مجتبا یوسفی‌پور – از روز جمعه ۷ سپتامبر ۲۰۱۲ نمایش عمومی فیلم «بی‌قانون» تازه‌ترین ساخته جان هیلکات، فیلمساز استرالیایی در سینماهای کشورهای انگلستان، ایرلند، نروژ، فنلاند و بلغارستان آغاز شده است. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
«بی‌قانون» نخستین‌بار در بخش مسابقه اصلی جشنواره فیلم کن امسال به روی پرده رفت. سپس در جشنواره فیلم کارلووی‌واری به نمایش درآمد و از آخرین روزهای ماه اوت نمایش عمومی‌اش را در سینماهای آمریکا و کانادا آغاز کرده است. فیلم از جمعه این هفته در سینماهای دیگر کشورهای اروپایی چون فرانسه، اسپانیا، سوئد و بلژیک نیز به روی پرده خواهد رفت.
«بی‌قانون» تلفیقی از ژانرهای جنایی و وسترن است که در داستانی واقعی هم ریشه دارد و سرگذشت برادران بوندورانت را دستمایه خود قرار داده است. داستان در دوران ممنوعیت فروش الکل در ایالات متحده می‌گذرد. سه برادر بوندورانت یعنی فارست، هاوارد و جک در ایالت ویرجینیا، از راه تهیه الکل غیر قانونی تجارت می‌کنند و از مکنت و شوکت برخوردار شده‌اند. اما این‌کار، آن‌ها را در برابر دیگر قاچاقچیان و یک مأمور فاسد قرار می‌دهد که سهمی از این سود سرشار می‌خواهند. سه برادر برای ندادن باج، مجبور می‌شوند تا با دیگر قاچاقچیان رو در رو شوند.
فیلم بر اساس رمان «مرطوب‌ترین ایالت روی زمین» نوشته مت بوندورانت ساخته شده است. بوندورانت در این رمان که نخستین‌بار در سال ۲۰۰۸ منتشر شد، سرگذشت واقعی پدربزرگ و دو برادرش را روایت می‌کند. نیک کیو، آهنگساز و نویسنده استرالیایی در سومین همکاری‌اش با جان هیلکات مسئولیت تبدیل رمان به فیلمنامه را بر عهده داشته است. این دو پیش‌تر در دو فیلم «ارواح شهر مرده» و «پیشنهاد» نیز با یکدیگر همکاری کرده بودند و هیلکات سابقه ساختن چندین موزیک ویدئو با حضور و همکاری نیک کیو را در کارنامه‌اش دارد.
نیک کیو، با اشاره به اینکه سابقه همکاری این دو با یکدیگر به حدود ۳۰سال می‌رسد، در ارتباط با دلیل و چگونگی این همکاری درازمدت می‌گوید: «ما روش خودمان را برای همکاری با یکدیگر داریم. وقتی یک فیلمنامه را برای جان می‌نویسم، به خاطر همین همکاری مشترک برایم بیشتر لذت‌بخش است. مثل حبس کردن خود در یک اتاق و نوشتن فیلمنامه به تنهایی و ارسال آن برای کمپانی‌های فیلمسازی نیست که بعد از آن ببینی آیا کسی مایل به ساختن فیلمنامه هست یا نه. این واقعاً یک همکاری مشترک است. از طرف دیگر شما مطمئن هستید این فیلمنامه ساخته خواهد شد.»
فیلم تلفیقی از ژانرهای مختلف است، درامی تاریخی با مایه‌هایی از ژانرهای وسترن، جنایی و گنگستری. نیک کیو، فیلمنامه‌نویس این فیلم به طنز ژانر فیلم را «ونگستر فیلم» می‌خواند و درباره انگیزه‌اش از نوشتن این فیلمنامه می‌گوید: «من به شخصه در هنگام نوشتن به هیچ وجه نگران ژانر فیلم نبودم. فقط کتابی به دستم رسید که خیلی خوب نوشته شده بود و داستان متقاعد‌کننده‌ای داشت. کتاب مملو از ریزه‌کاری‌ها و اطلاعات دقیق و دیالوگ‌های عالی بود. در ارتباط با نوشتن یک فیلمنامه بر اساس کتاب مطمئن نبودم و هیچوقت علاقه نداشتم داستان کس دیگری را دوباره بنویسم، اما در این مورد واقعاً نمی‌شد از آن چشم‌پوشی کرد.»
نخست قرار بود فیلم در فوریه سال ۲۰۱۰ و با نام «سرزمین موعود» ساخته شود. کمپانی تهیه‌کننده فیلم ابتدا کتاب را برای جان هیلکات، که مدت‌ها بود به دنبال فیلمنامه‌ای با مضمونی گنگستری برای ساخت می‌گشت، فرستاد. هیلکات با خواندن کتاب آن را پسندید و تصمیم به ساخت آن گرفت. او سپس کتاب را برای نیک کیو فرستاد و از او خواست که فیلمنامه فیلم را بنویسد. اما بعد‌تر به علت مشکلات مالی پروژه متوقف شد. در اواخر سال ۲۰۱۰ بار دیگر با تغییر کمپانی تهیه‌کننده مقدمات تولید فیلم فراهم شد و نام فیلم دوباره به «مرطوب‌ترین ایالت» تغییر کرد و سرانجام در فوریه ۲۰۱۱ فیلمبرداری فیلم آغاز شد. با آماده شدن نسخه نهایی، فیلم با عنوان جدید «بی‌قانون» روانه سینما‌ها شد.
جان هیلکات، کارگردان فیلم، فیلم‌هایی چون «جاده» و «پیشنهاد» را در کارنامه خود دارد و فیلم «جاده» او در جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد و نامزد دریافت شیر طلایی این جشنواره بود. او درباره شیوه فیلمسازی خود می‌گوید: «در هنگام فیلم ساختن مهم به‌وجود آوردن احساس رفتن و ورود به دنیایی دیگر برای تماشاگران است، دنیایی متفاوت و ویژه. این کاری است که کوبریک با بیشتر فیلم‌هایش می‌کند، و یا خیلی دیگر از فیلمسازان آن را انجام می‌دهند. این چیزی است که من همیشه تلاش می‌کنم با فیلم‌هایم انجام دهم. اینکه شمای تماشاگر را کاملاً به دنیای فیلم وارد کنم، مهم نیست این دنیا در زمان حال قرار دارد و یا در گذشته و یا آینده. وارد کردن تمام و کمال تماشاگر به دنیای فیلم به نظر من مهم‌ترین نکته است.»
هیلکات برای بازی در فیلم خود گروهی از بازیگران خوب و سر‌شناس را گرد هم آورده است، علاوه بر گای پیرس که در دو ساخته پیشین هیلکات با او همکاری کرده است، بازیگرانی چون تام هاردی، شای لابوف،گری اولدمن، جسیکا چستین و میا واسیکوفسکا دیگر نقش‌های فیلم را بازی کرده‌اند. به گفته نیک کیو، گای پیرس بازیگری بود که پیش از آغاز به نوشتن فیلمنامه برای بازی در این فیلم انتخاب شده بود و در زمان نوشتن، نقش برای او و با مشورت او نوشته شده است. هیلکات درباره علاقه‌اش برای کار با پیرس می‌گوید: «من گای پیرس را دوست دارم و در بیشتر فیلم‌هایم حضور داشته است. هر کاری حاضرم بکنم تا او در فیلمم بازی کند. یکی از دلایلش تغییرپذیری زیاد اوست. او توانایی انجام هر کاری را دارد. من کارکردن با او را دوست دارم، چرا که خیلی خوب همکاری می‌کند. من از بازیگرانی که می‌توانند اینگونه همکاری کنند خوشم می‌آید.»
گای پیرس نیز در ارتباط با جان هیلکات و شیوه کار کردن او می‌گوید: «جان به عنوان یک کارگردان خیلی فعال است و سعی می‌کند از نظر احساسی همه چیز را تجربه کند. وقتی بتواند یک صحنه را خلاقانه کارگردانی کند خیلی هیجان‌زده می‌شود. سر صحنه وقتی ایده تازه‌ای به ذهنش می‌رسید سریع با نیک صحبت می‌کرد که آن را پیاده کنند. برای همین کار کردن با جان هیلکات خیلی الهام‌بخش است. هیچ شکی در این مورد نیست. در هنگام کار او هیچ چیز را بدون آنکه درباره‌اش حرف بزند به حال خود رها نمی‌کند.»
منتقدان نظرات متفاوتی درباره «بی‌قانون» ابراز کرده‌اند و در مجموع فیلم را موفق ارزیابی نکرده‌اند و در بیشتر موارد بیش از سه ستاره از پنج ستاره منتقدان را نتوانسته به دست آورد. شارلوت او سالیوان، منتقد «لندن اونینگ استاندارد» با تعریف از بازی‌های شای لابوف و‌گری اولدمن، فیلم را دارای لحظات درخشانی می‌داند اما در نهایت آن را خالی از حس و حال فیلم‌های کلاسیک این ژانر توصیف می‌کند. راجر ایبرت، منتقد «شیکاگو سان‌تایمز» با دادن دو و نیم ستاره به فیلم، آن را تنها اثری خوش‌ساخت با بازی‌هایی خوب توصیف می‌کند که فاقد عمق و جذابیت کافی است. به گفته او کاش سازندگان فیلم به جای تکیه بر حقایق و یک داستان واقعی، به عمق آن و درک آن پرداخته بودند. و بالاخره پیتر تراورس، منتقد «رولینگ استونز» نیز با دادن دو و نیم ستاره به فیلم آن را تلاش ناموفق نویسنده، کارگردان و گروه بازیگران خوب فیلم برای ساختن یک فیلم خوب مشابه آثار کلاسیک این ژانر می‌خواند.
«بی‌قانون» با زمان ۱۱۶ دقیقه، محصول سال ۲۰۱۲ کشور آمریکا است.
مشخصات فیلم
بی‌قانون
Lawless
نویسنده:نیک کیو بر اساس رمانی از مت بوندورانت
NickCave, Matt Bondurant
کارگردان: جان هیلکات
John Hillcoat
بازیگران: شای لابوف، تام هاردی، گای پیرس، گری اولدمن، جسیکا چستین، میا واسیکوفسکا
Shia LaBeouf, Tom Hrady, Guy Pearce, Gary Oldman, Jessica Chastain, Mia Wasikowska
در همین زمینه:
برنامه «اکران» در رادیو زمانه
ویدئو: پیش‌پرده فیلم «بی‌قانون» ساخته جان هیلکات