دور جدید تشدید تنش‌ها در خلیج فارس پس از توقیف نفت‌کش ایرانی در جبل الطارق به دست بریتانیا و توقیف نفت‌کش بریتانیایی به دست ایران آغاز شد. این تنش‌ها همچون تنش‌های میان ایران و آمریکا بازتاب زیادی در رسانه‌های بین‌المللی داشته است. تحلیلگران در یادداشت‌هایی در روزنامه‌ها و وب‌سایت‌های خبری گوناگون به این موضوع پرداخته‌اند.

در زیر نگاهی می‌اندازیم به مهم‌ترین بخش‌های شماری از این یادداشت‌ها.

بوریس جانسون در ایران در مقام وزیر خارجه. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی هم در عکس دیده می‌شود (آذر ۱۳۹۶)

▪️ بوریس جانسون و ایران ــ زمانی برای عمل‌گرایی

رولا خلف در فاینشنال تایمز از بی‌اعتمادی ایرانی‌ها به بریتانیایی‌ها می‌نویسد و آن را به سابقه اعمال نفوذ بریتانیا در مسائل داخلی قدرت‌ها در ایران قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی ربط می‌دهد. او می‌نویسد که جک استرا، وزیر امور خارجه سابق انگلیس، در کتاب جدید خود «کار انگلیسی‌ها» از تجربه شخصی خودش در رابطه با این بی‌اعتمادی نوشته است.

خلف معتقد است که تندروهای در قدرت در ایران بیشتر از سایر گروه‌های سیاسی نسبت به بریتانیا بی‌اعتماد هستند و دولت محافظه‌کار کنونی بریتانیا که اکنون بوریس جانسون نخست‌وزیر آن است، باید این را در نظر بگیرد.

در رابطه با نفتکش بریتانیایی که ایران توقیف کرده، نویسنده فاینشال تایمز می‌نویسد:

«دولت بریتانیا که در آن زمان سخت مشغول رقابت بر سر رهبری حزب محافظه‌کاربود ممکن است از سوی ایالات متحده تشویق شده باشد که نفتکش [ایرانی در جبل‌الطارق] را توقیف کند. اما این دولت در عین حال در راستای تحریم‌های اتحادیه اروپا عمل کرده: کشتی ایرانی در آبهای اروپا بوده است.»

اشاره خلف به توقیف نفتکش گریس-۱ در تنگه جبل‌الطارق است. دولت محلی جبل‌الطارق دوشنبه ۸ ژوئیه/۱۷ تیر اعلام کرد که یک نفتکش متعلق به ایران که برای سوریه نفت خام می‌برده توسط تفنگداران دریایی بریتانیا توقیف شده است.

چندین رسانه – از جمله بی بی سی و گاردین – این موضوع را مطرح کرده‌اند که دلیل اینکه دولت محلی جبل‌الطارق به دنبال توقیف نفتکش گریس-۱ بوده اطلاعاتی است که از منابع امنیتی آمریکایی دریافت کرده بود. خلف این نظریه را نه تایید و نه تکذیب می‌کند و می‌نویسد که چه توقیف گریس-۱ یک تصادف بوده و چه اتفاقی از قبل طراحی شده، اکنون بریتانیا خود را میانه بحرانی بازیافته که اختیار کمی برای مهار آن دارد.

به نظر رولا خلف اگر این بحران با توافق سیاسی فورا حل‌و‌فصل نشود، بوریس جانسون بهانه‌ای خواهد داشت که سیاست بریتانیا را به سمت سختگری بیشتر علیه ایران بکشاند.

خطر برای ایران این است که «بریتانیا به آغوش آمریکا باز گردد،» خلف در ادامه می‌گوید:

«آقای جانسون غیر‌قابل پیش‌بینی است. او می‌تواند تصمیم بگیرد که یک پل مفید بین ایران و آمریکا باشد. اما به عنوان طرفدار خودخوانده آقای ترامپ، او همچنین می‌تواند سیاست انگلیس را با ایالات متحده همتراز کند.»

نویسنده فایننشال تایمز به ایران توصیه می‌کند که رویکرد واقع‌بینانه‌ای اتخاذ کند چرا که با ترامپ در کاخ سفید و جانسون در مقام نخست‌وزیر بریتانیا الان زمان آننیست که بی‌اعتمادی تاریخی سد راه تصمیم درست شود.

او توضیح می‌دهد:

«اولویت آقای جانسون این است که بریتانیا از اتحادیه اروپا جدا شود. او، برای کاهش تاثیر برگزیت،به پشتیبانی ایالات متحده نیاز دارد. حتی اگر او همچنان متعهد به سیاست اتحادیه اروپا در مورد ایران باشد، یک بحران طولانی مدت موجب تضعیف تعهد اروپا و بریتانیا به قرارداد هسته‌ای با ایران خواهد شد.»

منبع: فاینننشال تایمز


▪️ با بیرون گذاشتن بریتانیا از برنامه حمله به ایران از سوی مقامات دولت ترامپ، رابطه «ویژه» ایالات متحده و بریتانیا جریحه‌دار شده

کیمبرلی دوزیر در مجله تایم می‌نویسد که رابطه ویژه ایالات متحده آمریکا و بریتانیا در حوزه همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی بر سر ایران جریحه‌دار شده است.

او می‌گوید یک دلیل اصلی این است که در تصمیم ناگهانی ترامپ برای حمله نظامی به ایران – تصمیم که بعد خود ترامپ آن را لغو کرد – بریتانیا از پیش خبر نشده بود.

چهار تن از مقامات ارشد دولت ایالات متحده آمریکا موضوع بی‌خبری بریتانیا از تصمیم ترامپ برای حمله نظامی به ایران را تایید کرده‌اند. مجله تایم نام این مقامات را نیاورده است. اما آنها به دوزیر گفته‌اند که این تصمیم “غیر معمول” بوده است. به گفته یکی از منابع دولتی:

«برای ما انجام عملیات یک طرفه بدون آنها [بریتانیایی‌ها] معمول نیست. اما در این مورد، به دلیل ماهیت حادثه [اشاره به سرنگونی پهپاد آمریکایی] و پاسخ پیشنهادشده، مطلع کردن آنها یک عنصر ضروری نبود.»

این مقام ناشناس به کیمبرلی دوزیر گفته است که بنا به مقتضیات ممکن است که باز هم این اتفاق بیافتد و دولت ترامپ سنت همیشگی به اشتراک گذاشتن اطلاعات امنیتی با بریتانیا را در مورد ایران انجام ندهد.

مقام ارشد دولتی دیگری که از ایالات متحده آمریکا با تایم گفت‌وگو کرده، بریتانیایی‌ها را «ترسوها» می‌خواند و می‌گوید که دولت ترامپ از حمایت بی‌پایان بریتانیایی‌ها از برجام و تلاش‌های آنها برای کمک به ایران برای دور زدن تحریم‌ها ناراحت است.

این مقام‌های ارشد دولت آمریکا که با تایم صحبت کرده‌اند همچنین گفته‌اند که بریتانیا تصمیم گرفته است که به برنامه ایالات متحده آمریکا برای امنیت دریایی در خلیج فارس نپیوندد. دولت بریتانیا در پی توقیف یک کشتی بریتانیایی در تنگه هرمز توسط ایران، تصمیم گرفت نیروی دریایی خود را برای اسکورت و همراهی کشتی‌های با پرچم بریتانیا به‌کار برد.

اما این مقام‌های ارشد به تایم گفته‌اند که دولت بریتانیا همچنان برای برنامه فوق محتاج اطلاعات به دست آمده توسط نیروهای آمریکایی خواهد بود: «چرا که آمریکایی‌ها تعداد بیشتری دارایی‌های نظامی در منطقه دارند.»

به گفته منابع تایم درگیری‌های سیاست‌گزاران و نیروهای اجرایی امنیتی بریتانیا و ایالات متحده تنها به موضوع تنش‌های اخیر در خلیج فارس باز نمی‌گردد. ماه گذشته در پی سخنرانی سرپرست موقت وزارت دفاع آمریکا، مارک اسپر، در ناتو و توضیح سیاست‌های آمریکا در برابر ایران، بریتانیایی‌های حاضر در جلسه عصبانی شدند که مارک اسپر (که اکنون وزیر دفاع است) با آنها جلسه ویژه نداشت. به گفته تایم، عرف این است که هر گزارشی که آمریکا به ناتو ارائه می‌دهد، مفاد دقیق‌تر و با اطلاعات بیشتر آن توسط آمریکا به بریتانیا به طور مجزا داده شود.

تحلیلگر تایم معتقد است که روی کار آمدن بوریس جانسون به عنوان نخست وزیر بریتانیا ممکن است به بهتر شدن روابط به اشتراک گذاشتن اطلاعات بین دو کشور بیانجامد، اما نیروهای فعال در سازمان‌های امنیتی بریتانیا زمان بیشتری لازم خواهند داشت که زخمی را که خورده‌اند فراموش کنند و به همکاری‌های بیشتر با همتاهای آمریکایی‌شان مشغول شوند.

منبع: تایم


▪️ اولین آزمایش بزرگ ایران برای جانسون، «ترامپ بریتانیا»

دمیتری زاکس، خبرنگار و نویسنده خبرگزاری فرانسه (AFP)، معتقد است که توقیف نفتکش بریتانیایی از سوی ایران رهبر جدید بریتانیا را به چالش می‌کشد: آیا بوریس جانسون به کارزار «فشار حداکثری» علیه ایران خواهد پیوست یا از فعالیت‌های اتحادیه اروپا برای حفط توافق هسته‌ای حمایت خواهد کرد؟

به گفته زاکس، حتی برخی تحلیل‌گران آمریکایی این لحظه را سرنوشت‌ساز توصیف کرده اند؛ لحظه‌ای که ممکن است به حمایت بریتانیا از فشار حداکثری ترامپ و خروج از توافق هسته‌ای ختم شود. آنها گفته اند که اگر بریتانیا چنین تصمیمی بگیرد بقیه اروپا چاره‌ای جز این ندارند که به شرکای انگلیسی‌زبان خود بپیوندند.

بریتانیا هفته گذشته به شرکای اروپایی پیشنهاد داد تا ماموریت مشترکی را برای اسکورت و همراهی نفتکش‌ها در تنگه هرمز انجام دهند. به عقیده نویسنده، چالش اینجاست که چنین عملیاتی می‌تواند وابستگی بریتایا به متحدان بریتانیایی را نشان دهد، آن هم در حالی که بوریس جانسون می‌خواهد جدایی بریتانیا از اروپا را تا پایان اکتبر محقق کند.

گزینه دیگر جانسون این است که به پیشنهاد دولت ترامپ در جلسه ماه گذشته ناتو پاسخ مثبت دهد و به ائتلاف به رهبری ایالات متحده بپیوندد. زاکس تصریح می‌کند که ریسک این اقدام در آنجاست که کشتی‌های جنگی بریتانیایی باید از شیوه‌های تهاجمی ایالات متحده پیروی کنند؛ در حالی که بریتانیا در حال حاضر از این شیوه‌ها حمایت نمی‌کند.

دمیتری زاکس اما نوشته که راه‌حال بلندمدت برای بحران می‌تواند در کنفرانس سنتکام مطرح شود؛ کنفرانسی که قرار است در این هفته برگزار ‌شود. سنتکام میزبان بریتانیا و کشورهایی از اروپا خواهد بود تا درباره هماهنگی میان ناوگان اروپایی و ایالات متحده رایزنی کنند.

زاکس مطلب خود را با نقل قول از صنم وکیل پژوهشگر خاورمیانه در خانه گاتهام به بریتانیا به پایان می‌رساند. وکیل به بریتانیا توصیه کرده که وسوسه همراهی کامل با واشنگتن درباره ایران را رها کند. او همچنین گفته که بریتانیا در عوض می‌تواند پلی میان ایالات متحده و اروپا شود که در واقع می‌تواند به برگزیت معنایی دیگر نیز ببخشد.

منبع: AFP


▪️ اروپا کمک!

یورگ لاو، ژورنالیست و نویسنده آلمانی، در  “دی تسایت” مطلبی نوشته که پیام اصلی آن از این قرار است: گرچه بوریس جانسون طرفدار و مجری برگزیت است، اما اروپا نباید او را در میانه جدال با ایران تنها بگذارد.

لاو شرایط مشکلی را تصویر می‌کند که بریتانیا با آن مواجه است؛ از یک طرف بریتانیا برای جلوگیری از کشتی‌ربایی‌های آینده به حمایت و همراهی ناوگان اروپا نیاز دارد، از طرف دیگر وعده اصلی نخست‌وزیر جدید این بود که خروج از اتحادیه اروپا را این پاییز به هر قیمتی محقق کند.

به عقیده لاو، بریتانیا در واقع خود با توقیف نتفتکش ایران در جبل‌الطارق این بحران را به وجود آورد. استدلال این کشور برای توقیف نفتکش ایرانی این بود که طبق قوانین اروپایی ایران حق ارسال نفت به سوریه را ندارد. لاو استدلال می‌کند که این استدلال لندن مشکل‌دار است؛ زیرا ایران هیچ وقت قوانین اتحادیه اروپا را رعایت نکرده و لندن در واقع قوانین اروپا را بهانه کرده، تا درخواست آمریکا را تمکین کند.

نکته طنزآمیزی که نویسنده به آن اشاره می‌کند این است که ایالات متحده از این بابت از لندن تشکری هم نکرد و حتی در برابر توقیف نفتکش بریتانیا واکنش درخوری نشان نداد.

نویسنده مقاله معتقد است که حال اگر اروپا لندن را تنها بگذارد مرتکب اشتباهی اساسی شده است. اروپا باید برای محافظت از تنگه هرمز متحد شود زیرا امنیت راه‌ها تبادلات جهانی برای آلمان که کشوری صادرکننده است اهمیت دارد. در عین حال ناوگان آلمان در عملیات ضد دزدی دریایی تجربه و مهارت دارد.

بنابراین لاو اینگونه نتیجه‌گیری می‌کند: بوریس جانسون از برگزیت دفاع کرد. اما او در عین حال از توافق هسته‌ای با ایران نیز دفاع کرده است. عجیب است اگر قدرت‌های اروپایی با دریغ کردن کمک و حمایت، او را به دستان ترامپ بسپارند.

منبع: تسایت


▪️ ایران به دنبال آزمایش خطوط قرمز غرب

نشریه اوزی (OZY) با جان مک‌لافلین ستون‌نویس این نشریه و معاون سابق رئیس سیا (CIA) مصاحبه کرده و درباره بحران‌های اخیر میان غرب و ایران پرسیده که آخرین اتفاق مهم آن توقیف نفتکش بریتانیا از سوی ایران بوده است.

مک‌لافلین در پاسخ به این سوال که نقشه بازی ایران چیست، گفته است که «می‌ترسم هیچ کدام از طرف‌ها واقعا نقشه بازی‌ای نداشته باشند.» مک‌لافلین همچنین افزود که جریان امور مثل این است که هر کدام از طرف‌ها دارند دیگری را محک می‌زند تا خطوط قرمزش را پیدا کند. او در عین حال فکر نمی‌کند که ایران یا ایالات متحده هیچ‌کدام خواهان جنگ باشند.

معاون سابق سیا معتقد است که اقدام ایران در سرنگون کردن پهپاد آمریکایی اقدامی متناسب (این به آن در) بوده است. اما خطر این اقدامات در اینجاست که می‌تواند در نبود یک فرایند کارای دیپلماتیک به درگیری منجر شود.

مک‌لافلین همچنین به سوالی درباره شایعه دیدار مجمد جواد ظریف و سناتور رند پال نماینده غیررسمی دونالد ترامپ پاسخ داده است. مک‌لافلین می‌گوید که دیدار رند پال با مقامات ایران چندان عجیب نیست به خصوص که او طرفدار مذاکره است، اما نگرانی در اینجاست که او تجربه کافی برای مذاکره با مذاکره‌کنندگان ایرانی را ندارد؛ ایرانیانی که به توصیف مک‌لافلین «قرن‌ها قبل چانه‌زنی در بازار را ابداع کردند.»

