ایران و ایالات متحده بعد از ماه‌ها تنش دست به معامله زدند و بر سر یک مورد مبادله زندانی توافق کردند: ایران شیوئه وانگ، محقق چینی‌تبار و دانشجوی مقطع دکترای تاریخ دانشگاه پرینستون را آزاد کرد و آمریکا، مسعود سلیمانی، دانشمند ایرانی را. مقامات هر دو کشور از انجام این تبادل ابراز خرسندی کرده‌اند.
به گزارش روزنامه «واشنگتن پست»، وزیر خارجه ایران روز شنبه ۷ دسامبر/ ۱۶ آذر، در توئیتر خود اعلام کرد دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه پرینستون که در ایران زندانی است، با یک دانشمند ایرانی محبوس در ایالات متحده معاوضه می‌شود.
ظریف در این رابطه نوشت:
«خرسندم که پروفسور مسعود سلیمانی و آقای ژیائو وانگ به زودی به خانواده‌های خود خواهند پیوست. با تشکر فراوان از همه کسانی که نقش ایفا کردند، به خصوص دولت سوئیس.»
از مدتی پیش شایعاتی مبنی بر احتمال مبادله زندانی میان ایران و ایالات متحده و آزادی وانگ وجود داشت. توئیت ظریف تاییدی بر این شایعات بود.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اواخر ماه اکتبر (مهر) سال جاری گفته بود که ایران فهرست اسامی کسانی را که مایل است در جریان مبادله زندانیان با آمریکا آزاد شوند، برای این کشور ارسال کرده است.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز در سفر آخر خود به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل از آمادگی ایران برای تبادل زندانی خبر داده بود و خواستار قدم‌های مثبت مقامات آمریکایی در این زمینه شده بود.
ایران فهرست زندانیان آمریکایی را که برای مبادله زندانی پیشنهاد داده بود فاش نکرد، اما محمدجواد ظریف پیشتر ابراز امیدواری کرده بود که به زودی «خبرهای خوبی» درباره آزادی مسعود سلیمانی، پژوهشگر ایرانی شنیده شود.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در بیانیه‌ای آزادی ژیائو وانگ را تایید کرد و گفت که «او به ایالات متحده بازمی‌گردد.»
ترامپ نیز همچون ظریف از وساطت سفارت سوئیس برای آزادی وانگ تشکر کرد.
پس از اشغال سفارت آمریکا که به بحران گروگانگیری ۴۴۴ روزه منجر شد، سفارت سوئیس در تهران حافظ منافع ایالات متحده در ایران است.
به گفته یک مقام رسمی ایالات متحده که نخواست نامش فاش شود، برایان هوک، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران، دانشمند ایرانی را تا سوئیس همراهی کرده و قرار است وانگ را در آزادی‌اش همراهی کند. مبادله زندانی در زوریخ انجام شده و هوک و وانگ اکنون عازم لنداشتول در آلمان هستند تا وانگ در آنجا تحت معاینه پزشکان قرار بگیرد.
گرچه هوک در این مبادله حضور داشته، به گفته مقام ایالات متحده، مشاور امنیت ملی ترامپ رابرت اوبراین از زمان تصدی‌اش در سمت نماینده ویژه برای امور گروگان‌ها در وزارت خارجه، نقش کلیدی در مذاکرات بازی کرده است.
خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی (ایرنا) نیز گزارش داد که مسعود سلیمانی همراه با مقامات ایران در سوئیس حضور داشت. سلیمانی قرار بود چند ساعت بعد به ایران بازگردد. ظریف کمی بعد در توئیتر تصاویری از خود با سلیمانی جلوی یک جت دولتی ایران منتشر کرد.
سلیمانی که در حوزه سلول‌های بنیادی، خون‌شناسی و پزشکی ترمیمی پژوهش می‌کرد، از سوی مقامات ایالات متحده به اتهام نقض تحریم‌های ایران بازداشت شد. مقامات آمریکایی ادعا کرده بودند که او تلاش کرده بوده برخی مواد بیولوژیک را به ایران منتقل کند. سلیمانی و وکلایش اما این اتهامات را رد کردند.
