اعتصاب کارگران معدن‌های خصوصی زرند که از هفتم مهر ماه آغاز شده، ادامه دارد. کارگران که از مسئولان و نهادهای محلی ناامید شده‌اند، اکنون استانداری کرمان را خطاب قرار داه‌اند. روز پنجشنبه ۲۲ مهر تعدادی از کارگران و خانواده‌هایشان به کرمان سفر کردند و با تجمع مقابل استانداری خواستار پاسخگویی شدند.
حدود دو هزار کارگر معادن خصوصی شمال کرمان به افزایش شدت کار، کمی دستمزد، نابسامانی بیمه کارگری و قراردادهای موقت، و شرایط نامناسب کار اعتراض دارند.
طی سه هفته اعتصاب، مسئولان شهرستان جلسات متعدد برگزار کرده‌اند. اما این جلسات نتیجه‌ای در بر نداشته. بهره‌برداران معدن گفته‌اند توان افزایش حقوق کارگران را ندارند. وعده اداره کار زرند مبنی بر افزایش موقت یک میلیون تومان به حقوق کارگران نیز برای اعتصاب کنندگان قابل پذیرش نیست.
طی اعتصاب کارگران، کارفرمایان و مسئولان منطقه‌ای شیوه‌های مختلف را برای در هم شکستن اعتصاب کارگران به کار گرفته‌اند. کارگران اعتصابی به اخراج تهدید شده‌اند و یگان ویژه برای سرکوب کارگران در منطقه مستقر شده است.
در عین بایکوت خبری اعتصاب، دو بار از زبان رئیس بسیج کارگری استان کرمان و رئیس اداره کار این استان خبر پایان اعتصاب کارگران اعلام شده است.
تجمع پنجشنبه ۲۲ مهر مقابل استانداری کرمان دو روز پس از آن برگزار شد که فرماندار زرند از توافق اولیه با کارفرمایان معادن خبر داده و افزوده بود: «مقرر گردید تجمع اعتراضی این کارگران معادن زغال سنگ شهرستان‌های زرند و کوهبنان پایان یابد».
یک کارگر اعتصابی روز پنجشنبه گفت ۲۰ روز است کارگران در اعتصابند و خانواده‌های آنان با همراه داشتن فرزندانشان اعتصابیون را همراهی می‌کنند و باز کسی جوابگو نیست.
شرایط کار
اعتصاب کارگران معادن خصوصی شمال کرمان سه‌شنبه ۶ مهر با مسدود کردن مسیر حمل زغال از معادن به سمت کارخانه زغال‌شویی آغاز شد. اعتصاب کنندگان کارگران معادن خصوصی زرند شامل پابدانای جنوبی، چشمه پونه، سراپرده، باب شکون، گله توت و ۱۲-۱۴ هستند.
معادن خصوصی زرند که کارگران آن در اعتصابند، سوددهی بالایی دارند. در چند سال اخیر با اخراج بخشی از کارگران، شدت کار کارگران موجود افزایش یافته است.
کارگران کارمزدند و مزدشان بر اساس تعداد واگن‌های پرشده از زغال سنگ تعیین می‌شود. در نتیجه، «مدیر معدن انتظار دارد که کارگر ۸۵ واگن زغال را در هر ماه استخراج کند تا مزد حدود ۴ میلیون تومانی را به او بپردازد».
به گفته‌ی کارگران، «مدیران، هر یک تن زغال را حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌فروشند اما آن را با نیروی کار، ۳۵ هزار تومان محاسبه می‌کنند.»
دستمزد کارگران از دو ونیم تا ۷ میلیون تومان است. به عنوان نمونه، دریافتی خالص یکی از کارگران که بیش از ۱۰ سال سابقه کار دارد، چهار میلیون و ۱۰۰ هزار تومان است.
یکی از کارگرانی که برای شرکت در تجمع مقابل استاندای کرمان به این شهر سفر کرده است می‌گوید: «این حقوقی که ما دریافت می‌کنیم تا پنجم ماه بیشتر نمی‌رود و بعد از آن باید نگاهمان به دست آشنایان باشد.»
دستمزدهای اندک معیشت کارگران را در دوران اشتغال تحت فشار قرار می‌دهد و عدم پرداخت یا پرداخت ناقص حق بیمه، باعث استمرار و تشدید فقر در دوران بازنشستگی کارگری است که از حوادث کار جان سالم به در برده و به سن بازنشستگی برسد.
یکی از کارگران گفته است:
«در همین معادن خصوصی، کارگری را داشتیم که ۲۲ سال سابقه کار داشت، اما تنها به ازای ۱۵ سال آن «حق بیمه سهم کارفرما» در سوابق بیمه‌ایش قرار گرفته بود. همین کارگر، پس از تکمیل سوابق بیمه‌ای خود، با ۲ میلیون تومان حقوق، بازنشسته شد».
کارگران خواستار همسان سازی حقوق خود با کارگران شرکت زغال سنگ کرمان هستند. اویل دهه ۹۰ پس از اعتراض و اعتصاب‌های طولانی قرارداد بخشی از کارگران این شرکت از پیمانی به قرارداد مستقیم تبدیل شد و در حال حاضر حقوقی مطابق قانون کار می‌گیرند که گرچه همانند حقوق اکثریت کارگران، حقوق زیر خط فقر است اما دو تا سه برابر حقوق کارگران اعتصابی معادن زغال سنگ زرند است.
