با تحریم‌های جدید آمریکا، عراق در مخمصه جدیدی قرار گرفته. از یک سو خواهان حفظ روابط خود با آمریکاست و از سوی دیگر به دلیل وابستگی اقتصادی به ایران خواهان حفظ روابط تجاری با تهران است. مسئولان بانک مرکزی عراق از واشنگتن خواسته‌اند به عراق اجازه دهد برخی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران را نادیده بگیرد.
مقامات عراقی سه‌شنبه ۲۱ اوت / ۳۰ مرداد به رویترز گفته‌اند که هیئتی از این کشور به واشنگتن خواهد رفت تا از مقامات آمریکایی بخواهد در مورد تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران استثنائاتی قائل شود. آن‌ها از زمان اعزام این هیئت چیزی نگفتند.
یکی از مسئولان بانک مرکزی عراق که نام او منتشر نشده، گفته است: «دولت قصد دارد از واشنگتن برای چنین معافیتی درخواست کند و این به زودی اتفاق خواهد افتاد.»
یکی از مسئولان دفتر حیدر عبادی حاضر نشد در این‌باره اظهارنظر کند.
یکی از مسئولان دولتی آمریکا نیز گفته است که این کشور با شرکای خود در سراسر جهان در مورد سیاست ایران گفت‌وگو می‌کند. این مقام مسئول که نام او نیز منتشر نشده می‌گوید: «ما پیام‌های مشابهی را که رئیس‌جمهور (دونالد ترامپ) داده بود به همه کشورهای جهان ارائه دادیم. ایالات متحده کاملاً متعهد است که تمام تحریم‌های خود [علیه ایران] را به‌اجرا درآورد.»
او افزود: «عراق کشور دوست و شریک مهم آمریکاست و ما مصمم به تضمین ثبات و موفقیت عراق هستیم.»
آمریکا ۱۸ اردیبهشت / ۲۱ آوریل سال جاری از توافق هسته‌ای (برجام) خارج شد و سپس دور اول تحریم‌های خود علیه جمهوری اسلامی را از ۱۵ مرداد/ ۶ اوت آغاز کرد.
واشنگتن اعلام کرده که کشورهایی که تحریم‌ها علیه ایران را رعایت نکنند با پیامدهایی روبه‌رو خواهند شد.
بغداد اکنون در موقعیت دشواری قرار گرفته است. عراق کالاهای ضروری خود را از ایران وارد می‌کند، اما متحد اصلی این کشور آمریکاست که به امنیت و آموزش نیروهایش کمک می‌رساند.
درخواست عراق از آمریکا نشان‌دهنده تغییر مهم در تاکتیک سیاسی حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق است. او پیش از این اعلام کرده بود که بغداد به تمامی تحریم‌های آمریکا علیه ایران پایبند می‌ماند اما بعد با انتقاد شدید رقبای خود روبه‌رو شد.
عبادی ۸ اوت / ۱۷ مرداد در یک نشست خبری گفته بود: «ما مخالف تحریم هستیم. اما به آن پایبندیم. اگر پایبند نباشیم، شکست خواهیم خورد. من از تحریم‌ها راضی نیستم اما این مسأله به این معنی نیست که خودم را اذیت کنم. به‌عنوان نخست‌وزیر عراق نمی‌توانم موضعی اتخاذ کنم که به ضرر شهروندانم باشد.»
مقامات عراقی نگران آن هستند که اگر بغداد تمام تحریم‌های آمریکا علیه ایران را بپذیرد با کمبود کالاهای اساسی روبه‌رو شود. این امر ممکن است در چنین شرایطی به یک بحران سیاسی در عراق منجر شود.
عراق طیف گسترده‌ای از کالاها از جمله مواد غذایی، محصولات کشاورزی، لوازم خانگی، لوازم تهویه هوا و قطعات یدکی خودرو را از ایران وارد می‌کند. ارزش کالاهای وارداتی از ایران به عراق در مدت ۱۲ ماهه تا مارس ۲۰۱۸ حدود ۶ میلیارد دلار بوده که حدود ۱۵ درصد کل واردات عراق در سال ۲۰۱۷ را در بر می‌گیرد.
همچنین بین دو کشور قراردادهای مبادلات انرژی وجود دارد که میزان آن در سال گذشته ۱۲ میلیارد دلار بود.
مسئولان عراقی گفته‌اند که از هر وزارتخانه خواسته‌اند فهرستی از واردات را که برای اقتصاد عراق ضروری است، جمع‌آوری کنند. این موارد تقاضای معافیت از تحریم را تشکیل می‌دهند.
بر اساس فرمان اجرایی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دور نخست تحریم‌های آمریکا علیه ایران معامله اسکناس و اسناد مبتنی بر دلار، نقل و انتقال درآمدهای جمهوری اسلامی و خدمات پیام‌رسانی به بانک مرکزی و سایر مؤسسات مالی ایران، همچنین تجارت گرافیت، فلزات خام و آلومینیوم و فولاد و زغال سنگ و صنعت خودروسازی شامل تحریم‌ها می‌شود. تحریم ریال و حساب‌های بانکی جمهوری اسلامی در خارج از ایران و معاملات اوراق ریالی ایران نیز در دستور کار قرار دارند.
دور دوم تحریم‌های آمریکا که بیشتر تحریم‌های نفتی را شامل می‌شود از ۵ نوامبر به اجرا در خواهد آمد.
حیدر عبادی گفته بود که عراق همچنان به خرید کالا به دلار آمریکایی پایبند خواهد بود، موضوعی که بخش بزرگی از تحریم‌های ایران را شامل می‌شود و یکی از چالش‌های بزرگ شرکت‌هایی است که با ایران مبادلات انرژی و معاملات بزرگ تجاری دارند.
این بدان معناست که با تحریم‌های آمریکا، بانک‌ها و دولت عراق نمی‌توانند به دولت ایران و یا اشخاص ایرانی دلار پرداخت کنند.
یکی از مقامات بانک مرکزی عراق می‌گوید این بانک به بانک‌های خصوصی هشدار داده تا از معامله با ایران به دلار خودداری کنند، اما به آن‌ها اجازه خواهد داد تا معاملات خود را با یورو انجام دهند.
سعد الحدیثی، سخنگوی دولت عراق ۱۰ اوت / ۱۹ مرداد اعلام کرد که با آغاز تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی، این کشور دلار را در معاملات تجاری با ایران حذف می‌کند. او گفت: «تحریم‌های آمریکا علیه ایران شامل عملیات بانکی به دلار و انتقال پول نیز می‌شود، به همین علت دو کشور دلار را از معاملات خود حذف می‌کنند.»
بسیاری از کشورهای اروپایی، از جمله فرانسه، بریتانیا و آلمان امیدوارند که آمریکا همچنان به توافق هسته‌ای احترام بگذارد. اتحادیه اروپا اکنون تلاش می‌کند تا تجارت با ایران را حفظ کند.
یکی دیگر از مسئولان بانک مرکزی عراق به رویترز گفته است: «ما از موضع کشورهای عضو اتحادیه اروپا درباره تحریم‌های آمریکا علیه ایران انگیزه گرفتیم. آن‌ها معامله با ایران را با یورو ادامه می‌دهند، ما چرا چنین نکنیم؟»
ترامپ گفته است هر کس که با ایران معامله تجاری کند دیگر اجازه ندارد در آمریکا وارد معاملات تجاری شود. اما یک دیپلمات غربی در بغداد می‌گوید بیشتر شرکت‌های خصوصی عراقی تقریباً از این تحریم‌ها مصون خواهند ماند: «بسیاری از شرکت‌های عراقی در آمریکا سرمایه‌گذاری نکرده‌اند و با دلار معامله نمی‌کنند. این شرکت‌ها می‌توانند بدون مشکل به معاملات خود با ایران ادامه دهند.»
یکی از مسئولان وزارت بازرگانی عراق می‌گوید این بخش دولتی صنایع انرژی، خوروسازی و ساخت‌وساز است که بیشترین آسیب‌ها را خواهد دید: «ما عمدتاً بر ایران به عنوان منبع مصالح ساختمانی و خودروها، از جمله قطعات یدکی متکی هستیم. چون هم قیمت پایینی دارند و هم حمل و نقل آن‌ها از طریق بسیاری از گذرگاه‌های مشترک مرزی آسان است.»
حتی اگر دولت عراق برخی از تحریم‌ها علیه ایران را بپذیرد با دشواری‌هایی مواجه خواهد شد.
تاجران محلی می‌توانند همچنان از معامله با همتایان خود در ایران خرسند باشند زیرا سقوط ارزش پول ایران در مقابل دلار برای آن‌ها سود به بار می‌آورد.
بصیم عنتوان، مشاور ارشد اقتصادی عراق و عضو اتحادیه بازرگانان این کشور می‌گوید: «برای دولت عراق ممکن نیست که مانع از عبور کالاهای ایرانی در طول هزار و ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک شود. (…) ایران تمام گزینه‌ها را به‌کار خواهد بست تا صادرات خود را حفظ کند، از جمله با کمک به شبه‌نظامیان متحد خود تا بتواند از آن‌چه “قاچاق سازمان‌یافته” نامیده می‌شود اطمینان یابد.»
در همین حال، رویترز امروز سه‌شنبه گزارش داد که ایران صادرات برق خود به عراق و دیگر کشورهای همسایه را از ۱۰ روز پیش بار دیگر آغاز کرده است. جمهوری اسلامی روزانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ مگاوات برق به عراق، افغانستان و پاکستان صادر می‌کند. صادرات برق ایران در حالی صورت می‌گیرد که شهرهای ایران با مشکل برق مواجه‌اند.
حیدر عبادی کابینه‌ای شکننده را هدایت می‌کند، در حالی که احزاب سیاسی پیروز در انتخابات ماه مه، که ائتلاف عبادی در آن سوم شد، در حال مذاکره برای تشکیل دولت جدید هستند. او توانسته است بین منافع آمریکا و ایران تعادل ایجاد کند و امیدوار است که به‌عنوان نخست‌وزیر باقی بماند اما با اظهارنظر اخیرش که گفته بود به تحریم‌های آمریکا پایبند می‌ماند موقعیت خود را به خطر انداخته و رقبای او را که به ایران بسیار نزدیک هستند به انتقاد از او برانگیخته است.
برخی از دیپلمات‌های غربی می‌گویند عبادی اکنون باید توازنی بین منافع آمریکا و ایران ایجاد کند. یکی از این دیپلمات‌ها به رویترز گفت: «این ترس وجود دارد که واشنگتن عراق را به وضعیت “یا با ما هستی، یا علیه ما” بکشاند. آن‌ها نباید عراق را مجبور به این انتخاب کنند.»
بیشتر بخوانید: