يک روز پيش از ثبت مسجد جامع اصفهان در فهرست ميراث جهانی يونسکو، بخشی از آثار تاريخی موجود در حريم اين اثر تخريب شد.

به گزارش خبرگزاری ميراث فرهنگی (سی‌اچ‌ان)، شهرداری اصفهان روز جمعه ۹ تير ۱۳۹۱، خانه و حمامی را که احتمالاً متعلق به دوره قاجار است، تخريب کرد.

شاهين سپنتا، فعال ميراث‌ فرهنگی اصفهان در اين‌باره به سی‌اچ‌ان گفت: “حمام تاريخی که در حريم مسجد جامع قرار داشت يک روز قبل از ثبت جهانی به‌ همراه خانه تاريخی مجاور آن توسط شهرداری تخريب شد.”

به گفته اين فعال ميراث فرهنگی “اين حمام در گذر تاريخی هارونيه (هارون ولايت) واقع بود و با بناهای پيرامونش در نقشه‌های شرکت مشاور نقش‌جهان به‌عنوان اثر تاريخی واجد ارزش نام‌گذاری شده ‌بود.”

وی افزود: “يک سقاخانه تاريخی متعلق به دوره صفوی هم در کنار اين حمام بود که شهرداری چندی پيش قصد تخريب آن را داشت و صدماتی هم به آن وارد شد اما با دخالت سازمان ميراث فرهنگی از تخريب کامل آن جلوگيری شد.”

يونسکو مسجد جامع را به دليل آن‌که معرفی‌کننده الگوی معماری چهار ايوانی است و همچنين به دليل تکامل بخشيدن به فنون گنبدسازی، به‌ويژه در گنبد نظام‌الملک اين مسجد، شايسته ثبت دانست

مسجد جامع اصفهان روز شنبه ۱۰ تير از سوی يونسکو در فهرست ميراث جهانی ثبت شد.

يونسکو مسجد جامع را به دليل آن‌که معرفی‌کننده الگوی معماری چهار ايوانی است و همچنين به دليل تکامل بخشيدن به فنون گنبدسازی، به‌ويژه در گنبد نظام‌الملک اين مسجد، شايسته ثبت دانست.

مسجد جامع اصفهان يکی از برجسته‌ترين آثار تاريخی ايران است که سير تحول معماری ايرانی در آن به خوبی پيداست.

اين مسجد دارای دوره‌های تاريخی متفاوت است، اما معماری دوران سلجوقی در آن بسيار برجسته و چشمگير است. وجود لايه‌های متعدد تاريخی و تغييراتی که در دوره‌های مختلف در آن صورت گرفته، مسجد را به دانشنامه‌ای از تحولات تاريخ معماری ايرانی پس از اسلام تبديل کرده است.

در قرن سوم هجری مسجد اوليه را به دليل طرح توسعه و همچنين جهت‌گيری اشتباهش نسبت به مکه تخريب و مسجدی بزرگتر در همان مکان احداث کردند. در دوره آل بويه ضمن نماسازی اطراف حياط، مناره‌هايی به مسجد افزوده شد که جزو نخستين نمونه‌های کاربرد هم‌زمان دو مناره در مساجد بود.

طرح ابتدايی مسجد به شکل شبستانی و فاقد گنبدخانه بوده است. امروز مسجد بيشتر به خاطر اقدامات و تغييرات اساسی‌اش در دوره سلجوقی (پنجم و ششم قمری / يازدهم و دوازدهم ميلادی) مشهور است. گنبدهای نظام‌الملک و تاج‌الملک که بخشی از شهرت مسجد به خاطر ابداعات فوق‌العاده‌ای است که در شيوه ساخت و برافراشتن آن‌ها به کار رفته است، در دوران سلجوقيان به آن اضافه شد.

ايوان‌های مسجد نيز در اين دوران در صحن يا حياط آن اضافه شدند و مسجد به صورت مسجدی چهار ايوانی درآمد. شيوه‌ای که سپس به شيوه‌ مرسوم در معماری مساجد ايرانی تبديل شد.

در پرونده اين اثر قيده شده است که مسجد جامع توانست به الگوی معماری چهار ايوانی برای مسجد‌‌ها و بناهای عمومی ديگر در ايران شود.

در دوران صفوی تزئيناتی به ايوان‌های دوره سلجوقی اضافه شد. تغييرات مسجد تا دوران قاجار نيز ادامه داشت از اين‌رو مسجد جامع اصفهان فرصتی يگانه برای بررسی تحول شيوه‌های مختلف معماری در ايران است.