در سخنان چهارشنبه ۸ خرداد علی خامنه‌ای در جمع گروهی از «استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها»، «مذاکره» کلمه‌ای بود که بارها تکرار شد. رهبر جمهوری اسلامی گفت ایران با «مذاکره با اروپایی‌ها و دیگران» مشکلی ندارد. بحث بر سر مذاکره با آمریکاست. در مذاکره با آمریکا هم جمهوری اسلامی بر سر «مسائل ناموسی انقلاب» مذاکره نمی‌کند.

چهارشنبه ۸ خرداد: علی خامنه‌ای در جمع گروهی از «استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها»

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی چند ساعت قبل از سخنرانی خامنه‌ای اعلام کرد که اگر آمریکا به برجام بازگردد، راه‌های مذاکره مسدود نیست. سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه از آمادگی ایران برای گفت‌وگو با کشورهای خلیج فارس خبر داده بود و سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه نیز اعلام کرد «صبر و راهبردی و آمادگی دفاعی» استراتژی ایران در مقابله با تنش کنونی ایران و آمریکاست. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سخنانی که غروب چهارشنبه ۸ خرداد در جمع گروهی از «استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها» ایراد کرد، این معنا را به «خواستگاری» تشبیه کرد:

«ما درباره‌ مسائل ناموسی انقلاب مذاکره نمی‌کنیم: درباره‌ توانایی نظامی مذاکره نمی‌کنیم. معنی مذاکره در این مسئله، معامله است. یعنی از توانایی دفاعی‌تان کوتاه بیایید. مذاکره درباره‌ این‌جور مسائل، دو کلمه است: آنها می‌گویند این را می‌خواهیم، ما می‌گوییم نه! مثل قضیه‌ آن خواستگاری که از او پرسیدند چه شد؟ گفت همه چیز پیش رفته غیر از دو چیز: ما می‌گوییم دختر شما را می‌خواهیم و آنها می‌گویند غلط می‌کنید!»

خامنه‌ای در ادامه سخنانش از «مذاکره» در مفهوم «خواستگاری» به «فشار» راه برد، کنایه‌ای از اعمال سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ در مقابله با نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی و برنامه موشکی سپاه پاسداران:

«آمریکایی‌ها “فشار” در اینجا برایشان راهبرد است: یک تاکتیک هم دارند به اسم مذاکره؛ فشار می‌آورند تا طرف خسته شود و بعد می‌گویند حالا مذاکره کنیم.»

پیشنهاد خامنه‌ای اعمال فشار متقابل بود با تکیه بر کاهش گام به گام تعهدات ایران در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام):

«تنها راه ما این است که ما در مقابل فشارهای آمریکا از ابزارهای فشاری که داریم استفاده کنیم. این ابزارها هم برخلاف تبلیغ آنها نظامی نیست ـ البته لازم باشد از اهرم نظامی هم استفاده می‌کنیم ـ ولی همین کاری که شورای امنیت ملی کرد و گفتند ما تعهداتمان را در این بخش عملی نمی‌کنیم و از تعهدمان خارج می‌شویم، کار درستی بود.»

چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت شورای عالی امنیت ملی در سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با صدور بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران محدودیت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی‌شده و ذخایر آب سنگین را رعایت نمی‌کند. شورای عالی امنیت ملی به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز فرصت داده که به تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی عمل کنند. در غیر اینصورت در مرحله بعدی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی‌سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد. این به معنای نقض برجام است.  جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ بعد از ظهر چهارشنبه ساعتی قبل از سخنرانی خامنه‌ای تلویحاً ایران را متهم کرد که با کاهش سطح تعهدات خود در برجام در پی دستیابی به سلاح هسته‌ای است. خامنه‌ای گفت:

توانایی ما هسته‌ای و علمی است و دنبال سلاح هسته‌ای هم نیستیم؛ نه به‌خاطر تحریم و آمریکا، بلکه به‌خاطر مبنایمان که حرام می‌دانیم از نظر فقهی و شرعی. بعضی‌ها هم گفتند که سلاح هسته‌ای تولید کنیم ولی مصرف نکنیم. این هم اشتباه است، چون با هزینه‌ بالا تولید می‌کنیم ولی استفاده نمی‌کنیم و طرف هم می‌داند که ما استفاده نمی‌کنیم و این برای ما دیگر تأثیری ندارد.»

رهبر جمهوری اسلامی چشم‌اندازی از اعمال فشار بر سایر طرف‌های برجام برای عمل به تعهدات مالی و بانکی خود در قبال ایران را هم پیش روی مسئولان گذاشت:

 «فعلاً مصوبه‌ شورای عالی امنیت ملی که اجرا می‌شود کافی است. اگر مقتضی شد بعداً از اهرم‌های بعدی استفاده خواهیم کرد.»

بیشتر بخوانید: