براساس آمار مرکز آمار ایران، میانگین قیمت کالاهای خوراکی و آشامیدنی در مردادماه در مقایسه با مرداد ماه سال قبل ۵۹,۲ درصد افزایش یافته است. نرخ تورم این گروه از کالاها که بیش از یک سوم هزینه ماهانه خانوار را تشکیل می‌دهند هم نسبت به تیر امسال ۴,۶ درصد بیشتر شده است.
قیمت هر شانه تخم‌مرغ ۳۰ عددی در خرده‌فروشی‌های تهران به ۷۰ هزار تومان رسیده است در حالی‌که حدود سه هفته پیش قیمت این کالای پرمصرف ۵۰ تا ۵۵ هزارتومان و بیش از دو ماه پیش نیز قیمت آن در بازار حدود ۴۵ هزارتومان بود.
از فروردین ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۰ قیمت برنج نیز در میادین اصلی توزیع تا ۴۳ درصد افزایش داشته است. تنها در یک ماه گذشته قیمت برنج ۲۰ درصد افزایش یافت و در میادین میوه و تره‌بار به ۵۰ هزار تومان نزدیک شد.
با گرانی این اقلام اساسی سهم نان در سبد معیشت دهک‌های پایین بیشتر شد اما افزایش نرخ نان وضعیت زندگی اقشار کم‌درآمد، به‌ویژه کارگران را بدتر کرده است.
فرامرز توفیقی، رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراها به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت:
«سهم نان در سبد معیشت کارگری، ۹,۱۷ درصد است؛ حالا حساب کنید ۳۰ یا ۴۰ درصد افزایش نرخ نان، چه تأثیر انبوه و مخربی بر سبد معیشت خواهد داشت.»
با توجه به حداقل دستمزد ۴ میلیون تومانی، برآورد هزینه نان خالی برای یک خانوار چهارنفره در ماه قابل تصور نخواهد بود. افزایش ۴۰ درصدی قیمت نان، به تنهایی دست‌کم ۴ درصد سبد معیشت کارگران را گران خواهد کرد.
توفیقی در مورد تأثیر گرانی نان بر سفره‌های کارگران افزود:
«واقعیت این است که سال گذشته از ابتدای سال پیش‌بینی کردیم و بارها اخطار دادیم که سیاست‌های کلان اقتصادی و حذف ارز دولتی، موجب خواهد شد که برنج کیلویی ۵۰ هزار تومان و تخم مرغ شانه‌ای ۷۰ هزار تومان شود؛ امروز می‌بینیم که همان سیاست‌ها را با سرعت پیش بردند و آن پیش‌بینی‌ها درست از آب درآمد. متأسفانه گرانی محدود به نان نیست؛ همه اقلام خوراکی به سرعت در حال گران شدن هستند و قیمت‌های واقعی بازار که در دسترس مردم است، بسیار بالاتر از ارقام رسمی است؛ دولت بر طبل مهار تورم می‌کوبد اما عملاً هر روز شاهد گرانی اقلام خوراکی هستیم.»
محمدجواد کرمی، از کارفرمایان نانوا گرانی نان را طبیعی خواند و دلیل آن را افزایش هزینه‌های تولید در سال‌های اخیر دانست.
کرمی گفت:
«هر ساله ما شاهد افزایش ۱۰ درصدی هزینه‌ها هستیم، اما تمامی دولت‌ها در ایران تلاش دارند که با ثابت نگه داشتن نرخ آرد قیمت نان را ثابت نگه دارند. این در حالی است که ۷۵ درصد از دلایل گرانی نان به هزینه‌های تولید برمی‌گردد.»
به‌گفته محمدجواد کرمی دولت گندم را ۷ هزار و ۵۰۰ تومان از کشاورزان خریداری می‌کند، اما کیلویی ۶۶۵ هزار به نانوایی‌ها یارانه بگیرهای نوع یک، دو هزار و ۷۰۰ تومان به بخش صنف و صنعت، و کیلویی ۹۰۰ تومان به آزادپزها عرضه می‌کند. او می‌گوید این عدم نرخ ثابت باعث بی‌نظمی در بازار آرد و نان شده است.
این در حالی است که عطاالله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران یکشنبه گذشته ۱۱ مهر گفته بود با توجه به پرداخت یارانه مابه‌التفاوت قیمت ۷ هزار و ۵۰۰ تومانی گندم و قیمت آرد، گرانی نان هیچ ارتباطی به نرخ گندم ندارد. به‌گفته هاشمی، در بودجه ۱۴۰۰، قیمت هر کیلو گندم با نرخ ۶۲۵ تومان تحویل نانوایان داده می‌شود، از این رو گرانی نان ناشی از افزایش قیمت آرد نیست و مربوط به گرانی خمیرمایه، هزینه‌های کارگری، آب، برق و گاز است.
افزایش هزینه‌های تولید برای نانوایان همانند دیگر بخش‌ها غیرقابل انکار است. هم هزینه حمل و نقل افزایش یافته و هم نرخ انرژی. دستمزد کارگران نانوایی‌ها اما چند سال است که ثابت مانده است. با این حال برخی از کارفرمایان نانوا میزان ناچیز افزایش حداقل دستمزد را هم که در مقایسه با میزان افزایش تورم به‌هیچ‌وجه به حساب نمی‌آید، به‌دلایل افزایش قیمت نان می‌افزایند.
تابستان یک سال قبل چند شهر ایران با کمبود نان روبه‌رو شد و سرانجام دولت مجوز افزایش نرخ نان را صادر کرد تا قیمت قوت غالب اقشار کم‌درآمد از ۳۰ تا ۴۵ درصد افزایش یابد. صاحبان نانوایی‌ها اما این میزان افزایش را ناکافی دانستند و از دولت خواستند یک‌بار دیگر مجوز گرانی را صادر کند. اتحادیه نانوایان حتی خواهان افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت نان شده بود.
نادر مرادی، عضو هیأت مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران در این‌باره می‌گوید:
«نان قوت غالب امروز کارگران ایران است؛ مردم به ضرب نان خودشان را سیر می‌کنند؛ قرار باشد نان ۳۰ درصد یا ۴۰ درصد گران شود، می‌دانید چه بلایی بر سر هزینه‌های زندگی کارگران و سفره‌هایشان می‌آید؟! باقی اقلام اساسی را آن‌چنان گران کردند که همگی از سفره‌های مردم حذف شدند، کارگران گوشت نمی‌خورند، کارگران برنج نمی‌خورند؛ حالا نوبت به نان رسیده است؛ گرانی نان زنگ خطر است، یک زنگ خطر جدی؛ آیا “نان خالی” هم باید تبدیل به آرزو شود و مردم آن را جیره‌بندی کنند؟ باید خطاب به تمام مسئولان امر بگوییم “به نان خالی سفره‌های مردم رحم کنید و آن را گران نکنید”.»