ترکیه و آمریکا، دو متحد در سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، از ماه‌ها پیش بر سر خرید سامانه‌های دفاع موشکی اس-۴۰۰ از روسیه توسط آنکارا، مجادله می‌کنند. واشنگتن می‌گوید این اقدام با شبکه دفاعی متحدان غربی سازگار نیست و تهدیدی برای هواپیماهای جنگنده‌ اف-۳۵ ایالات متحده است که ترکیه قصد خریداری آن‌ها را نیز دارد.

عکس از آرشیو
عکس از آرشیو

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا و شماری از سناتورهای مهم کنگره این کشور به ترکیه هشدار داده‌اند که خرید اس-۴۰۰ در چارچوب قانونی قرار می‌گیرد که علیه کشورهای خریدار تجهیزات نظامی از روسیه تحریم در نظر گرفته است. ترکیه می‌گوید که خرید اس-۴۰۰ تهدیدی علیه آمریکا نیست و تحریم‌ها نباید اعمال شود.

خرید تجهیزات نظامی از روسیه برخلاف قانون «مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها»، موسوم به «قانون کاتسا» است. این قانون با رأی قاطع کنگره و سنای آمریکا، علیه ایران، روسیه و کره شمالی در سال ۲۰۱۷ به تصویب رسید، تا از طریق تحریم با آن‌چه اقدامات خطرناک و دشمنانه این کشورها علیه آمریکا و متحدانش خوانده شده‌ است، مقابله کند.

آمریکا به‌منظور جلوگیری از دستیابی ترکیه به سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ از روسیه ارائه کلیه تجهیزات مربوط به جنگنده‌های اف-۳۵ به آنکارا را متوقف کرد مایک اندروز، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا ۱۲ فروردین / یکم آوریل در این‌باره گفت: «تا تصمیم قطعی ترکیه برای متوقف ساختن دریافت سامانه اس-۴۰۰، تحویل و فعالیت‌های مربوط به قابلیت‌های عملیاتی جنگنده‌های اف-۳۵ به ترکیه به حالت تعلیق درمی‌آید.»

حل اختلاف ترکیه و آمریکا بر سر این مسئله می‌تواند تحول مثبتی در چند سال تنش در روابط دو کشور ایجاد کند. این موضوع برای آنکارا از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا در سال گذشته به‌دلیل روابط پرتنش دو کشور، ترکیه با بحران کاهش ارز پول خود مواجه شد.

دو ماه قبل از این‌که ترکیه نخستین محموله سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ را از روسیه تحویل بگیرد، یک هیئت بلندپایه این کشور در هفته گذشته به واشنگتن رفت تا بحران موجود را حل کند. در این چارچوب، برات آلبایراک، وزیر دارایی ترکیه دوشنبه ۲۶ فروردین / ۱۵ آوریل با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا گفت‌وگو کرد و این دیدار را مثبت خواند.

یک مقام ارشد ترکیه نیز به رویترز گفت: «ما علائمی دریافت کرده‌ایم که نشان می‌دهند ترامپ نسبت به کنگره نگرش مثبت‌تری به این مسئله دارد. مطمئناً گام‌های دیگری در پیش خواهد بود، اما جست‌وجو در زمینه مشترک ادامه خواهد یافت.»

پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع آمریکا پنج‌شنبه ۲۹ فروردین / ۱۸ آوریل به خبرنگاران گفت بعد نشستی با همتای ترکیه‌ای خود، «به تصمیم نهایی درباره اس-۴۰۰  نزدیک شدیم». او نسبت به این مذاکرات اظهار خوش‌بینی کرد.

جزئیات کمی از نشست مشترک در کاخ سفید منتشر شده است اما رسانه‌های ترکیه نیز از رویکرد مثبت ترامپ نوشته‌اند.

دیگر وزیران و مقامات ترکیه‌ای حاضر در این سفر، از جمله وزیر دفاع ترکیه و سخنگوی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و مشاور امنیت ملی او، گفته‌اند که این سفر به واشنگتن امکان داده است که درک بهتری از دیدگاه آنکارا به‌دست آورند.

ترکیه پیشنهاد تشکیل یک گروه کاری مشترک را داده است و بر این باور است که این گروه مشترک می‌تواند آمریکا را قانع کند که خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰  تهدیدی علیه ارتش آمریکا و یا هواپیماهای جنگنده آن نیست.

با این حال یک مقام آمریکایی به رویترز گفته است که «ایالات متحده به‌طور روشن به مقامات ترکیه گفته‌اند که خطر تحریم در صورت خرید سامانه اس-۴۰۰ جدی است.»

مقامات آمریکایی پیش از این یک مهلت غیررسمی تا ۱۵ فوریه برای آنکارا تعیین کرده‌ بودند تا به پیشنهاد خرید سامانه دفاعی پاتریوت پاسخ دهد. این مهلت تمدید شد و به‌گفته مقامات دو کشور همچنان موضوعی باز است.

حتی تحریم‌های جزئی آمریکا می‌تواند بار دیگر منجر به سقوط ارزش لیر ترکیه شود. پس از سقوط ارزش لیر به میزان ۳۰ درصد در سال گذشته ۱۰ درصد دیگر از ارزش آن پایین آمد.

براساس «قانون کاتسا» برای لغو تحریم‌ها دونالد ترامپ باید نشان دهد که خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰ معامله مهمی نیست، یکپارچگی ناتو را تهدید نمی‌کند و موجب ناکارآمدی عملیات نظامی آمریکا نمی‌شود.

لغو تحریم‌ها همچنین نیازمند ارسال نامه‌ای از سوی ترامپ به کنگره است که در آن ذکر شده باشد خرید این سامانه موشکی در همکاری مشترک آمریکا و ترکیه تأثیر منفی نخواهد داشت و این‌که ترکیه در طی یک دوره تعیین‌شده اقدامات لازم را برای کاهش تجهیزات نظامی و سلاح‌های روسی خود انجام می‌دهد یا خواهد داد.

ابراهیم کالین، سخنگوی اردوغان اعلام کرد که شنیده است ترامپ در یک تماس تلفنی با رئیس جمهوری آمریکا گفته که برای حل اختلاف تلاش خواهد کرد.

بیشتر بخوانید:

آمریکا تحویل تجهیزات جنگنده‌های اف-۳۵ به ترکیه را متوقف کرد