جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی ظهر سه‌شنبه ۲ اکتبر / ۱۰ مهر به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول مراجعه کرده بود که گواهی تجرد بگیرد اما دیگر بازنگشته و همچنان اثری از او نیست. ابعاد این پرونده روز به روز گسترده‌تر می‌‌شود. به دستور دادستان استانبول خدیجه چنگیز نامزد روزنامه‌نگار مقتول تحت حفاظت قرار گرفت. رئیسان جمهور ترکیه و آمریکا درباره شمال سوریه نیز گفت‌وگو کردند. نایب رئیس مجلس شورای اسلامی می‌گوید اگر رسانه‌ها در عربستان آزاد بودند، خاشقجی به قتل نمی‌رسید. رسانه سپاه، مطهری را به «ساده‌لوحی» متهم کرده.

جمال خاشقجی، روزنامه‌نگاری که در کنسولگری عربستان در استانبول سر به نیست شد

دوشنبه ۲۲ اکتبر

  • جدال رسانه سپاه با مطهری

علی مطهری در یادداشتی با عنوان «معجزه رسانه‌های آزاد» که در روزنامه اعتماد منتشر شد، قتل جمال خاشقجی را با قتل‌های زنجیره‌ای مقایسه کرد. روزنامه جوان از رسانه‌های سپاه پاسداران برآشفت.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در روزنامه اعتماد نوشته است:

«ماجرای قتل فجیع و دردناک جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد عربستانی بیش از هر چیز قدرت رسانه‌های آزاد را به نمایش گذاشت. از زمانی که خبر بیرون نیامدن او از کنسولگری عربستان در استانبول در رسانه‌های ترکیه و سپس جهان منتشر شد، دیگر هیچ مقام سیاسی نمی‌توانست آن را پنهان کند یا پیگیری نکند، چون تبدیل به یک مطالبه جهانی شده بود. اگر در زمان قتل‌های زنجیره‌ای در ایران، ما رسانه‌های آزاد می‌داشتیم آن فجایع یا اتفاق نمی‌افتاد یا به آن شدت رخ نمی‌داد.»

روزنامه جوان، از رسانه‌های سپاه پاسداران در پاسخ علی مطهری را به «ساده‌لوحی» و «بدفهمی مفرط» متهم کرده و نوشته است:

«قتل خاشقجی عامل خود حکومت بود و در یکی از مراکز حکومتی آل‌سعود هم این اتفاق روی داد. اما قتل‌های زنجیره‌ای کار عوامل خودسر بود و خود دولت ایران به ماجرا رسیدگی کرد و پرونده را پیش برد، بدون دخالت خارجی.»

قتل‌های زنجیره‌ای با قتل داریوش فروهر و همسرش پروانه اسکندری در آذر ۱۳۷۷ آغاز شد و با قتل محمد جعفر پوینده و محمد مختاری در ۱۸آذر همان سال ادامه یافت. این قتل‌ها با صدور فتوای روحانیون بلندپایه و به دست پرسنل وزارت اطلاعات در زمان وزارت علی فلاحیان (وزیر اطلاعات دوران ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی) و قربانعلی دری نجف‌آبادی (اولین وزیر اطلاعات در دولت محمد خاتمی) انجام شد. علی خامنه‌ای گفته بود «دخالت مستقیم یا غیرمستقیم دشمن» در این حوادث آشکار خواهد شد. رهبر جمهوری اسلامی از اینکه عده‌ای نظام جمهوری اسلامی را در این قتل‌ها شریک می‌دانستند و همچنان هم شریک می دانند انتقاد کرده بود.

از گزارش‌های منتشرشده به نقل از مقام‌های ترکیه یا رسانه‌های آن برمی‌آید که جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار «واشنگتن‌پست» در کنسول‌گری عربستان در استانبول با نقشه از پیش طراحی‌شده به قتل می‌رسد. رسانه‌های ترکیه به نقل از منابع امنیتی و دوستان خاشقجی تکه‌های پازل این روایت را به تدریج منتشر کردند:
یک. جمال خاشقجی ابتدا جمعه ۲۸ سپتامبر به کنسول‌گری عربستان در استانبول مراجعه می‌کند. از او با چای و شیرینی پذیرائی می‌کنند و می‌گویند چهار روز دیگر، سه‌شنبه دوم اکتبر برای انجام کار کنسولی بازگردد.
دو. دو جت خصوصی HZ-SK1 و HZ-SK2 سه‌شنبه از ریاض به فرودگاه آتاتورک استانبول پرواز می‌کنند. یکی از آنها پیش از طلوع،‌ ۳:۲۰ بامداد با ۹ مسافر و دیگری در ساعت‌های اولیه بعد از ظهر با ۶ مسافر. سرنشینان آنها یک تیم ۱۵ نفره وابسته به دستگاه امنیتی سعودی هستند که مأمور قتل خاشقجی شده‌اند. در میان اعضای تیم چهره‌های امنیتی بسیار نزدیک به محمد بن سلمان، ولیعهد جوان سعودی به چشم می‌خورند. یکی از این ۱۵ تن یک متخصص کالبدشکافی، به ویژه کالبدشکافی موبایل است. در میان وسایل آنها، یک اره استخوان‌بر وجود دارد.
سه. ۹نفر اول حدود ۱۰ صبح در دو هتل جداگانه در استانبول پذیرش می‌شوند. هنوز مسیر حرکت ۶ مسافر دیگر پس از ورود به فرودگاه مشخص نشده.
چهار. جمال خاشقجی ۱۳:۱۴ بعدازظهر سه‌شنبه وارد کنسول‌گری عربستان می‌شود. نامزد او بیرون کنسول‌گری منتظر می‌ماند. خاشقجی به او گفته اگر از او خبری نشد،‌ با دوستش تماس بگیرد. روزنامه‌نگار در آنجا شکنجه می‌شود، به قتل می‌رسد و بدنش تکه‌تکه می‌شود. بنا به یکی از روایت‌ها، او ساعت هوشمند اپل خود را پیش از ورود آماده ضبط صدا کرده است. متخصصان فناوری این احتمال را بسیار بعید دانسته‌اند. احتمال دیگر اما شنود کنسول‌گری عربستان از سوی دستگاه امنیتی ترکیه است. در این باره هیچ اظهارنظر رسمی‌ای نشده.
پنج. دو خودرو سیاه دیپلماتیک کنسولگری را ۱۵ بعدازظهر ترک می‌کنند. احتمالاً حامل جنازه مثله‌شده خاشقجی.
شش. اعضای تیم اول همان شب هتل محل اقامت‌شان در استانبول را ترک می‌کنند.
هفت. دو جت خصوصی نیز همان شب فرودگاه آتاتورک را ترک می‌کنند. HZ-SK1 ساعت ۶:۳۰ بعد از ظهر ریاض را به مقصد قاهره، پایتخت مصر ترک می‌کند و سپس سوم اکتبر به ریاض بازمی‌گردد. HZ-SK2 ساعت ۱۰:۳۰ ریاض را به سمت دوبی در امارات متحده ترک می‌کند و روز بعد به ریاض بازمی‌گردد.

۱۵ دی‌ ۱۳۷۷ وزارت اطلاعات با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد «معدودی از همکاران مسئولیت ناشناس، کج‌اندیش و خودسر این وزارت که بی‌شک آلت دست عوامل پنهان قرار گرفته‌اند» در جهت «مطامع بیگانگان دست به این اعمال جنایتکارانه زده‌اند.»

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا هم هفته گذشته گفته بود ممکن است خاشقجی به دست «قاتلان خودسر» به قتل رسیده باشد.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در یاداشت خود در روزنامه اعتماد در صدد ریشه‌یابی پرونده خاشقجی هم برآمده. علی مطهری نوشته است:

«ریشه قضیه آن است که وقتی چیزی را برای افرادی مقدس جلوه می‌دهند که برای حفظ آن از هر وسیله‌ای می‌توان استفاده کرد، چنین فجایعی که موجب سرافکندگی و شرمندگی بشریت است رخ می‌دهد، خواه آن چیز سلطنت باشد و خواه نظام حکومتی دیگری.»

روزنامه سپاه در پاسخ نوشته:

«مقدس دانستن جمهوری اسلامی البته نظر امام است، ولی کجا این مقدس دانستن به جرئت نداشتن مردم برای نقادی منجر شده است؟»

مطهری از پرونده خاشقجی به عنوان «الطاف خفیه الهی برای ایران در شرایط سخت کنونی» نیز یاد کرده است.

  • گفت‌وگوی تلفنی ترامپ با اردوغان

دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان رئیسان جمهور آمریکا و ترکیه با یکدیگر درباره پرونده قتل جمال خاشقجی تلفنی گفت‌وگو کردند.

آنادلو نوشته است اردوغان و ترامپ با هم به توافق رسیدند که همه جوانب پرونده خاشقجی می‌بایست بررسی و تحقیات در این پرونده می‌بایست کامل شود.

رئیسان جمهور ترکیه و آمریکا همچنین درباره همکاری دو کشور در شمال سوریه و به ویژه در منبیج با هم صحبت کردند.

  • سفر وزیرخزانه‌داری آمریکا به عربستان

استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا که در واکنش به قتل جمال خاشقجی از حضور در کنفرانس «داووس صحرا» صرف‌نظر کرده بود قصد دارد در ماه جاری به عربستان سعودی سفر کند.

منوچین که در اورشلیم به سر می‌برد گفت روابط راهبردی آمریکا با عربستان مهم‌تر از آن است که تحت تاثیر پرونده جمال خاشقجی قرار گیرد.

نیویورک تایمز به نقل از منوچین نوشته است:

«ما روابط مهمی با عربستان داریم بر اساس مبارزه با تروریسم و جلوگیری از گسترش نفوذ ایران در خاورمیانه و مشکلات دیگر که باید از میان برداریم.»

منوچین در ادامه افزوده است:

«من به عربستان می‌روم و با همکارانم در آنجا درباره موضوعاتی گفت‌وگو می‌کنم که به کار وزارت خزانه‌داری ربط دارد.»

دلجویی پادشاه سعودی و ولیعهد او از فرزند خاشقجی

به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان، ملک سلمان پادشاه عربستان و محمد بن سلمان ولیعهد او با انتشار پیامی رسمی به «صالح» فرزند جمال خاشقجی تسلیت گفتند.

در این گزارش گفته شده که صالح از پادشاه و ولیعهد سعودی سپاسگزاری کرده است.

عادل جبیر، وزیر خارجه سعودی نیز به خانواده خاشقجی تسلیت گفته. وزیر خارجه سعودی روز گذشته در گفت وگو با فاکس نیوز از قتل خاشقجی به عنوان «یک اشتباه وحشتناک» یاد کرده بود.

  • نامزد خاشقجی تحت حفاظت پلیس

خبرگزاری رسمی ترکیه اعلام کرده که پلیس از خدیجه چنگیز، نامزد جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقدی که به قتل رسیده مراقبت می‌کند.

به گزارش آنادلو به نقل از مقامات امنیتی گزارش داده که استاندار استانبول دستور داده خدیجه چنگیز تحت حفاظت قرار گیرد.

۱۸ روز پیش که جمال خاشقجی برای اخد گواهی تجرد وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد، خدیجه چنگیز که شهروند ترکیه است در بیرون از ساختمان کنسولگری به انتظار او مانده بود.

مقامات عربستان سعودی شنبه گذشته تایید کردند که جمال خاشقجی به قتل رسیده.

  • توقف صدور سلاح از آلمان به عربستان

آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان اعلام کرد که خواهان توقف صدور سلاح به عربستان سعودی است.

مرکل در یک نشست خبری در برلین به خبرنگاران گفت:

«من نظر همه کسانی را تایید می‌کنم که اعتقاد دارند که در موقعیت کنونی بهتر است صدور سلاح به عربستان که آن هم البته محدود است متوقف شود.»

هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان شنبه گذشته صدور سلاح به عربستان را متوقف کرده بود.

مرکل یک بار دیگر قتل جمال خاشقجی را محکوم کرد و از عربستان سعودی خواست تحقیقات درباره این قتل را ادامه دهد و نتایح آن را اعلام کند و آمران و عاملان قتل روزنامه‌نگار منتقد را به مجازات برساند.

یکشنبه ۲۱ اکتبر

  • وال‌استریت ژورنال:‌ فرستاده ملک سلمان فایل صوتی شکنجه و قتل خاشقجی را شنیده

دو عضو خانواده سلطنتی عربستان به روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» گفته اند که فرستاده سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان به آنکارا فایل صوتی مربوط به شکنجه و قتل خاشقجی را شنیده است.

ترکیه از چندین روز پیش ادعا کرده بود که فایلی صوتی از هنگام ارتکاب جنایت در کنسول‌گری عربستان در استانبول در اختیار دارد.

بر اساس این گزارش، شاهزاده خالد فیصل، فرستاده ملک سلمان به مدارکی دسترسی یافته که نشان می‌دهد بلافاصله پس از ورود خاشقجی به کنسولگری عربستان، به او «دارو خوراندند، او را کشتند و مثله کردند».

یک عضو خانواده سلطنتی گفته که فایل صوتی «این چرت‌و‌پرت‌ها درباره درگیری فیزیکی پس از جر و بحث را در خود ندارد».

این شرح ماجرا با توضیحاتی که عربستان بامداد شنبه به وقت محلی منتشر کرد، در تضاد است.

  • روایت جدید مقام سعودی از قتل خاشقجی

یک مقام سعودی بدون افشای نام در گفت‌و‌گو با خبرگزاری «رویترز» ادعا کرد که تیم ۱۵ نفره سعودی به جمال خاشقجی دارو خورانده بودند تا بیهوش شود و او را بربایند. اما او در حین مقاومت در برابر این عمل خفه شده است.

بر اساس این روایت تازه، یک عضو تیم برای پنهان‌کردن مرگ او، لباس‌های خاشقجی را بر تن کرده و از کنسول‌گری خارج شده است. نامزد خاشقجی که بیرون کنسولگری منتظر او مانده بود،‌ مشاهده چنین چیزی را گزارش نکرده است.

