یکی از مدیران سازمان امور مالیاتی اعلام کرد که بیش از ۵۰۰ میلیون حساب بانکی در ازای ۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور وجود دارد. ایرناپلاس، وابسته به خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، در گزارشی برآورد کرده است که از این تعداد حدود ۳۶۵ میلیون حساب بانکی بدون‌استفاده هستند. برخی از این حساب‌ها کاملاً بدون‌استفاده هستند و برای مقاطعه کاری به وجود آمده اند، و برخی دیگر برای فرار مالیاتی.
هادی خانی، مدیرکل دفتر بازرسی ویژه مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی سازمان امور مالیاتی گفت: «بیش از ۵۰۰ میلیون حساب بانکی در ازای ۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور وجود دارد که این زنگ خطر است، کنترل این موارد فقط از دست سازمان امور مالیاتی برنمی‌آید و عزم ملی می‌طلبد.»
آمار اخیر نشان‌دهنده این است که به ازای هر ایرانی بیش از شش حساب وجود دارد، و هنوز مشخص نیست که چه تعداد از این ۵۰۰ میلیون حساب بانکی فعال و چه تعداد غیرفعال هستند.
ایرناپلاس بر اساس اطلاعات موجود از سال ۱۳۹۶ (تعداد حساب‌های موجود در آن سال و میزان کارت‌های بانکی تراکنش‌دار)، ضریبی برای حساب‌های غیرفعال تخمین زده و این ضریب را بر تعداد حساب‌های سال جاری اعمال کرده است.
بر اساس این تخمین، حدود ۳۶۵ میلیون حساب بانکی در حال حاضر بدون‌استفاده هستند.
این خبرگزاری همچنین نوشته است که اگر هر کدام از این حساب‌ها حاوی پنج هزار تومان باشد، رقمی معادل ۱۸۰۰ میلیارد تومان در اختیار بانک‌ها قرار دارد که اصولا قابل برداشت نیست، مگر آنکه دارنده حساب تصمیم به مسدود کردن حساب بگیرد.
ایرناپلاس دو دلیل را برای افزایش بی‌رویه کارت‌های بانکی ذکر کرده: اول کار پیمانی (مقاطعه‌کاری)، و دوم دور زدن قوانین مالیاتی.
نشانه‌ای از افزایش کار بی‌ثبات
درصد بسیار بالایی از کارت‌ها و حساب‌هایی که اکنون عملاً بلااستفاده‌اند برای اخذ دستمزدهای مقاطعه‌کاری یا پیمانی ایجاد شدند. افراد دارای کار بی‌ثبات، به صورت مقطعی با شرکت‌ها و پیمانکران مختلف کار می‌کنند و بابت هر کدام از این پروژه‌ها ممکن است، نظر به نوع حساب شرکت و همکاری‌های بانکی آن، یک حساب بانکی جدید باز شود.
بی‌ثباتی کار و در واقع کار منعطف پدیده‌ای رو به رشد در ایران است که با توجه به مقررات‌زدایی در سال‌های اخیر و کاهش نقش حمایتی و ثبات‌دهنده قانون کار، این پدیده هر چه بیشتر به خصوص در میان نسل دهه شصت و هفتاد تجربه شده است.
راهی برای فرار مالیاتی
اما تعدادی از این تعداد کثیر حساب‌های بانکی نیز برای دور زدن مالیات ایجاد شده اند. به گفته مدیرکل دفتر بازرسی ویژه، مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی تعداد زیادی پرونده افراد بی‌بضاعت با میلیاردها تومان بدهی وجود دارد. دلیلش آن است این افراد هویت خود را به مفسدان اقتصادی اجاره داده اند. مفسدان اقتصادی برای پنهان کردن گردش مالی خود با استفاده از هویت این افراد بی‌بضاعت اقدام به ایجاد چندین حساب بانکی کرده بودند.
به‌گفته خانی، پدر و پسری در یکی از استان‌های کشور ۸۴۰ شخص حقیقی و ۴۷۰ شخص حقوقی را درگیر فساد اقتصادی خود با محوریت فرار مالیاتی کرده‌اند و تنها در این فقره دو هزار وکالت‌نامه برای واردات، صادرات، کارت بازرگانی اجاره‌ای، افتتاح حساب اجاره‌ای، ثبت شرکت‌های صوری، همچنین ۶ تا هفت هزار میلیارد تومان کتمان درآمد شناسایی شده است.