بهمنماه دو سال قبل در زمان دولت روحانی سفارت سوئیس در تهران با انتشار پیامی اعلام کرد که این کشور یک کانال «شفاف» مالی مستقل برای عرضه دارو، وسایل پزشکی و مواد غذایی به ایران ایجاد میکند. این کانال مالی که «شتا» نام گرفت برای صدور دارو و غذا به ایران زیر نظر وزارت خزانهداری آمریکا فعالیت آزمایشی خود را آغاز کرد و ۲۷ ژانویه ۲۰۲۰/ ۷ بهمن ۱۳۹۸ نخستین تراکنش مالی از طریق این کانال انجام شد.
سفارت سوئیس در تهران اعلام کرده بود:
«هدف ساز و کار تجاری انساندوستانه سوئیس حصول اطمینان از آن است که صادرکنندگان و شرکتهای تجاری در زمینه غذا، بخشهای دارویی و پزشکی مستقر در سوئیس از یک کانال پرداخت مطمئن از طریق یک بانک سوئیسی برخوردار شوند که به وسیله آن پرداختها در ازای صادرات آنها به ایران تضمین میشود.»
شریف نظام مافی در مصاحبه با ایلنا یادآوری کرد:
«سوئیس شاهرگ غلات ایران است و مبادلات بزرگ غلات ایران در سوئیس بسته میشود از این جهت این کشور نقش مهمی در حوزه غلات ایفا میکند.»
رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس در ادامه مصاحبه با ایلنا با اشاره به نقش تحریمها در کاهش روند تجارت با سوئیس، افزود:
«تحریمها اجازه نمیدهد که روابط تجاری ما با این کشور گستردهتر شود. سوئیس برای ایران تحریمی در نظر نگرفته است اما اگر اتحادیه اروپا برای ایران تحریم در نظر بگیرد این کشور خود را متعهد به اجرای این تحریمها میداند. اگر اتحادیه اروپا به تحریمهای قبل از برجام یعنی تحریمهای اتحادیه اروپا بازگردد تردید نداشته باشید که سوئیس مجبور خواهد بود به تعهدات خود به اتحادیه اروپا عمل کند.»
به گفته نظام مافی ممکن است واردات دارو نیز تحت تأثیر تحریمها قرار گیرد. رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس در ادامه مصاحبه با ایلنا خاطرنشان کرد:
«درست است که دارو از لحاظ صنعتی تحریم نیست اما وقتی در عمل شرکتهای دارویی از ترس وزارت بازرگانی آمریکا تجارت دارو با ایران را محدود میکنند و این سخن به معنی قطع همکاری نیست.»
علاوه بر تحریمها، یکی دیگر از مهمترین موانع در تجارت با سوئیس و با سایر کشورهای اروپایی مسأله عدم پذیرش FATF از طرف جمهوری اسلامی ایران است. نظام مافی گفت حتی اگر تحریمها هم لغو شوند، به سبب آنکه بانکداری کشورهای اروپایی تابع قوانین بینالمللی است، امکان تجارت وجود ندارد. تهاتر کالا هم با سوئیس به عنوان یک کشور اروپایی میسر نیست.رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس گفت:
«تجارت در غالب تهاتر از لحاظ لجستیکی پیچیده است و با کشورهای همسایه میتوان این شیوه تجارت را دنبال کرد.»
سوئیس در سالهای گذشته به تدریج به شریک اول تجاری اروپایی ایران تبدیل شد، به ویژه در حوزه تجارت و در زمینه غلات، بزرگترین شرکتهای غلات جهان در سوئیس قرار دارند و سطح تجارت آنها با ایران در سال گذشته بسیار بالا بوده است.
بحران غلات در ایران پس از جنگ روسیه و اوکراین شدت گرفته است. گرانی در ایران بیداد میکند و مردم ناراضیاند. مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در مه/ اردیبهشت سال جاری اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی در تلاش برای تهاتر نفت در برابر غلات با کوباست.
کوبا بهصورت عمده تولیدکننده برنج است. ایران با احساس خطر نسبت به دسترسیاش به بازار برنج هند و پاکستان به دنبال تأمین این کالا از کوبا هم هست.