سازمان عفو بین‌الملل روز سه‌شنبه ۲۱ آوریل/ دوم اردیبهشت ماه، در تازه‌ترین گزارش آماری خود در باره اجرای مجازات مرگ (اعدام) در جهان اعلام کرد در سال ۲۰۱۹ دست‌کم ۲۵۱ شهروند در ایران با اتهامات مختلف توسط نهادهای قضایی به چوبه‌های دار سپرده شده‌اند. بر اساس این گزارش، عمده احکام اعدام از بابت اتهام «قتل عمد» صادر و اجرا شده است.
در این گزارش در مورد دایره اتهاماتی که مجازات مرگ برای آنها صادر شده، آمده است:
«۱۹۶ نفر به اتهام قتل، ۳۰ نفر به اتهام جرائم مربوط به مواد مخدر، ۱۲ نفر به اتهام تجاوز جنسی، یک نفر به اتهام قتل و تجاوز جنسی، هشت نفر به اتهام محاربه (شش نفر در رابطه با سرقت و دو نفر در رابطه با فعالیت‌های سیاسی)، دو نفر به اتهام افساد فی الارض، یک نفر به اتهام آدم‌ربایی و تجاوز جنسی اعدام شدند و اتهام یک نفر از محکومان معلوم نیست.»
علی‌رغم انتقادات جامعه جهانی، ایران همچنان به اجرای مجازات اعدام ادامه می‌دهد. سازمان‌ها و کشورهای مختلف سال‌هاست از ایران به‌خاطر اجرای مجازات اعدام که این نهادها آن را نقض آشکار حقوق بشر می‌دانند، انتقاد کرده‌اند.
جدیدترین گزارش سازمان عفو بین‌الملل اما حاکی از کاهش شمار اعدام‌های صورت گرفته در سال ۲۰۱۹ در ایران نسبت به سال‌های قبل از آن است.
این سازمان علت کاهش چشم‌گیر اعدام‌ها در ایران را اصلاح قوانین مربوط به مبارزه با مواد مخدر در سال‌های گذشته در ایران توصیف کرده است.
در مرداد ماه ۱۳۹۶ / اوت سال ۲۰۱۷، نمایندگان مجلس در ایران برای تبدیل حکم اعدام به احکام جایگزین درباره برخی از جرائم مربوط به مواد مخدر، طرح «الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر» را به تصویب رساندند. پس از تصویب این قانون، هزاران نفر از متهمان به قاچاق مواد مخدر از اعدام نجات یافتند؛ به نحوی که تعداد اعدام‌های مرتبط با مواد مخدر از ۲۳۰ نفر در سال ۲۰۱۷ به ۲۴ نفر در سال ۲۰۱۸ کاهش یافت.
مجازات مرگ (اعدام) در قوانین جزایی ایران برای دایره گسترده‌ای از جرایم از جمله قتل، قاچاق مواد مخدر، سرقت مسلحانه، روابط جنسی میان دو هم جنس، رابطه جنسی زن و مرد متأهل خارج از ازدواج، محاربه، آدم‌ربایی و … پیش بینی شده است.
گزارشگران عفو بین‌الملل اما عناوین «سب النبی»، «محاربه» و «افساد فی الارض» را به عنوان اتهاماتی «مبهم» توصیف کرده‌اند که در سال ۲۰۱۹ مشمول مجازات مرگ شده‌اند.
این سازمان همچنین اعلام کرده که در میان آمار ثبت شده از اعدام‌‌شدگان در ایران، اسامی و مشخصات ۱۵ زن و شماری نوجوان (کودک-مجرم) نیز به چشم می‌خورد:
«بنا بر قانون مجازات اسلامی، چنانچه پسران بالای ۱۵ سال و دختران بالای ۹ سال به اتهام قتل و برخی جرایم سنگین دیگر مجرم شناخته شوند، می‌توان آنها را همانند بزرگسالان به مرگ محکوم کرد.»
سازمان عفو بین‌الملل در گزارش خود نوشته است در یک مورد از موارد صدور حکم اعدام برای نوجوانان، علی‌رغم اینکه وکیل دانیال زین‌العابدین از دادگاه درخواست کرده بود به دلیل عدم رشد و کمال عقلی کامل این زندانی، حکم دیگری به جای اعدام صادر شود، قاضی دادگاه این درخواست او را رد کرد.
دانیال زین العابدین در زمان ارتکاب جرم (مشارکت در قتل) ۱۷ سال داشت.
حدود سه هفته پیش، دانیال زین‌العابدین (زین‌العابدینی)، جوان محکوم به اعدام در زندان مهاباد، به دست مأموران زندان به قتل رسید. جسد او روز پنج‌شنبه ۱۴ فروردین به خانواده‌اش تحویل داده شد.
سازمان حقوق بشر ایران ضمن اعلام این خبر، قتل دانیال زین العابدین را محکوم کرد و خواستار واکنش جامعه جهانی شد.
در سال‌های اخیر بسیاری از نهادهای بین‌المللی مدافع حقوق بشر ضمن محکوم کردن صدور و اجرای حکم اعدام برای نوجوانان، اعلام کرده‌اند که پزشکان وابسته به سازمان پزشکی قانونی در نقض مداوم حق حیات کودکان در ایران سهیم و مسئول هستند.
در واقع پزشکان شاغل در پزشکی قانونی با ارائه نظریات مربوط به «رشد و کمال عقل» نوجوانان که بعداً توسط دادگاه‌ها برای صدور احکام اعدام مورد استناد قرار می‌گیرند، عملاً به طور مؤثر اعدام افرادی که در زمان جرم زیر ۱۸ سال سن داشته‌اند را تسهیل می‌کنند.
کاهش پنج درصدی شمار اعدام‌ها در دیگر کشورهای جهان
سازمان عفو بین‌الملل وقوع ۶۵۷ اعدام در سال ۲۰۱۹ در ۲۰ کشور از سراسر جهان را ثبت کرده است.
بر اساس گزارش منتشر شده از سوی عفو بین‌الملل، آمار ثبت شده از اعدام‌ها در سراسر جهان در سال ۲۰۱۹ نشان‌دهنده پایین‌ترین آمار سالانه اعدام در دست‌کم یک دهه گذشته است.
کشور چین با هزاران حکم اعدام در صدر کشورهای اجراکننده مجازات مرگ قرار دارد.
عفو بین‌الملل اما اعلام کرده به دلیل اینکه در این کشور اجرای مجازات مرگ (اعدام) در ردیف اسرار حکومتی قرار دارد، ابعاد واقعی این مجازات روشن نیست.
پس از کشور چین، ایران همچنان در رتبه دوم صدور و اجرای حکم اعدام در جهان قرار می‌گیرد.
در گزارش عفو بین الملل آمده است:
«سوای چین، ۸۶ درصد اعدام‌ها تنها در چهار کشور ایران، عربستان سعودی، عراق و مصر به اجرا گذاشته شده است.»
علی‌رغم اینکه برخی کشورها از جمله افغانستان، تایوان و تایلند در سال ۲۰۱۸ میلادی اجرای حکم اعدام را در دستور کار خود داشتند، در سال ۲۰۱۹ هیچ آماری از اجرای مجازات مرگ در این کشورها ثبت نشده است.
طبق گزارش سازمان عفو بین‌الملل، تا پایان سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۰۶ کشور در سراسر جهان مجازات اعدام را برای تمام جرائم از قوانین خود حذف کرده‌اند و در مجموع، ۱۴۲ کشور (بیش از دو سوم کشورهای جهان) اجرای مجازات اعدام را به‌طور قانونی یا در عمل متوقف کرده‌اند.
چهار هزار نفر اعدام شده در خیابانها در ماه آبان بحساب نمیایند ؟
مهرداد / 22 April 2020