آیا مسیح، متأهل بوده؟

دانیل استون – آیا عیسی مسیح، در طول عمرش همسری هم اختیار کرده بود؟ پژوهشگران، این سؤال را به استناد یک تکه پاپیروس کهنه، که محتوی جملاتی در اشاره به همسر عیسی‌ مسیح است، مطرح کرده‌اند – موضوعی که گرچه قرن‌ها شایع بوده، ولی هیچ‌گونه مدرک محکمی در پشتیبانی از آن پیدا نمی‌شد.

حالا، کارن کینگ (Karen King)، مورخ دانشگاه هاروارد، همین تکه پاپیروس را طی مقاله تازه‌ای بررسی کرده تا باز این موضوع به صدر خبرهای جهان راه پیدا کند. این کاغذپاره، که از یک کارت ویزیت هم کوچک‌تر است، چندین جمله دست‌نویس را به زبان قبطی، که از علائم مسیحی‌ شکل یافته، شامل می‌شود. در جمله پایانی متن آمده است: “و عیسی گفت، همسرم …”.

این جمله، گرچه نیمه‌کاره است و احتمالاً بخشی از یک جمله بزرگ‌تر را شامل می‌شده؛ اما مضمون آن، و اینکه چه کسی می‌توانسته همسر عیسی بوده باشد را به معمای بزرگی تبدیل کرده است. شواهد پیشین، ارجاعات بعضاً پراکنده‌ و غیرمستقیمی به همدم نزدیک عیسی داشته‌اند، اما تابه‌حال هیچ‌‌گونه مدرک مکتوبی از قرون اولیه میلادی، که به صراحت از وجود چنین همسری خبر بدهد، پیدا نشده بود.

پاپیروس، واقعی‌ست

تاریخچه دقیق و حتی سندیت این تکه پاپیروس همچنان در معرض تردید است؛ اما شواهد موجود، و همچنین بررسی اخیری که توسط چندی از متخصصین تاریخ صدر مسیحیت انجام پذیرفته، حاکی از واقعی بودن آن است. طبق آنچه که از برآوردهای اولیه برمی‌آید، این مدرک به دو، تا چهار سده بعد از درگذشت عیسی مربوط می‌شود.

کارن کینگ (Karen King)، مورخ دانشگاه هاروارد، تکه پاپیروسی را طی مقاله تازه‌ای بررسی کرده که از یک کارت ویزیت هم کوچک‌تر است و چندین جمله دست‌نویس را به زبان قبطی، که از علائم مسیحی‌ شکل یافته، شامل می‌شود. در جمله پایانی متن آمده است: “و عیسی گفت، همسرم …”.

کینگ، در مقاله‌ای که به اتفاق آنه‌ماری لیژنیژک (AnneMarie Luijendijk)، استاد الهیات دانشگاه پرینستون انتشار داده، می‌نویسد: “اگر این کاغذپاره واقعاً به قرن دوم میلادی مربوط بوده باشد، مدرک مستقیمی دال بر تأهل عیسی‌ست، که اول‌بار با گذشت بالغ بر یک قرن از مرگ او، در خلال بحث و جدل‌های داخلی مسیحیان بر سر مشروعیت روابط جنسی، ازدواج و همچنین مریدپروری، پیدا شده بود”. بارت ارمان (Bart Ehrman)، نویسنده و پژوهشگر دینی از دانشگاه کارولینای شمالی نیز در این‌باره می‌گوید: “اگر این [کاغذپاره] همان چیزی‌ست که قرار بوده باشد، آن‌وقت اولین [مدرک] از نوع خود است، که دارد رو می‌شود. مطمئناً چیزی شبیه این را پیش‌تر نداشته‌ایم”.

ارمان می‌افزاید: “این [مدرک] حکایت از این دارد که یک مسیحی از قرن دوم میلادی وجود داشته که گمان می‌برده عیسی متأهل بوده باشد”. این کشف، به درک نحوه تحول مراحل نخستین مسیحیت، که در خلال‌شان اولین اناجیل مربوط به زندگی عیسی نوشته و نقد می‌شدند، یاری می‌کند.

ژیتسه دیژکسترا (Jiste Dijkstra)، متخصص زبان قبطی، و پاپیروس‌پژوه دانشگاه اتاوا، این ‌تکه‌‌پاپیروس کهن را “پیشرفت بزرگی” برمی‌شمرد. کینگ نیز، که خود استاد دانشگاه هاروارد است، در گفتگویی با نیویورک‌تایمز اذعان کرده این تکه‌پاپیروس را یک کلکسیونر خصوصی به وی قرض داده، که به دلایل نامعلومی، آن را برای چندین دهه مخفی نگه داشته بود. کینگ، هفته گذشته در سفری که به شهر رم داشت، این مدرک را در کنگره بین‌المللی مطالعات قبطی‌ هم به نمایش گذاشت.

آخرین باری که یک مدرک مهم تاریخی، نگاه پژوهشگران مسیحی را به خود جلب کرد، انتشار گزارش اختصاصی نشنال‌جئوگرافیک از جلد انجیل یهودا بود. بر اساس این مدرک، یهودای حواری، به‌رغم رأی دیرین پژوهشگران و آبای کلیسا، به عیسی خیانت نکرده، بلکه دستورات مشخصی از جانب وی را عملی کرده است.

منبع: National Geographic

توضیح تصویر: کارن کینگ، و تکه‌پاپیروس منتسب به قرن دوم میلادی / عکس از Rose Lincoln