همزمان با برگزاری نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سرپرست موقت این آژانس که به‌تازگی به ایران سفر کرده بود نصب نسل‌های پیشرفته‌تر سانتریفیوژ در ایران را تأیید کرد. با انتقادهای اصولگرایان از گام سوم کاهش تعهدات برجامی، فلاحت‌پیشه می‌گوید گام چهارم باید به قابلیت‌های قبل از برجام بازگشت.
کورنل فروتا، سرپرست موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست دوشنبه ۱۸ شهریور / ۹ سپتامبر شورای حکام این آژانس تأیید کرد که ایران در حال نصب نسل‌های پیشرفته‌تر ماشین‌های سانتریفیوژ است.
نشست شورای حکام صبح دوشنبه در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز شد و کورنل فروتا در بیانیه‌ای از جمله به وضعیت نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران پرداخت.
سرپرست موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود به شورای حکام در مورد ایران گفته است ایران «۲۲ سانتریفیوژ آی‌آر۴، یک سانتریفیوژ آی‌آر۵، سی سانتریفیوژ آی‌آر۶ و سه سانتریفیوژ آی‌آر۶اس نصب کرده یا در حال نصب آن‌ها بوده است و همه سانتریفیوژهای نصب‌شده برای تست با گاز یواف۶ (هگزافلوراید اورانیوم) آماده شده‌اند.»
او گفت در سفر به ایران در جریان آخرین فعالیت‌های هسته‌ای ایران و همچنین توسعه سانتریفیوژها قرار گرفته است و این آژانس «همچنان به بررسی و نظارت بر تعهدات مربوط به برنامه هسته ای ایران تحت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ادامه می‌دهد.»
فروتا افزود: «در مورد آن‌چه که به اجرای توافق‌نامه پادمان‌های ایران و پروتکل الحاقی مربوط می‌شود، در جریان گفت‌وگوهایم در تهران بر اهمیت همکاری کامل و به موقع و سریع ایران تأکید کردم.»
او فعالیت آژانس در مورد راستی‌آزمایی هسته‌ای را مطابق با دستورالعمل این آژانس و اقدامات تضمین شده آن دانست و گفت آژانس به همین طریق فعالیت خود را ادامه می‌دهد.
پس از گام سوم ایران برای کاهش تعهدات برجامی، سرپرست موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز گذشته یکشنبه ۱۷ شهریور / ۸ سپتامبر به تهران سفر کرد تا با علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و دیگر مقام‌های بلندپایه ایران گفت‌وگو کند.
بحث و گفت‌وگوها در مورد فعالیت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران با تأكید بر تعامل مداوم بین آژانس و ایران در رابطه با اجرای توافق‌نامه پادمان‌ها و پروتكل الحاقی متمركز شد. فروتا در این‌باره گفت: «این تعاملات مستلزم همکاری کامل و سریع از جانب ایران است. فعالیت‌های پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شیوه‌ای بی‌طرفانه، مستقل و عینی و مطابق با رویه‌های استاندارد انجام می‌شود.»
ایران روز شنبه ۱۶ شهریور / ۷ سپتامبر به‌صورت رسمی اعلام کرد گام سوم کاهش تعهدات برجامی را با فعالیت ۲۰ سانتریفیوژ آی‌آر۶ آغاز می‌کند. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران روز یکشنبه هدف از این اقدام ایران را نشان دادن «جدیت» ایران در مقابل طرف اروپایی عنوان کرد و گفت: تهران انتظار دارد «آن‌ها (کشورهای اروپایی) تردیدهای خود را کنار بگذارند».
ایران پیش از این از طرف اروپایی توافق هسته‌ای خواسته بود فروش نفت و انتقال منابع مالی به ایران را تضمین کند. کشورهای اروپایی طرف توافق هسته‌ای طی ماه‌های گذشته برای ایجاد سازوکار تبادل مالی (اینستکس) با ایران به توافق رسیدند اما اجرایی شدن این سازوکار مورد رضایت تهران نبوده است.
هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان دوشنبه ۱۸ شهریور / ۹ سپتامبر تصمیم ایران گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران را «کاملاً اشتباه» خواند و از ایران خواست تا به الزامات برجام عمل کند. او همچنین خواهان کاهش تنش و برخورد مسئولانه تمام کشورها شد. ماس تأکید کرد که در غیر این صورت این خطر وجود دارد که «از دستیابی به راه حل مسالمت‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ناکام بمانیم».
لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال در توئیتر نوشته است که گفته شده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دولت‌های عضو گفته است ایران کار نصب ۱۶۴ دستگاه «آی‌آر۲ام» را آغاز کرده است. این سانتریفیوژها پنج برابر بیشتر از سانتریفیوژهای نسل نخست قدرت غنی‌سازی دارند و ایران در برجام پذیرفته بود که استفاده از این نوع سانتریفیوژها را به‌مدت ۱۰ سال پس از آغاز اجرای برجام، به تعویق اندازد.
“reinstall the piping at two R&D lines to accommodate a cascade of 164 IR-4 centrifuges and a cascade of 164 IR-2m centrifuges.” Experts reckon Iran can do a cascade of IR-2Ms every 2 weeks so in 3 months all 1,008 machines could be back in place. 2/2
— laurence norman (@laurnorman) 9. September 2019
جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید شنبه ۱۶ شهریور / ۷ سپتامبر در توئیتر نوشته بود که «سرپرست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی به ایران می‌رود که به تازگی آژانس شورای [حکام] را آگاه کرده که احتمال دارد تهران مواد و یا فعالیت‌های هسته‌ای پنهانی داشته باشد. ما به دیگر کشورهای عضو شورای [حکام] آژانس می‌پیوندیم که مشتاق دریافت گزارش کامل در سریع‌ترین زمان ممکن هستند.»
IAEA Acting Director General going to Iran just as IAEA informs its Board that #Iran may be concealing nuclear material and/or activities. We join with other @iaeaorg Board member states eager to get a full report as soon as possible.
— John Bolton (@AmbJohnBolton) 7. September 2019
کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، روز دوشنبه در پاسخ به بولتون در توئیتر نوشت: «آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای یکی از نهادهای وابسته به دولت آمریکا نیست که بولتون بتواند دستورکار بازدیدهای مقامات آن را تعیین کند.»
غریب‌آبادی هرگونه «فعالیت‌های پنهانی هسته‌ای» ایران را رد کرد و گفت بازدید کورنل فروتا هیچ دستورکار خاصی نداشت و دو طرف همکاری‌ها در زمینه‌های راستی‌آزمایی برجام، پروتکل الحاقی و موافقت‌نامه جامع پادمان را بررسی کردند.
او تأکید کرد که هرگونه اعمال فشار به آژانس با اقدامات مناسب ایران مواجه خواهد شد.
از سوی دیگر کاهش تعهدات برجامی ایران در گام سوم با انتقادهایی از سوی اصولگرایان در ایران مواجه شد. رسانه‌هایی همچون کیهان و خبرگزاری فارس گام سوم را ناکافی ارزیابی کردند و نوشتند دولت حسن روحانی باید «اقدامات ضرب‌الاجلی خود را با شدت و سرعت بیشتری انجام دهد».
روز دوشنبه حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این‌باره گفت: «موضوع گام‌های ایران در کاهش تعهدات برجامی نباید به عامل اختلافی در داخل تبدیل شود. کار ایران در برداشتن گام‌ها ایدئولوژیک نیست که تبدیل به عامل اختلاف ایدئولوژیکی یا اختلاف نظر جدی بین جناح‌های سیاسی شود.»
او ضمن بیان این‌که در اقدام سوم در کاهش تعهدات برجامی منتظر «گام جدی‌تر»ی بوده، گفت: «دولت به عنوان راه حل می‌تواند ضرب‌العجل سوم را از دو ماه به یک ماه کاهش دهد یعنی اگر اروپایی‌ها تا یک ماه آینده کاری نکردند ایران گام چهارم یعنی بازگشت به همه قابلیت‌های قبل از برجام را بردارد.»
او دلیل این اقدام را آن دانست که «اروپا اثبات کرده در مهلت‌های داده شده دو سوم وقت را در بی‌تفاوتی می‌گذراند و یک سوم باقیمانده صرف تقلاهای دیپلماتیک می‌شود که در نهایت هم ایران قانع نمی‌شود».
فلاحت‌پیشه افزود: «بازگشت ایران به قابلیت‌های قبل از برجام هر نتیجه‌ای داشته باشد بهتر از شرایط کنونی است که زمان به ضرر ایران است.»
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیح: متن این خبر با اطلاعات تازه بروز شد.
بیشتر بخوانید: