– ایران می‌توانست به تدریج با بهبود وضعیت حقوق بشر و شرایط زندان‌ها و بازنگری در قوانین با هدف رفع تبعیض و خشونت‌زدایی از مجازات‌ها، به ضوابط جهانی حقوق بشر نزدیک شود.
عبدالکریم لاهیجی به زمانه گفته است جمهوری اسلامی برای اعدام نوجوانان به یک حیله دست یافته است و همیشه از آن استفاده می‌کند.
یک سال دیگر با این امید فعالان و مدافعان حقوق بشر در ایران و خارج از ایران گذشت و سالی به آخر رسید که به گواه سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری، نقض حقوق بشر در ایران همچنان به شکلی گسترده و سیستماتیک، ادامه یافت.
مهرانگیز کار، وکیل و مدافع حقوق بشر در حالی از آن‌چه ایران می‌توانست بکند نوشته است که نه تنها اتفاق مورد نظر او رخ نداده است، بلکه در روندی معکوس، زیر پا گذاشتن حقوق شهروندان با دهان کجی کردن به آنان همراه شده است. کارنامه ایران همان است که بود و با منصوب شدن ابراهیم رئیسی، از اعضای گروه موسوم به «هیات مرگ» که کار محاکمه و صدور حکم اعدام هزاران زندانی سیاسی را در تابستان ۶۷ به انجام رساندند به ریاست قوه قضاییه، بدتر هم شد.
در آخرین روزهای اسفند ماه ۹۷ گروهی از زندانیان سیاسی سابق و خانواده قربانیان کشتار ۶۷ در کارزاری به دادخواهی از ظلم‌های قاضی‌القضات تازه برخاستند و نشانده شدن او در جایگاه متهم در دادگاهی عادلانه را خواستار شدند: دادخواستی با بیش از ۴۰۰ امضا: ابراهیم رئیسی باید در جایگاه متهمان یک دادگاه عادلانه بنشیند
صدور مجموعه احکام ۳۸ سال زندان و ۱۴۸ ضربه شلاق برای نسرین ستوده، وکیل دادگستری و مدافع حقوق بشر در بند در زندان اوین نیز شوک دیگری از منظر نقض حقوق بشر به جامعه مدنی ایران داد؛ هر چند گروهی هم با استناد به اجرای احکام قضایی بر مبنای ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی و تبصره‌های آن که می‌گوید نه همه احکام که بالاترین مجازات به اجرا گذاشته می‌شود، اصل و واقعیت صدور این احکام را زیر سوال بردند: ابلاغ حکم نسرین ستوده در زندان: ۳۸ سال حبس و ۱۴۸ ضربه شلاق
و البته بازداشت، شکنجه، پخش فیلم اعترافات اجباری و بازداشت دوباره اسماعیل بخشی و سپیده قلیان، فعالان کارگری و مدنی در جریان اعتراضات صنفی کارگران شرکت توسعه نیشکر هفت‌تپه در شوش استان خوزستان نیز جریان پررنگ دیگری از نقض حقوق بشر در ایران در سال ۹۷ بود؛ در کنار اعدام‌ها، اعدام‌های در ملاء عام و اعدام افرادی که هنگام وقوع جرم کمتر از ۱۸ سال داشتند، بازداشت‌های گسترده و خودسرانه، بر هم زدن تجمعات و اعتراض‌های صنفی و نقض هر روزه حقوق زنان با حجاب اجباری.
زمانه برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در سال ۹۷ با عبدالکریم لاهیجی، وکیل و فعال برجسته حقوق بشر مقیم فرانسه گفت‌و‌گو کرده و از او پرسیده است مهم‌ترین مصداق یا مصداق‌های نقض حقوق بشر در ایران در سال گذشته کدام‌ها بوده‌اند و آیا او گشایشی و پیشرفتی هم در وضعیت حقوق بشر در ایران در سال ۹۷ دیده است.
عبدالکریم لاهیجی در پاسخ به سوالات زمانه:
«متاسفانه باید از حق زندگی شروع کنم. همچنان اعدام در ایران برقرار است و تعدادش هم کم نیست و از جمله اعدام نوجوانان. هر چند که قوه قضاییه جمهوری اسلامی به یک حیله‌ای دست یافته و نوجوانانی را که وقت ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال دارند محاکمه و محکوم به اعدام می‌کند اما اجرای حکم آنها را به بعد از ۱۸ ساله شدنشان موکول می‌کند. این بر خلاف کنوانسیون حقوق کودک است که تنها کنوانسیون حقوق بشری پذیرفته و امضا شده از سوی جمهوری اسلامی‌ست چون تاریخ وقوع جرم باید ملاک قرار بگیرد نه تاریخ محاکمه یا اجرای حکم.»
لاهیجی اما بر مبنای تلاش‌های ۵۰ ساله‌اش در راستای لغو مجازات مرگ در جهان، تغییر قانون مبارزه با مواد مخدر در ایران را اتفاقی مثبت ارزیابی کرده و آن را مایه «رضایت نسبی» دانسته است چون باعث شده شمار اعدام‌های مرتبط با مواد مخدر کاهشی چشم‌گیر پیدا کند.
البته او از شمار بالای اعدام‌ها در ایران که همچنان این کشور را در صدر فهرست اعدام‌کنندگان نگاه داشته، ابراز تاسف کرده است.
این مدافع حقوق بشر موضوع مثبت دیگری را قابل اشاره ندانسته و در عین حال گفته است چون قصد نداشته با رویکردی منفی به موضوع وارد شود به این مساله اشاره کرده است: «وگرنه که همچنان اعدام‌هایی گسترده به عنوان مجازاتی غیرانسانی در ایران رخ می‌دهند که به هیچ عنوان هم قابل دفاع نیستند و این روند باید متوقف شود.»
عبدالکریم لاهیجی به محکومیت نسرین ستوده نیز اشاره کرده و به این موضوع پرداخته است که یکی از موارد محکومیت این وکیل دادگستری تلاش برای لغو مجازات مرگ از طریق عضویت در کارزار لگام (لغو گام به گام اعدام) است.
به گفته او وضعیت حقوق بشر در ایران در مجموع بدتر از سال‌های قبل شده و در راس لیست نقض حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی، شمار بالای زندانیان سیاسی- عقیدتی قرار گرفته که قابل توجه جدی افکار عمومی جهان است.
گفت‌و‌گوی علی فتوتی با عبدالکریم لاهیجی را از اینجا بشنوید:
- در همین زمینه