حمید مافی – سقوط ناگهانی قیمت دلار پس از مدت‌ها، بازار ارز ایران را با شوک روبرو کرد. آن گونه که رسانه‌های داخلی ایران از «صف‌های بلند برای فروش» و «تعطیلی بازار برای جلوگیری از کاهش قیمت» خبر دادند.
شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد کاهش قیمت را نتیجه تدبیر دولت خواند و ناظران هم این روند را واکنش مثبت بازار به نتایج نشست آلماتی میان ایران و گروه ۱+۵ دانستند.
اما کاهش قیمتها چندان دوام نیاورد و دلار دوباره مسیر صعودی را در پیش گرفت تا دوباره نگرانی و ابهام بر بازار ارز ایران حاکم شود و همگان از خود بپرسند؛ چه اتفاقی افتاده است و در روزهای آینده بازار ارز چگونه خواهد بود؟
آیا دولت در آستانه سال نو برای دمیدن امید به بازار، قیمت ارز را به صورت کاذب کاهش داده یا به دنبال بهره‌برداری خود از بازار است و این بار می‌خواهد دلارهای انباشته شده در خانه شهروندان را به ریال تبدیل کند؟
بازار زیر سایه سنگین آلماتی
ایران از نشست آلماتی رضایت دارد. این را میتوان در گفته‌های مقام‌های مذاکره کننده و وزیر امور خارجه ایران مشاهده کرد. علی باقری، معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی؛ فضای گفت‌و‌گو‌ها را امیدوارکننده و رضایت‌بخش توصیف کرد.
سعید جلیلی، رئیس گروه ایرانی در مذاکرات هم مدعی شد؛ «ایران ابتکار عمل در این نشست را در اختیار داشته و پیشنهادی راهگشا برای حل و فصل پرونده هسته‌ای ارائه کرده است.»
علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران نیز از کاهش تحریمها خبر داد. همچنین رسانه‌های نزدیک به حاکمیت هم، نتایج گفت‌و‌گو در آلماتی را به سود ایران دانستند.
همه راز سقوط یک باره قیمت دلار، خوش‌بینی دو طرف به نشست آلماتی نبود. دولت چندی پیش مجوز برداشت ۵. ۲ میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی را از مجلس گرفت و دلارها اینک برای پرداخت “عیدانه” باید به ریال تبدیل شوند.
آن گونه که رسانه‌ها خبر دادند؛ گروه ۵+۱ در آلماتی بسته پیشنهادی جدیدی به ایران ارائه کرده که بر اساس آن، چنانچه ایران به تعهدات بین‌المللی تن بدهد، تحریم بانک مرکزی و کشتیرانی ایران لغو خواهد شد و نه کشور دیگر به ۱۵ کشور برخوردار از معافیت خرید نفت از ایران اضافه میشوند.
ایران نیز در مقابل این بسته، متعهد میشود که؛ غنی سازی بیست درصد را تا پنج درصد کاهش دهد، اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی خود را به سوخت تبدیل کند یا تحویل کشور سوم دهد و اجازه بازدید از تاسیسات هسته‌ای خود، به ویژه فردو و پارچین را به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بدهد.
اگر چه مقام‌های ایرانی از نتایج این نشست ابراز خوشحالی کرده‌اند، اما کا‌ترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته است: «ایران باید گام عملی درباره برنامه اتمی خود بردارد تا اتحادیه اروپا لغو تحریمها را مدنظر قرار دهد.»
خبرگزاری رویترز نیز به نقل از یک دیپلمات آمریکایی خبر داده است: «کوچک‌ترین تغییری در تحریمهای بانکی و نفتی علیه ایران صورت نگرفته است.»
برای همین، هنوز نمیتوان امیدی به تعلیق تحریمها و یا گرهگشایی از پرونده هسته‌ای ایران و تاثیر مثبت آن بر بازار ارز و بازیابی ارزش پول ملی داشت.
دلار دولتی در بازار
اما همه راز سقوط یک باره قیمت دلار، خوش‌بینی دو طرف به نشست آلماتی نبود. چرا که دولت چندی پیش مجوز برداشت ۵. ۲ میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی را از مجلس گرفت. حال برای پرداخت آنچه که عیدانه خوانده میشود به شهروندان، باید دلارها به ریال تبدیل شوند.
دولت برای تبدیل دلار به ریال؛ دو راه حل در پیش رو دارد. نخست این که دست به دامان بانک مرکزی شود و بر حجم نقدینگی در بازار بیافزاید و یا دلار استقراضی از صندوق توسعه ملی را روانه بازار ارز کند.