مک‌لافلین همچنین توقیف نفتکش بریتانیا از سوی ایران را واقعه‌ای نمی‌داند که بتواند اروپا را در کنار بریتانیا متحد و یکصدا کند. به عقیده او، بیشتر اروپاییان این وقایع را نتیجه خروج ترامپ از توافق هسته‌ای می‌دانند؛ در این شرایط قدم بعدی برای ایالات متحده تعیین یک استراتژی است. معاون سابق سیا رفتارهای کشورش را تا کنون گیج‌کننده و نامتناسب توصیف می‌کند. این باعث شده که هیچ کس نداند ایالات متحده واقعاً چه می‌خواهد و خطوط قرمزش کجاست.

مک‌لافلین معقد است که اگر ترامپ واقعاً یک توافق بهتر می‌خواهد، هوشمندانه‌ترین کار ممکن این است که مذاکره را آغاز کند: «این یکی از آن لحظات در روابط بین‌الملل خواهد بود که فرایند ارزش خود را دارد حتی اگر نقطه پایانی را نمی‌توان تضمین کرد.»

منبع: OZY


▪️ دولت‌های اروپایی در تلاش برای ساختن یک ائتلاف جهت تامین امنیت خلیج فارس

وال استریت ژورنال در مطلبی  به تلاش دولت‌های اروپایی در ایجاد ائتلافی برای امن کردن خلیج فارس پرداخته است.

این روزنامه می‌نویسد، در میانه تنش‌ها بر سر نفت‌کش‌ها و درحالی‌که آمریکا، روسیه و ایران هر یک نقشه‌های خود را پیش می‌برند،  پیشنهادهای متفاوت اروپایی‌ها راه به جایی نبرده است.

دولت‌های اروپایی اکنون در تلاش برای ایجاد یک ائتلاف بین المللی هستند تا از نفتکش‌هایی که در آبراه‌های منطقه تردد می‌کنند محافظت کنند و هم‌زمان نیز راه حل‌های دیپلماتیک را می‌جویند.

مقام‌های بیتانیا و فرانسه می‌گویند با آلمان، اسپانیا، ایتالیا و دیگر دولت‌های اروپایی گفت‌وگو کرده‌اند. اکنون یک توافق کلی بر سر این‌که آزادی کشتیرانی باید حفاظت شود، وجود دارد، اما نباید تنش‌ها را افزایش داد و هر ابتکار و اقدامی باید جدای از کمپین فشار حداکثری آمریکا علیه ایران باشد.

وال استریت ژورنال در ادامه به شرح تلاش‌های بین‌المللی برای آرام کردن اوضاع در میانه تنش‌ها بر سر توقیف نفت کش‌ها در جبل الطارق و خلیج فارس پرداخته و به تلاش‌های امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه و عادل عبدل مهدی، نخست وزیر عراق اشاره می‌کند.

در همین حال وزارت خارجه روسیه نیز از طرح مسکو می‌گوید، طرحی که به عنوان یک ائتلاف ضد تروریسم واحد توصیف شده است.

منبع: وال‌استریت ژورنال


درباره بازتاب تنش‌های خلیج فارس در رسانه‌های جهان بیشتر بخوانید:

▪️ نبرد نقاب‌ها و پرسش درباره جنگ با ایران

▪️ فشار حداکثری و دولتی که «چیزی برای از دست‌دادن ندارد»

▪️ سایه جنگ، و مردمی با اعصاب داغان

▪️ تنش ایران و آمریکا: آیا ولی فقیه ضعیف‌تر و سپاه قوی‌تر می‌شود؟

▪️ بحث در میان محافظه‌کاران آمریکایی: تغییر رژیم ایران، آری یا خیر؟

▪️ ادامه هشدارها به ترامپ: استراتژی طرح شده در مورد ایران کارساز نیست

▪️ تنش‌ ایران و آمریکا: تحریم‌ها و سالگرد سرنگونی ایرباس ایران‌ایر

▪️ تنش ایران و آمریکا: «سیاست بازی با آتش» تهران و قمار نخست‌وزیر عراق 

▪️ اصرار ایران و آمریکا بر سیاست متقابل: «چه کسی اول پلک می‌زند؟»