وعده درمانی دیگر کارکرد ندارد
از روز نخست اعتصاب، مسئولان شهرستان با وعده و وعید تلاش کردند کارگران را وادار به پایان اعتصاب کنند. کارگران که به وعده‌ها اعتماد ندارند، خواستار اقدام عملی شدند و به اعتصاب ادامه دادند.
۱۵ مهر ماه رضا اسماعیلی، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان در عین حال که اذعان کرد مسیرهای منتهی به معادن هنوز از سوی کارگران مسدود است گفت کارفرما توان افزایش مزدها را ندارد. او نتایج اقدامات خود برای پایان دادن به اعتصاب کارگران گفت:
«بهره‌برداران می‌گویند که ما توان افزایش دستمزد کارگران را متناسب با معادن دولتی نداریم و اگر قرار بر انجام این کار باشد، معادن به دلیل فشار هزینه‌ها، تعطیل می‌شوند. به هر شکل، اُمیدواریم که سریعتر اختلاف میان این دو برطرف شوند و کارگران به سر کار خود بازگردند تا مسیرهای منتهی به معادن که نیاز به عبور و مرور در آنهاست، باز شوند. در حال حاضر به دلیل اعتراض کارگران، مسیرهای اصلی مسدود شده‌اند. این اتفاق، به دلیل فراهم آوردن زمینه عدم رسیدگی، می‌تواند امکان «خودسوزی زغال» یا ریزش زغال را فراهم و آماده‌سازی معادن را دچار مشکل می‌کند. به همین دلیل، برای جلوگیری از وقوع حادثه و پایین آمدن سطح ایمنی، به مصالحه و بازگشت کارگران به کار، نیاز داریم».
در کنار تهدیدات کارفرما به اخراج کارگران اعتصابی و نیروی سرکوب مستقر در محل و یگان ویژه اعزامی برای سرکوب کارگران، «بسیج کارگری استان کرمان» با ادعای «زبان گویای مطالبات کارگران» به جلوی صحنه رانده شد. روح الله نیک خواه مسئول این نهاد در کرمان ۱۷ مهر اعلام کرد در جلسه‌ای با شرکت مسئولان مختلف شهرستان مصوبه‌ای ۱۷ ماده‌ای را تصویب کرده که ۱۲ ماده آن قابل حل در استان است و ۵ ماده آن باید به تصویب مجلس برسد. او مدعی شد اعتصاب پایان یافته است.
سه روز بعد، سه شنبه ۲۰ مهر، فرماندار زرند گفت: «در ادامه پیگیری‌ها و برگزاری جلسات متعدد برای بررسی مطالبات کارگران خبر داد جلسات متعدد شورای تامین و کمیسیون کارگری شهرستان زرند و انتقال مسائل و مشکلات کارگری به استان و همچنین روز شنبه ۱۷ مهرماه برگزاری جلسه ۶ ساعته کمیسیون کارگری شهرستان زرند با حضور اعضای شورای تامین، کارفرمایان، سرمایه گزاران و نمایندگان کارگری معادن زغال سنگ، یکشنبه شب ۱۸مهرماه نیز کمیسیون کارگری در فرمانداری کوهبنان به ریاست فرمانداران زرند و کوهبنان و با حضور مدیر کل امنیتی و انتظامی استانداری و مدیر کل تعاون، کار ورفاه اجتماعی استان کرمان برگزار شد». او افزود:
«توافق اولیه بین نمایندگان کارگری و کارفرمایان معادن زغال سنگ شمال استان کرمان صورت گرفته و مقرر گردید تجمع اعتراضی این کارگران معادن زغال سنگ شهرستان‌های زرند و کوهبنان پایان یابد.»
اما اعتصاب ادامه یافت.
حضور پر رنگ خانواده‌ها در اعتصاب کارگران معادن خصوصی زرند یکی از وجوه بارز این اعتصاب است. دوشنبه ۱۲ مهر، همسر یکی از کارگران بالای تریبون کارگران اعتصابی رفت و از مشکلات معیشتی خانواده‌های کارگران، فشار و سختی کار کارگران و محرومیت کودکان از غذای مناسب و ابتدایی‌ترین امکانات تحصیلی سخن گفت. او پرسید چرا فرزندان کارگران باید از امکانات محروم باشند؟
ساعاتی بعد نیروی انتظامی و یگان ویژه که برای سرکوب کارگران به محل اعزام شده بود، به معدنکاران و خانواده‌هایشان حمله کردند و با استفاده از ماشین آب‌پاش قصد متفرق کردن کارگران را داشتند.
کارگران اعتصابی روز پنجشنبه در تجمع مقابل استانداری کرمان گفتند اعتراض و اعتصاب ما از بهمن ۱۳۹۹ آغاز شده اما کسی پاسخگو نیست.
جمعه ۲۳ مهر، علیدادی‌سلیمانی امام جمعه کرمان و نماینده خامنه‌ای در این استان باز هم مردم را به تحمل در برابر مشکلات دعوت کرد. او در نماز جمعه کرمان گفت: «حل مشکلات کشور زمان مناسبی می‌خواهد و انتظارات باید منطقی باشد… و مطالبه‌گری نباید منجر به تضعیف انقلاب اسلامی شود».