دو اظهار‌نظر متناقض آن هم در یک روز از دو مقام ارشد اقتصادی در دولت ابراهیم رئیسی. محمد مخبر، معاون‌اول دولت روز چهارشنبه ۱۱ خرداد پس از پایان نشست هیأت دولت در جمع خبرنگاران وعده پیروزی قریب‌الوقوع جمهوری اسلامی در میدان اقتصاد را داد و گفت در بازار هیچ کمبودی وجود ندارد. احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد همین دولت اما ساعتی پیش از آن در جمع فعالان اقتصادی استان فارس گفت او و همکارانش در دولت از کمبودهایی که در بازار ایجاد شده مطلع‌اند ولی باید تن به «این جراحی اقتصادی» می‌دادند.
محمد مخبر که عنوان رئیس تیم اقتصادی دولت رئیسی را هم یدک می‌کشد گفت اگر ارز ترجیحی هم حذف نمی‌شد به دلیل «تحولات بین‌الملل» در ایران موج گرانی به راه می‌افتاد:
«اگر ما این ارز ترجیحی را حذف هم نمی‌کردیم مردم می‌دانستند که به دلیل تحولات بین‌المللی اتفاق افتاده و مصوباتی که در مورد حقوق ورودی، ارزش افزوده و برخی عوارض داشتیم، هزینه‌هایی تحمیل می‌شد که اگر حذف ارز ۴۲۰۰ را نداشتیم هم یک موج گرانی به هر حال داشتیم منتها این هم اضافه شد.»
ارز ۴۲۰۰ تومانی برای تأمین کالاهای اساسی از اقداماتی بود که دولت دوم حسن روحانی در سال ۱۳۹۷ و برای مصون‌سازی بازار از نوسانات دلار انجام داد. در ابتدا لیست کالاهای مشمول این ارز گسترده بود ولی به تدریج دولت این فهرست را تا می‌توانست کوتاه‌تر کرد و در نهایت ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم در اردیبهشت امسال پرونده ارز ترجیحی را بایگانی کرد. دولت ابراهیم رئیسی انتظار دارد که با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بتواند ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار میلیارد تومان عایدی به دست آورد تا بر بحران کسری بودجه بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی مرهمی بگذارد.
براساس قانون بودجه ۱۴۰۱، دولت در صورتی که سیاستی جبرانی برای افزایش قیمت کالاهای اساسی داشت مجاز به اجرای برنامه حذف ارز ترجیحی بود. برنامه دولت پرداخت کوپن یا کالابرگ الکترونیک است. اکنون محمد مخبر می‌گوید زیرساخت‌های اجرای این سیاست فراهم نیست و فعلاً به صورت نقدی به برخی خانواده‌ها یارانه پرداخت خواهد شد.
صداوسیما در هفته‌های گذشته سیاست گران کردن کالاها که اکنون حمایت رهبر جمهوری اسلامی را به همراه دارد، به عنوان «عادلانه کردن پرداخت یارانه» و «مقابله با فساد» معرفی کرده است. دولت آن را «جراحی اقتصادی» می‌نامد و می‌گوید یارانه نقدی که به خانواده‌ها داده شده بیش از افزایش مجموع هزینه‌هایی است که در نتیجه گرانی کالاها به افراد تحمیل شده است.
با این حال علیرضا دهقان، نماینده پیشین مجلس به خبرگزاری ایلنا گفته است که «رقم پرداختی یارانه مناسب نیست. ارقام باید به شکل واقعی به مردم پرداخت شود. نمی‌شود هزینه‌ها و درآمد ما به ریال باشد اما کالایی که به مردم عرضه می‌شود، به صورت دلاری باشد. به همین دلیل باید رقم پرداختی یارانه واقعی باشد.»
این نماینده مجلس اظهارنگرانی کرده است که یک شیوه رانت و فساد جدید با برقراری نظام کوپن الکترونیکی شکل بگیرد که برخورداران از آن باز هم حلقه مقربان به قدرت هستند.
اما روایت معاون اول دولت در نقطه مقابل پیش‌بینی اقتصاد‌دان‌ها و فعالان مدنی و سیاسی است. مخبر در صحبت‌های خود گفته است که دهک‌های فقیر میزان کمتری گوشت و تخم‌مرغ مصرف می‌کرده‌اند و برخورداران از یارانه این کالاها ثروتمندان بوده‌اند و به همین دلیل الان با حذف ارز ترجیحی عدالت برقرار شده است:
«یکی از اهداف اصلی این کار این بود که یارانه‌ها هدفمند شود یعنی یک عده از این هدفمندی حداکثر استفاده را می‌کردند در ماه چند بار مرغ و گوشت و تخم مرغ استفاده می‌کردند و برخی خانواده‌ها در ماه یک شانه تخم مرغ هم نمی‌توانستند استفاده کنند باید عدالتی برقرار می‌شد این کار انجام شد و الزامات قانونی هم داشت.»
او البته گفت برنامه حذف ارز ترجیحی تنها نوک کوه یخ است و هنوز جراحی ادامه دارد:
«نقشه راهی وجود دارد که یکی از این پازل‌ها حذف ارز ترجیحی بود برنامه‌های دیگر دولت دارد انجام می‌شود.»
او از «صبوری» و تحمل مردم هم تشکر کرد و گفت که به زودی پیروزی بزرگ جمهوری اسلامی رخ خواهد داد:
«باید از مردم تشکر کنم که دارند تحمل می‌کند خواهش می‌کنم مردم حوصله کنند عُسر قبل از فرج است و یسر هم اتفاق می‌افتد.»
اما روایت وزیر اقتصاد دولت از این «جراحی اقتصادی» چیز دیگری است. او هم کمبود کالاها در نتیجه گرانی‌ها را تأیید کرده است و هم تعارف را کنار گذاشته و گفته است که دولت پول برای بودجه‌اش نداشت و به همین دلیل ارز ترجیحی را حذف کرد:
«در حوزه اصلاحاتی که در زمینه ارز ترجیحی شروع شده حتماً در ماه‌های نخست با کمبود‌ها و مسائلی روبه‌رو می‌شویم… امید ما در انجام این کار به منفعت بلندمدت است و گرنه مثل روز روشن است که سختی و تلخی کوتاه مدت داریم.»
تا یادم میاد داشتید به زودی پیروز می شدید!
مرگ بر شما
حسین / 03 June 2022