راه‌کار اول برای دولت نه تنها سودی به همراه نخواهد داشت، بلکه بر حجم نقدینگی موجود در بازار می‌افزاید و تورم‌زا میشود.
اما راه‌کار دوم دو مزیت دارد، اول آن که دولت میتواند بخشی از نقدینگی موجود در بازار ایران را جذب کند و دوم این که دولت از فروش دلار در بازار آزاد، سود می‌برد. چرا که محاسبه دولت و صندوق توسعه ملی، بر اساس قیمت مرجع است و ما به تفاوت تبدیل دلار به ریال، مازاد درآمد دولت به شمار می‌آید.
افزایش ناگهانی عرضه دلار و کاهش تقاضا در ماه‌های گذشته، بازار را با مازاد عرضه روبرو کرد و شهروندان عادی نیز که برای حفظ ارزش سرمایه خود، دارایی شان را به دلار یا طلا تبدیل کرده بودند، از کاهش ادامه دار قیمت دلار، هراسناک شده و بر حجم عرضه افزودند.
حال به نظر میرسد در شرایطی که بازار ارز با کمبود عرضه روبرو است، دلارهای دولتی موازانه بازار را برای کوتاه مدت بر هم زده باشد. آن طور که سخنگوی مرکز مبادلات ارزی میگوید، عرضه ارز در روزهای گذشته چهار برابر شده است.
افزایش ناگهانی عرضه دلار از یک سو و کاهش تقاضا در ماه‌های گذشته از سوی دیگر، بازار را با مازاد عرضه روبرو کرده است.
در این شرایط، شهروندان عادی نیز که در ماه‌های گذشته برای حفظ ارزش سرمایه خود، راه‌کار را در تبدیل ریال و سایر دارایی هایشان به دلار یا طلا دیده بودند، از کاهش ادامه دار قیمت دلار، هراسناک شده و بر حجم عرضه افزودند.
واکنش طبیعی بازار در چنین شرایطی، کاهش قیمت ارز خواهد بود؛ همان گونه که چهار راه استانبول تهران پس از مدت‌ها پائین آمدن نرخ ارز را به چشم دید. اما این کاهش قیمت بر خلاف وعده وزیر اقتصاد، ادامه نیافت و تنها پس از سه روز، یک بار دیگر، راه صعود را در پیش گرفت.
چشم انداز نامشخص
آیا کاهش قیمت دلار ادامه‌دار خواهد بود؟ پاسخ سخنگوی مرکز مبادلات ارزی و وزیر اقتصاد به این سوال مثبت است. حتی رئیس دولت جمهوری اسلامی ایران هم گفته است که قیمت دلار همچنان کاهش می‌یابد.
محمود احمدی‌نژاد در دیدار با مدیران بانکی به آن‌ها توصیه کرده است: «با اتخاذ تدابیر مناسب و اجرای سریع آن‌ها فضای کاذب به وجود آمده در بازار ناشی از توهم کمبود ارز را هر چه سریع‌تر اصلاح نمایند.»
اما آیا دولت با کمک بانک‌ها میتواند قیمت دلار را کاهش دهد؟ این سوالی است که پاسخ آن را باید در لایحه بودجه سال آینده جستجو کرد. دولت پیش بینی کرده است که سال آینده ۳۰ میلیارد دلار درآمد حاصل از صادرات داشته باشد که معادل یک سوم درآمد نفتی ایران در سال ۹۰ و پیش از تشدید تحریمها است.
میزان صادرات شبه نفتی و غیر نفتی ایران در ده ماه نخست امسال به ۳۴ میلیارد دلار رسیده و هدفگذاری صادرات ۶۰ میلیارد دلاری نیز بیش از آن که به واقعیت نزدیک باشد، به رویایی دست نیافتنی می‌ماند.
برای همین چنانچه ایران نتواند در تعامل با جامعه جهانی به توافق دست یابد، تامین ارز مورد نیاز بازار داخلی دشوار شده و بازار دچار التهاب ناشی از کمبود عرضه خواهد شد.
شاید دولت بتواند با عرضه بیش از تقاضا در ماه‌های آینده و تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری، بازار را اشباع کند و قیمت دلار را کاهش دهد. اما تنها یک پالس ناامید کننده از دور بعدی مذاکرات هسته‌ای و یا تنش کلامی در روابط خارجی ایران میتواند بازار را با تنش و التهاب روبرو کند. همان گونه که پس از سخنان کا‌ترین اشتون، دلار راه افزایش قیمت را در پیش گرفت.
