مجتبا یوسفی‌پور – از هفته آخر دسامبر ۲۰۱۲ نمایش عمومی فیلم موزیکال «بینوایان» ساخته تام هوپر، فیلمساز انگلیسی در سینماهای آمریکا، کانادا، استرالیا و برخی از کشورهای شرق آسیا آغاز می‌شود. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
«بینوایان» نخستین‌بار در سال ۲۰۱۲ در جشنواره فیلم لندن به نمایش درآمد. فیلم از اول ژانویه ۲۰۱۳ در دیگر کشورهای جهان هم به نمایش گذاشته می‌شود و از ۱۰ ژانویه در کشورهایی چون هلند، انگلستان، ایرلند و نیوزلند به روی پرده خواهد رفت. این فیلم همچنین در سال ۲۰۱۲ نامزد چهار جایزه گلدن گلوب در رشته‌های بهترین فیلم موزیکال یا کمدی، بهترین آواز، بهترین بازیگر مرد برای هیو جکمن و بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای آن هاتاوی شده است.
«بینوایان» روایتی از گریز ژان والژان (قهرمان رمان بینوایان نوشته ویکتور هوگو) از دست سربازرس ژاور است که اکنون به شکل یک فیلم موزیکال بیان سینمایی یافته. در این تازه‌ترین نسخه ساخته‌شده از رمان «بینوایان»، هیو جکمن نقش ژان والژان، راسل کرو نقش بازرس ژاور، آن هاتاوی نقش فانتین و ساشا بارون کوهن و هلنا بونهم کارتر نقش‌های آقا و خانم تناردیه را بازی کرده‌اند.
کلود میشل شونبرگ، ترانه‌سرا، بازیگر، خواننده و آهنگساز فرانسوی با همکاری آلن بابلیل در سال ۱۹۸۰ میلادی رمان «بینوایان» را به یک نمایش موزیکال تبدیل کرد. در آن زمان بخش عمده‌ای از شعرهای این موزیکال را بابلیل و ژان مارک ناتل سروده بودند و شونبرگ هم کار آهنگسازی‌اش را انجام داده بود. پس از اجرای این موزیکال در پاریس، این گروه با همکاری هربرت کرتزمر، روزنامه‌نگار و ترانه‌سرای اهل آفریقای جنوبی که مسئولیت برگردان اشعار به انگلیسی را به عهده گرفته بود، نسخه انگلیسی این موزیکال را در سال ۱۹۸۵ میلادی در «مرکز باربیکن» لندن روی صحنه بردند که با استقبال گسترده منتقدان و تماشاگران روبرو شد و گفته می‌شود در مجموع حدود ۶۰ میلیون نفر به تماشای آن رفتند. در سال ۱۹۸۸ و بعد از موفقیت اثر تصمیم به ساخت نسخه سینمایی آن به تهیه‌کنندگی کامرون مکینتاش گرفته شد. در آن زمان از آلن پارکر، کارگردان انگلیسی به عنوان یکی از گزینه‌های کارگردانی فیلم نام برده می‌شد، اما این پروژه به سرانجام نرسید و با اینکه چندین بار تا مرحله تولید نیز پیش رفت، اما سرانجام متوقف شد.
اکنون بعد از نزدیک به سه دهه کمپانی فیلمسازی «وورکینگ تایتل فیلم» انگلستان با همکاری مکینتاش و بر اساس اشعار بابلیل و ژان مارک ناتل و موسیقی شونبرگ، روایت سینمایی این اثر را عرضه کرده است. ویلیام نیکلسون، فیلمنامه‌نویس انگلیسی که آثاری چون «گلادیاتور» و «الیزابت: عصر طلایی» را در کارنامه‌اش دارد فیلمنامه این فیلم را نوشته. تام هوپر، کارگردان انگلیسی که دو سال پیش با فیلم «سخنرانی پادشاه» اسکار بهترین کارگردانی را از آن خود کرد، کارگردانی موزیکال «بینوایان» را به عهده داشته است. او در این فیلم با دو مشکل عمده روبرو بوده: از یک سو می‌بایست روایتی متفاوت از یک رمان بسیار شناخته‌شده به‌دست دهد، آن هم در شرایطی که در تاریخ سینما بار‌ها فیلم‌هایی از روی «بینوایان» ساخته و به نمایش گذاشته شده است. این موضوع توقع تماشاگران و منتقدان را خواه‌ناخواه بالا می‌برد و از کارگردان انتظار دارند که اثری بهتر از آثار پیشین عرضه کند. از سوی دیگر او یکی از موفق‌ترین نمایش‌های موزیکال سال‌های اخیر را که طرفداران زیادی دارد و بسیار هم شناخته شده است، مبنای ساخت اثرش قرار داده است.
تام هوپر درباره انگیزه‌اش از کارگردانی این فیلم و چگونگی استفاده از نسخه موزیکال بینوایان و دشواری‌های این‌کار می‌گوید: «بعد از فیلم “سخنرانی پادشاه” می‌خواستم خودم را تکرار نکنم و کار متفاوتی انجام داده باشم. فیلمی متفاوت‌تر از یک موزیکال نمی‌شد انتخاب کرد. شاید آن‌قدر دیوانه بودم که فکر کردم می‌توانم این‌کار را به انجام برسانم. چالش بزرگی بود، قصد ساختن اثری را داشتیم که ۶۰ میلیون نفر عاشق‌اش هستند و می‌خواستیم آن را به یک تجربه حماسی و سینمایی تبدیل کنیم. فکر می‌کنم بخش عمده‌ای از بار حماسی این فیلم بر دوش بازیگران و نماهای بسته از چهره آن‌ها قرار دارد. می‌خواستم کاری کنم که آدم‌بزرگ‌ها هم در سینما به وجد بیایند.»
هوپر به جای ضبط ترانه‌ها و آواز خواندن بازیگران در استودیو و صداگذاری فیلم در مرحله پس از تولید، از بازیگرانش خواست که سر صحنه و در هنگام ایفای نقش واقعاً آواز بخوانند. برای این منظور سر صحنه یک نوازنده با پیانو موسیقی را اجرا می‌کرد و بازیگران آواز می‌خواندند. آنگاه در مرحله پس از تولید، صدای ضبط‌شده بازیگران با موسیقی اجرا شده توسط ارکستر تلفیق شد. این روش اگرچه فیلمبرداری را 
مشکل می‌کرد اما به گفته هوپر باعث می‌شد که حس صحنه و نقش و گفتار بهتر به تماشاگر منتقل شود و بازیگران نیز بازی بهتری ارائه دهند. از سوی دیگر هوپر اعتقاد دارد به این وسیله یک فیلم موزیکال متفاوت ساخته است که می‌تواند تماشاگرانی را هم که علاقه‌ای به فیلم‌های موزیکال ندارند راضی کند. فیلمبرداری فیلم از ماه مارس امسال در فرانسه آغاز شد و سپس در انگلستان ادامه یافت.
نقش‌های اصلی فیلم را دو بازیگری ایفا کرده‌اند که بسیاری از تماشاگران آن‌ها را برای بازی در فیلم‌های اکشن و حماسی می‌شناسند و کمتر کسی تصور می‌کرد که در یک فیلم موزیکال بازی کنند و به طور زنده هم آواز بخوانند.
هوپر درباره چگونگی گزینش بازیگران و نحوه کار کردن با آن‌ها می‌گوید: «هیو می‌دانست که راسل کرو توانایی آواز خواندن را دارد. ما هیو جکمن را انتخاب کرده بودیم و برای نقش مقابلش به بازیگر قدرتمندی احتیاج داشتیم؛ کسی که توانایی از بین بردن این قهرمان را داشته باشد. کرو گزینه خوبی به‌نظر می‌آمد اما نمی‌دانستم که آیا می‌تواند آواز بخواند که توانست. ادی رد صدای عالی و شگفت‌انگیزی داشت و کار کردن با آن هاتاوی خارق‌العاده بود. او پیش از فیلمبرداری خودش را کاملاً برای ایفای نقش آماده کرده بود. شش ماه تمرین کرد، بعد سر صحنه آمد؛ و البته هیو جکمن نیز بسیار مهم بود و بدون او نمی‌شد این فیلم را ساخت. ترکیب بازیگری او، خواندنش و ستاره بودنش به علاوه “فیزیک”اش که به نقش می‌خورد و ملایمت و انعطافی که در او هست، با نقش انطباق داشت»
اما باید گفت تازه‌ترین نسخه سینمایی «بینوایان» به اندازه نسخه صحنه‌ای آن منتقدان را راضی نکرده است، هرچند برخی اعتقاد دارند که فیلم در رشته‌های بهترین فیلم و بهترین بازیگری مرد و زن از رقبای اصلی جوایز اسکار امسال است.
نیل اسمیت، منتقد «توتال فیلم» با دادن چهار ستاره به فیلم آن را اثری برجسته و تکان‌دهنده با فیلمبرداری عالی توصیف می‌کند و به اعتقاد او آن هاتاوی امسال برای بازی در این فیلم جایزه اسکار بهترین بازیگری را از آن خود خواهد کرد. رابی کالین، منتقد «تلگراف» نیز پنج ستاره کامل به فیلم داده است و آن را اثری عظیم با موسیقی خوب می‌داند و چون اسمیت بازی هاتاوی را یکی از مهم‌ترین نقاط قوت فیلم توصیف می‌کند. در نقطه مقابل تاد مک‌کارتی، منتقد «هالیوود ریپور‌تر» فیلم را اثری یکنواخت و بد می‌داند که بعد از مدتی موسیقی‌اش کسالت‌آور می‌شود و کارگردانی یکسان هوپر نیز در تمامی صحنه‌ها بر یکنواختی اثر افزوده است.
«بینوایان» با زمان ۱۵۷ دقیقه محصول سال ۲۰۱۲ کشور انگلستان است.
مشخصات فیلم:
بینوایان
Les Miserables
نویسنده: ویلیام نیکلسون(فیلمنامه)، کلود میشل شونبرگ، آلن بابلین، هربرت کرتزمر (متن، شعر و آهنگ) بر اساس رمانی از ویکتور هوگو
William Nicholson, Claude-Michel Schonberg, Alain Boublil, Herbert Kretzmer, Victor Hugo
کارگردان: تام هوپر
Tom Hooper
بازیگران: هیو جکمن، راسل کرو، آن هاتاوی، ساشا بارون کوهن، هلنا بونهم کارتر
Hugh Jackman, Russel Crow, Anne Hathaway, Sacha Baron Cohen, Helena Bonham Carter
در همین زمینه:
برنامه «اکران» در رادیو زمانه
ویدئو: پیش‌پرده فیلم «بینوایان» ساخته تام هوپر