در حالیکه مذاکرات احیای برجام میان قدرتهای جهانی و ایران در وین فعلاً متوقف شده است، یائیر لاپید، وزیر امور خارجه اسرائیل از آنتونی بلینکن، سامح شکری، عبداللطیف بن رشید الزیانی، عبدالله بن زاید آل نهیان و ناصر بوریطه، همتایان خود از آمریکا، مصر، بحرین، امارات متحده عربی و مراکش دعوت کرد تا در «سده بوکر» واقع در جنوب اسرائیل گرد هم آیند و از جمله در مورد چگونگی مقابله با تهدیدهای ایران در منطقه گفتوگو کنند.
یائیر لاپید دوشنبه ۸ فروردین / ۲۸ مارس در آخرین روز نشست دو روزه صحرای نقب گفت:
«تواناییهای مشترکی که ما در حال بنای آن هستیم، دشمنان مشترک ما، بیش از همه، ایران و گروههای نیابتی آن را مرعوب میسازد و بازدارندگی ایجاد میکند.»
لاپید افزود:
«راه توقف این دشمنان، تردید و مصالحه نیست؛ عزم و قدرت است.»
اسرائیل و برخی کشورهای خلیج فارس از نتایج احتمالی مذاکرات احیای برجام پیشاپیش ناخشنودند، و امارات متحده عربی و عربستان سعودی مأیوس شدهاند از اینکه واشنگتن به حملات حوثیهای تحت حمایت ایران در یمن به کشورهایشان واکنش تندی نشان دهد.
نشستهای دوجانبه بین یائیر لاپید و وزیران خارجه دعوتشده، و همچنین نشست مشترک شش وزیر با هم، بر آنچه دفتر لاپید آن را «معماری امنیتی منطقهای برای بازدارندگی در برابر تهدیدهای هوا و دریا» نامید، متمرکز بود.
آنتونی بلینکن گفت کشورهایی که در این اجلاس حضور دارند «برای رویارویی با چالشها و تهدیدهای امنیتی مشترک، از جمله چالشهای ایران و نیروهای نیابتی آن، با یکدیگر همکاری خواهند کرد».
الزیانی، وزیر خارجه بحرین درباره «حملات تروریستی حوثیها به زیرساختهای انرژی و غیرنظامیان، حملات حزبالله… و لزوم حل و فصل پرونده هستهای ایران» سخن گفت.
او گفت:
«ما باید اصول اجلاس نقب را عملی کنیم. ما نیاز به ایجاد همزیستی واقعی و پایدار بین شرکتکنندگان و شبکههای واقعی همکاری و اعتمادسازی داریم تا امنیت و رفاه مشترک خود را پیش ببریم و به کل منطقه نشان دهیم که با همکاری مشترک چه چیزی میتوان بهدست آورد.»
بلینکن در پشت درهای بسته تصریح کرد که ایالات متحده در مورد حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای تروریستی خارجی خود تصمیم نهایی نگرفته است. هر پنج کشور دیگر بهشدت با چنین اقدامی مخالفت کرده بودند.
عودید یوسف، معاون مدیرکل بخش خاورمیانه وزارت امور خارجه اسرائیل به جروزالم پست گفت:
«کشورهای پیمان ابراهیم و آمریکا به سمت تفاهمهای بیشتر در مورد موضوع سپاه پاسداران و نیروهای نیابتی ایران پیش رفتند.»
یوسف افزود:
«آنچه امروز بسیار برجسته شد این است که هیچکس شکافهای موجود را نادیده نگرفت، اما از سوی دیگر، درک واضحی وجود داشت که شکافها بهطور قابل توجهی کوچکتر شدهاند.»
یوسف گفت «معماری امنیتی» که دفتر لاپید بر آن تأکید کرده است شامل «پیوستن نیروها با حضور مهم و متعهدانه ایالات متحده در حمایت از آنهاست، از جمله همکاری در هر جبهه قابل تصوری مانند عرصه دیپلماسی – موضوعی که به کارهای زیادی نیاز دارد – و همچنین عرصههای سازمانهای بینالمللی، به اشتراکگذاری اطلاعات و فنآوری».
لائیر لاپید اعلام کرد که وزیران امور خارجه تصمیم گرفتند اجلاس نقب را به یک نشست دائمی تبدیل کنند تا بهطور منظم تشکیل شود و از فلسطینیها نیز دعوت شود تا به آن بپیوندند و برای «آینده مشترک، پیشرفت و موفقیت» تلاش کنند.
وزیران خارجه کشورهای حاضر اظهار امیدواری کردند که دو بار در سال با یکدیگر ملاقات کنند و گروههای کاری در زمینههای مبارزه با تروریسم، دفاع، آموزش، بهداشت، گردشگری، غذا، آب و انرژی تشکیل دهند.
همه وزیران خارجه حمله تروریستی روز یکشنبه در خدرا، واقع در ۵۰ کیلومتری شمال تل آویو را محکوم کردند. در این حمله افراد مسلح اسرائیلی-عرب وابسته به گروه «دولت اسلامی» (داعش) دو افسر پلیس مرزی را کشتند و خود نیز کشته شدند.