به همین سادگی رژیم نیز سقوط خواهد کرد. اما زمانه گاهی به میخ میزند و گاهی به نعل! گاهی سانسورچی میشود و گاهی عیار و آزاده.
کاربر مهمان / 07 March 2013
نقش دولت در قیمت ارز
طبق توافقی که دولت و مجلس داشتند قرار است 2 ملیارد 600 ملیون دلار از منابع صندوق توسعه استقراض شود وتبدیل بریال گردد و بصورت عیدانه بمردم پرداخت گردد.قیمتگزاری این حجم دلار ی برمبنای نرخ ارز درمرکز مبادلات ارزیست یعنی بهای هر دلار نزدیک 2500 تومان خواهد بودزیرا اگر توجه به مبلغ عیدانه کنیم بهر نفر 70 و یا 80 هزارتومان و برای قشری 90 تا 100 هزار تومان در نظر گرفته اند که مجموع عیدانه 70 هزار ملیارد تومان ویا اندکی بیشتر و کمتر بر این پایه مجاسبه شده است ونه نرخ ارز مرجع 1226 تومانی.
این دلار ها در مرکز مبادلات برای واردات بخدمت گرفته میشوند چون طبق پیش بینی ها در تیرماه 92 کسری کالا احساس خواهد شد ونه در انبارها و نه در گمرکات کالائی باقی نخواهد ماند بنابرین با کسری مواجه میشویم و دوباره قیمتها بصورت پرشی بالا خواهند رفت. باید گفته شود که از شهریور گذشته روند واردات نسبت به سالهای گذشته کمتر از نصف بوده و باعث کمبود و گرانی شده است و پیش بینی مشکل تابستان اینده چندان دور از ذهن نیست بخصوص که زمان بعد از انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود که با حرف و حدیثهای فراوانی روبرو است .
همین امروز اقای اژه ای و مصلحی در دو سخنرانی جداگانه وخامتها و تنشهای پیش رو را در بهار اینده متذکر شدند وهمه مخالفان و موافقان وکشورهای خارجی را در این دسیسه چینی پیس بینی شده مقصر شناختند یعنی میدانند که کمبود کالا هم خطریست که میتواند کیان نظام را تهدید کند .
البته میتوان پیش بینی کرد که دولت باهمدستی عوامل محصوص رانتی خود بعنوان دور زدن تحریمها دلار را وارد بازار کنند زیرا هم اکنون برای وارد کنندگان بیشتر باصرفه است که با مجوز وبا استفاده از دلار ازاد کالای مورد نظر را وارد کنند تا از طریق بانکهای عامل چون بانکه برای صدور حواله ارزی تقاضای واریز 120 درصدی مبلغ حواله را مینمایند و در عین حال چون فعل و انفعالات پولی مشمول تحریم هستند حواله ها پس از سه ماه به مقصد میرسد که بهره و معطلی ان از تفاوت نرخ بازار ازاد و نرخ مرکز مبادلات بیشتر است.
چند ماه پیش وزیر اقتصاد در مجلس اعلام کرد که مسئول نوسانات نرخ ارز و اشفتگی بازار نیست زیرا اصولا او مسئولیت این مهم را بعهده ندارد که منجر بدریافت کارت زرد از مجلس شد ولی شب گذشته پائین امدن نرخ دلار را نتیجه اقدامات دولت معرفی کرد که سخنی بیجاست .زیرا طبق یک روال معمول مردم بدولت اعتماد ندارند و در شرائطی که اقتصاد بدون پیش بینی است شهروندان سعی میکنند پس اندازهای خود را در مقابل تلاطم بازار که نتیجه بی تدبیری حکومتی است بیمه کنند با نواسانات حرکت مینمایند چنانکه در دو سال گذشته بدفعات مختلف سرمایه هایسرگردان در مسکن بورس وسکه و ارز جابجا شد وسود برای سرمایه گزاران بهمراه داشت ودر شرایط کنونی نیز که گفتگو از ورود 2ملیارد و 600 ملیون دلار از یک محل و اعلام نتیجه رضایت بخش از مذاکرات الماتی شده است پیش بینی سکون معاملات ارزی امری بدیهیست و در درجه اول مبادله کنندگان کوچک که هرکدام سرمایه ای در حدود یک ملیون تومان دارند وروزانه با این سرمایه کوچک درامدی تا 50 هزار تومان داشته اند از بازار خارج شده اند و طبیعتا صف فروش از تقاضا پیشی گرفته و قیمتها شکسته شد ه است وهمچنان که در بورسها ی بزرگ نیز رسم است بعد از هر سقوطی سنگین بازار اندکی ترمیم میشود البته با سکون و همین امر هم در بازار ارز تهران اتفاق افتاد ه ولی چون اب رفته بجوی باز نخواهد گشت و ایران در چند سال اینده بدر امد پارسال نخواهد رسید قیمتهای ارز نیز بالا رونده خواهد بود ولی نه پرشی بلکه با مقایسه با سایر فیمتها و المانهای اقتصادی.
پیش بینی دولت برای دریافت ارز حاصله از صادرات نفت در بودحه سال 92 بسیار اندک است و قروش شبه نفتی ها مثل میعانات گازی و پترو شیمی هم زیر ذره بین قرار گرفته است و با راه افتادن تولیدبنزین در توسعه پالایشگاهای ابادان و شازند ویقیه پالایشگاهها پیش بینی میشود که محصولات بیشتری از پترو شیمی که در چند سال اخیر در خدمت بنزین سازی بود افزایش یابد و نیاز ببازار صادراتی دارد که اروپا ازان معذور است گو اینکه امروز اعلام شد که استات اویل بابت قرار داد بیع متقابلی که در فازهای 6و8 پارس جنوبی داشته است مبالغی طلبکار بوده و در سال گذشته از ارو پا اجازه ای دریافت داشته تا بتواند برای وصول طلب خود محصولات پتروشیمی دریافت کند ودر همین چارچوب 7ملیارد دلار محصولات عسلویه را در 5 کشور ارو پائی فروخته است و در لغو تحریمهای مورد مذاکره نشست الماتی صادرات پترو شیمی هم در نظر گرفته خواهد شد ولی استحصال گاز با میعانات گازی همراه است و دز سال92 روزانه حد اقل 100 ملیون متر مکعب گازبیشتر از پارس جنوبی عملی خواهد شد که میعانات گازی بهمراه دارد و پیش بینی بکار افتادن 70 مرکز پتروشیمی تازه نیز مطرح است که 70 ملیون تن محصولات پتروشیمی صادراتی داریم که نیاز ببازار وهمراهی غرب دارد و جمهوری اسلامی ناگزیر به تسلیم است .
دولت اعلام کرده است که امسال 53 ملیارد دلار صادرات غیر نفتی داشته است ولی بانک مرکزی میگوید این دلار های صادراتی را ندیده است و سراغ صادر کنندگان رفته است و ارز را مطالبه میکند ولی عسکر اولادی که از صادر کنندگان بزرگ است میگوید ما صادرات را در پس کوچه ها میفروشیم شما ادرس انها را میخواهید به تحریم کنندگان بدهید و در خبرهای داخلی امده بود چون ضادرات از این ببعد با تعهد باز گرداندن ارز همراه شده است و صادرکنندگان با تسویه ارز قبلی مجاز به صادر کردن مجددهستند صادر کنندگان قدیمی سراغ کارتهای بازرگانی غیر فعال رفته اند و بنام هر کارت یک مرسله صادر میکنند و دنبال تجدید کارت بازرگانی هم نمیروند و این چالشی است که جمهوری اسلامی در اینده با ان روبرو میشود.
کاربر مهمان / 07 March 2013
این مانورهایی است که این دولت برای بقای خود می کند یا به عبارت دیگر بازی با مردم و سیاست سرهم کردن و کلاه کلاه کردن دارد. اما روشی بسیار احمقانه است چرا که پول را از جیب مردم بیرون می کشد تا بودجه های بی مطالعه و غیرکارشناسانه خود را تامین کند اما این روش تا بینهایت ادامه نخواهد داشت چرا که موچودی مردم هم بینهایت نیست. …..
این دولتی است در قالب یک رژیم اسلامی و غیر مردمی. هردو اینها چه دولت و چه حکومت محکوم به فنا هستند و سران آن در بلند مدت خواهند دید که حتی 10% پایگاه مردمی هم که دارند را نیز از دست خواهند داد و زور و خفقان هم در مقابل خشم مردم توان اجرای سکوت اجباری را نخواهند داشت. به امید روزی که متخصصین متعهد جایگزین دزدان متدین بشوند و ایران را از فلاکت نجات دهند.
داریوش / 08 March 2013