این منبع همچنین ادعا کرده که جسد خاشقجی مثله نشد، بلکه بسته‌بندی شد و سپس یک «همکار محلی» مسئولیت سربه‌نیست‌کردن آن را برعهده گرفت.

این مقام سعودی به رویترز مدارکی هم در صحت این روایت ارائه داد.

روزنامه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» نیز دیروز به نقل از یک مقام سعودی که نخواست نامش فاش شود، نوشت که جمال خاشقجی پس از «درگیری فیزیکی» در کنسول‌گری عربستان در ریاض به دست قاتلانش «خفه» شده است.

  • فشار اروپا بر عربستان ادامه دارد

وزیر «برگزیت»‌ بریتانیا یکشنبه اعلام کرد که روایت ریاض از چگونگی قتل خاشقجی معتبر و قابل قبول نیست.

دومینیک راب در گفت‌و‌گو با شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی انگلیسی دراین‌باره گفت:

«نه، تصور نمی‌کنم معتبر و پذیرفتنی باشد… ما از تحقیقات ترکیه در این باره حمایت می‌کنیم و دولت بریتانیا خواهان حساب‌رسی از عاملان این مرگ است.»

او اقدامات احتمالی بعدی بریتانیا را مشروط به دانستن همه واقعیت‌ها کرد:

«ما رابطه‌مان را با عربستان سعودی قطع نمی‌کنیم. نه فقط به خاطر از دست رفتن شمار زیادی فرصت شغلی برای بریتانیایی‌ها. بلکه چون برای تأثیرگذاری بر شریکان‌تان باید بتوانید با آنها حرف بزنید.»

برونو لو مر، وزیر دارایی فرانسه نیز خواهان انجام تحقیقات کامل و شفاف درباره قتل روزنامه‌نگار منتقد شد:

«خاطرنشان کنم که مقام‌های سعودی مسیر پیشین را تغییر داده‌اند، واقعیت‌ها را پذیرفته‌اند و بنابراین رو به پیشرفت‌ایم.»

او درباره اینکه آیا پرونده خاشقجی تأثیری بر روابط دوجانبه لندن و ریاض خواهد گذاشت، چنین پاسخ داد:

«اکر آنها در این مسیر حرکت کنند و با تحقیقات کامل به حقیقت دست یابند، فکر کنم می‌توانیم رابطه استراتژیک نیرومندمان با عربستان سعودی را حفظ کنیم.»

او هشدار داد که در غیر این صورت فرانسه، اتحادیه اروپا یا ایالات متحده قادر نخواهند بود به رابطه‌‌ای ادامه دهند که «بر حقیقت بنا نشده».

شنبه نیز آلمان، ذانمارک، هلند و پارلمان اروپا ریاض را فرا خواندند که «همه حقیقت» را بگوید. آلمان نیز اعلام کرد که تا پایان تحقیقات کامل، فروش تسلیحات به عربستان را معلق می‌کند.

  • وزیر خزانه‌داری آمریکا: هنوز برای حرف‌زدن از تحریم زود است

استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا یکشنبه اعلام کرد که هنوز واشنگتن تصمیمی برای تحریم عربستان نگرفته است.

منوچین به خبرنگاران در بیت‌المقدس (اورشلیم) گفت:

«هنوز برای حرف‌زدن درباره تحریم‌ها زود است و باید تحقیقات ادامه یابد و آنچه واقعا رخ داده،‌ آشکار شود.»

او اما اعلام کرد که در کنفرانس «ابتکار عمل برای سرمایه‌گذاری آینده» معروف به اجلاس «داووس در صحرا» در ریاض شرکت نخواهد کرد. این کنفرانس بخش مهمی از طرح محمد بن سلمان، ولیعهد جوان برای تغییر اقتصاد عربستان و دور کردن آن از وابستگی به نفت بود.

هرچند منوچین سفر خود به ریاض را به طور کلی لغو نکرده است. او در بیت‌المقدس گفت که دیدار از عربستان ضروری است زیرا واشنگتن برای اجرای دور جدید تحریم‌ها علیه ایران آماده می‌شود.

دور جدید تحریم‌های هسته‌ای از جمله صنعت نفت ایران را هدف قرار می‌دهد و از چهارم نوامبر / ۱۳ آبان اجرایی خواهند شد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که پیش از این گفته بود روایت ریاض به نظر او «قابل قبول است»، پس از یک گردهم‌ایی انتخاباتی در جمع خبرنگاران در موضعش تغییر داد و گفت که توضیحات ریاض او را «راضی» نکرده است.

پانویس:

این خبر در طول روز تکمیل می شود و تیتر آن هم تغییر می کند

پرونده خاشقجی – شنبه ۲۰ اکتبر

پرونده خاشقجی ــ‌ آلمان فروش تسلیحات به ریاض را تعلیق می‌کند