لاپید گفت جهاد اسلامی فلسطین و حماس این حمله را ستایش کردند و آن را پاسخی به نشست نقب خواندند. او گفت:
«هدف تروریستها ترساندن ما از ایجاد رابطه و توافقهای بین ما است. آنها موفق نخواهند شد. ما به آنها اجازه نمیدهیم. ما قصد نداریم به تروریستها پاداش دهیم و به آنها اجازه دهیم زندگی یا سیاستهای ما را دیکته کنند.»
آنتونی بلینکن نیز حمله تروریستی یکشنبه را محکوم کرد و گفت:
«کاری که ما در اینجا انجام میدهیم نقطه مقابل تخریب و خشونت بیمعنی است.»
بن زاید گفت نشست نقب «بر خلاف آنچه روز گذشته رخ داد، پیش میرود».
آنتونی بلینکن با تمجید از پیمان ابراهیم، که منجر به عادیسازی روابط بین اسرائیل، امارات متحده عربی، بحرین و مراکش شد و گامهایی نیز در جهت برقراری روابط کامل دیپلماتیک اسرائیل با سودان برداشته شد، گفت:
«تنها چند سال پیش، تصور این گردهمایی غیرممکن بود.»
بلینکن خواستار «کمک به گسترش دایره صلح و رفاه به کشورهای بیشتری شد که علاقهمند هستند». او گفت: «از شجاعت کسانی که مایل به شکستن موانع هستند، تمجید میکنم.»
بن زاید گفت کشورهای پیمان ابراهیم «تلاش میکنند… روایت را تغییر دهند و آیندهای متفاوت بسازند و امید بهتری را برای ما و فرزندان و نوههایمان بسازند.»
ناصر بوریطه، وزیر خارجه مراکش گفت صلح بین اسرائیل و مراکش «یک اقدام فرصتطلبانه نیست. این یک حرکت اعتقادی است که بر اساس روابط دیرینه بین اسرائیل و مراکش و پادشاهان مراکش و جامعه یهودی صورت میگیرد».
یائیر لاپید روز دوشنبه پس از دیدار با بوریطه در بیانیهای گفت کشورهای حاضر در نشست نقب برای مقابله با «تلاشها بهمنظور تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی مراکش» با یکدیگر همکاری خواهند کرد.
مراکش صحرای غربی را متعلق به خود میداند، اما جنبش استقلالطلبی مورد حمایت الجزایر خواستار یک کشور مستقل است. رباط میگوید پیشنهاد سال ۲۰۰۷ مراکش برای خودمختاری صحرای غربی در چارچوب این کشور، پیشنهادی است که میتواند بهعنوان راه حل سیاسی برای مناقشه در نظر گرفته شود.
لاپید تصمیم اخیر اسپانیا در حمایت از طرح خودمختاری مراکش را ستود و آن را «تحولی مثبت» خواند.
مراکش در سال ۲۰۲۰ موافقت کرد که روابط خود با اسرائیل را بر اساس توافقنامه موسوم به پیمان ابراهیم که با میانجیگری ایالات متحده انجام شد، عادی کند. بهعنوان بخشی از این توافق، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت آمریکا با بهرسمیت شناختن حاکمیت مراکش بر صحرای غربی موافقت کرد.
سامح شکری، وزیر خارجه مصر به چهلوسومین سالگرد صلح بین مصر و اسرائیل در آخر هفته گذشته اشاره کرد و گفت:
«پیمان ابراهیم نشاندهنده ثمربخشی و درک اهمیت و دوام صلح و امنیت همهجانبه برای منطقه ماست.»
عبدالله بن زاید، وزیر خارجه امارات گفت:
«مصر در این زمینه ۴۳ سال پیش نقش هدایتگر نشان داد. ما از شما برای آن تشکر میکنیم و تلاش میکنیم راه شما را دنبال کنیم.»
وزیران خارجه شرکتکننده بهجز یائیر لاپید در مورد دستیابی به راه حلی برای مناقشه بین اسرائیل و فلسطین صحبت کردند.
سامح شکری گفت:
«مصر در طول سالها تلاش کرده است تا اسرائیلیها و فلسطینیها را برای دستیابی به توافق و مصالحه لازم بهمنظور گشودن درهای بیشتر برای همکاریهای منطقهای تسهیل کند.»
آنتونی بلینکن خواستار «حمایت از تشکیلات خودگردان فلسطین و مردم بهطور مشخص» شد و ابراز امیدواری کرد که نشست نقب «تأثیر مثبتی بر فلسطینیها در کرانه باختری و غزه» بگذارد.
ناصر بوریطه، وزیر خارجه مراکش در اینباره گفت:
«موضع پادشاه مراکش ثابت است: وجود اسرائیل در کنار یک کشور فلسطینی در مرزهای سال ۶۷ با بیتالمقدس شرقی بهعنوان پایتخت فلسطینیها و راه حلی برای حفظ امنیت اسرائیل.»