شیوئه وانگ اما در ایران به اتهام «نفوذ» در کشور و ارسال اسناد محرمانه به خارج به ۱۰ سال زندان محکوم شده بود. خانواده و گروه او در پرینستون این اتهام را قویاً رد کرده‌اند. وانگ درباره سلطنت قاجار در ایران تحقیق می‌کرد که بخشی از پروژه دکترای او در حوزه تاریخ آسیا در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ بوده است.
همسر وانگ اکنون سه سال بعد از دستگیری و بازداشت او در ایران، با انتشار بیانیه‌ای از خبر آزادی او ابراز خوشحالی کرده و در این بیانیه «از همه کسانی که به آزادی وانگ کمک کردند»، تشکر کرده است.
وانگ در دادگاه انقلاب محاکمه شده بود. دادگاه انقلاب معمولا به پرونده‌های اتهام به جاسوسی و قاچاق، توهین به مقدسات و اقدام به براندازی رسیدگی می‌کند.
شهروندان کشورهای غربی و ایرانی‌های دو تابعیتی در سال‌های اخیر بارها به اتهامات نامعلوم، پشت درهای بسته دادگاه و بدون دسترسی به وکیل، محاکمه و روانه زندان شده‌اند. اغلب این زندانیان به عنوان اهرم فشار بر غرب برای مبادله زندانی یا پیشبرد مذاکرات مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
تنش میان ایالات متحده و ایران از زمان خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای در ماه مه ۲۰۱۸ بالا گرفت. از آن زمان تاکنون، ایالات متحده تحریم‌های سختی را علیه اقتصاد ایران اعمال کرده است. تبادل زندانی در این برهه زمانی ممکن است نشان از کاهش این تنش‌ها داشته باشد.
سیامک و باقر نمازی، از جمله زندانیان آمریکایی‌‌ـ‌ایرانی محبوس در ایران هستند که به اتهام همکاری با دولت متخاصم به ۱۰ سال زندان محاکمه شده‌اند. باقر نمازی برای درمان به مرخصی فرستاده شده اما اجازه ندارد ایران را ترک کند.
کارن وفاداری که در کار خرید و فروش آثار هنری‌ست و همسرش آفرین نیساری نیز به ترتیب به ۲۷ و ۱۶ سال حبس محکوم اما با قرار وثیقه آزاد شده‌اند.
مایکل وایت، نظامی نیروی دریایی آمریکا از دیگر گروگان‌های محبوس در ایران است.
سرنوشت رابرت لوینسون، مامور سابق اف‌بی‌آی که در سال ۲۰۰۷ در ایران ناپدید شد هنوز نامشخص است. گرچه ایران آبان ماه امسال برای اولین بار پذیرفت درباره ناپدید شدن مامور سابق اف‌بی‌آی ۱۲ سال پیش در در جزیره کیش، «پرونده‌ای باز» در دادگاه انقلاب وجود دارد؛ موضوعی که سبب شد سرنوشت رابرت لوینسون، و سوالات در خصوص ناپدیدشدن او بار دیگر بر سر زبان‌ها بیفتد: ایران: مامور سابق اف‌بی‌آی «پرونده باز» در دادگاه انقلاب دارد
چند روز بعد (یک‌شنبه ۱۹ آبان ۹۸) اما عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در مورد اینکه لوینسون در ایران پرونده‌ای در دادگاه انقلاب دارد، گفت:
«آقای لوینسون هیچ پرونده قضایی یا کیفری در هیچ‌یک از محاکم ایران ندارد.»
او گفت که موضوع مفقود شدن لوینسون است و جمهوری اسلامی برای کمک انسانی، پرونده‌ای برای او باز کرده است.
لوینسون در حالی ناپدید شد که برای ماموریت تایید نشده سازمان سیا به جزیره کیش رفته بود. ایران اعلام کرده که لوینسون در این کشور نیست و اطلاع بیشتری درباره او ندارد، اما خانواده او تهران را مسئول ناپدید شدن او می‌دانند.
مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده در بیانیه‌ای با اعلام اینکه وانگ به زودی به خانواده خود ملحق خواهد شد تصریح کرد که آمریکایی‌های دیگری همچنان در ایران زندانی هستند.
پمپئو در بیانیه خود گفت:
«ایالات متحده تا بازگرداندن همه آمریکایی‌های در بند در ایران و در سایر نقاط جهان به خانه و به نزد عزیزانشان، آرام نخواهد نشست.»