مبنی بر اینکه اجازه نخواهیم داد ایران به توانایی سلاح هستهای دست یابد، تغییر ندادهایم.
بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیهای مشترک گفتند که ایران «بسیار فراتر از» محدودیتهای تعیین شده در برجام حرکت میکند.
آنها گفتند که ایران با غنی سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد، سیاست جهانی عدم اشاعه سلاحهای هستهای را به چالش میکشد.
کشورهای اروپایی گفتند: «این اقدام که خطرات مرتبط با اشاعه سلاحهای هستهای قابل توجهی را به همراه دارد، هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد.»
تاسیسات غنیسازی فردو، مکانی به شدت محافظت شده در حدود ۱۹۰ کیلومتری جنوب تهران به سمت قم است و به منظور محافظت از آن در برابر حملات هوایی یا موشکی در اعماق زمین ساخته شد.
در ماه سپتامبر، بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، گفت ظرفیت غنیسازی فردو طی سال گذشته سه برابر شده است، چند ماه پس از آن که ایران اعلام کرد غنیسازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد را در آنجا آغاز کرده است.
ماه گذشته، سرلشکر آهارون حلیوا، رئیس اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل هم گفت که ایران «پیشرفت قابل توجهی» در زمینه کسب توانایی برای تولید اورانیوم ۹۰ درصدی داشته است.