مجتبا یوسفی‌پور – از روز جمعه ۱۰ فوریه ۲۰۱۲، نمایش عمومی فیلم “یک روش خطرناک” تازه‌ترین ساخته دیوید کروننبرگ، فیلمساز کانادایی در سینماهای انگلستان و ایرلند آغاز شد. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.

“یک روش خطرناک” نخستین‌بار امسال در جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد و پس از چندین نمایش در جشنواره‌های مختلف، از اواخر نوامبر سال گذشته نمایش عمومی خود را در سینماهای برخی از کشورهای اروپایی آغاز کرد. این فیلم در ماه مارس نیز در سینماهای کشورهای هلند، مجارستان، آرژانتین و استرالیا به روی پرده خواهد رفت.

فیلم با استفاده از داستان‌هایی واقعی، نقطه شروع شکل‌گیری روانشناسی نوین و برخورد دو استاد بزرگ این رشته یعنی زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ را دستمایه کار خود قرار داده است. داستان در اوایل قرن بیستم میلادی و در سوئیس اتفاق می‌افتد. سابینا اشپیلرین، دختری مبتلا به هیستری با بازی کیرا نایتلی برای درمان به نزد کارل یونگ با بازی مایکل فاسبندر آورده می‌شود. یونگ با استفاده از روش روان‌درمانی منشأ بیماری او را می‌یابد و تلاش برای یافتن راهی برای درمان او پای زیگموند فروید با بازی ویگو مورتنسن را به قصه باز می‌کند و این دو استاد با یکدیگر روبرو می‌شوند.

فیلمنامه فیلم “یک روش خطرناک” را فیلمنامه‌نویس برنده جایزه اسکار، کریستوفر هامپتون بر اساس نمایشنامه‌ای از خودش با نام “گفتاردرمانی” نوشته است. او برای نوشتن این نمایشنامه از کتاب “یک روش خیلی خطرناک” نوشته جان کر، منتشر شده در سال ۱۹۹۳ استفاده کرده بود. جان کر در این کتاب تاریخچه‌ای از سال‌های آغازین شکل‌گیری روان‌کاوی را با نگاهی به نوشته‌های سابینا اشپیلرین به تحریر درآورده بود.

دیوید کروننبرگ فیلمسازی است که به ساختن آثاری با درونمایه‌های روانی و هراس‌آور اشتهار دارد. او با ساختن آثاری چون “اسکنرها”، “مگس” و “تصادف” توانست خود را به عنوان فیلمسازی صاحب سبک در سینما معرفی کند. کروننبرگ شخصیت‌های اصلی این فیلم را عمده‌ترین دلیلش برای انتخاب این فیلمنامه برای ساخت عنوان می‌کند. او در این ارتباط می‌گوید: “این آدم‌ها خیلی روشنفکر و کاریزماتیک و ویژه بودند. همچنین خیلی نسبت به کارشان علاقه و پشتکار داشتند که این علاقه و احساس خودش را در ایده‌ها و افکار و نوع بیانشان نشان می‌دهد. واقعاً آدم‌های خیلی جذابی هستند. البته داستان هم خیلی عالی بود. یک رابطه مرید و مرادی بود. یونگ یکجورایی فروید را مانند یک پدر می‌بیند و در حقیقت چند باری نیز در نامه‌هایش او را اینگونه خطاب می‌کند. برای من خیلی جذاب بود که بر روی داستانی درباره فروید و یونگ کار کنم، داستانی که همچنین شخصیت زنی در آن وجود دارد که این شخصیت تقریباً تا دهه هفتاد میلادی ناشناخته بود. سابینا اشپیلرین، یک یهودی روس که بیمار یونگ بود و با او رابطه داشت و به مرور به روانکاوی نیز علاقمند شد و بعد با فروید آشنا شد. با اینکه او با فروید هیچ رابطه جنسی‌‌یی نداشت اما گونه‌ای از یک عشق مثلثی میان این سه شکل گرفته بود که هر ضلع به شکلی بر روی دیگری تأثیر می‌گذاشت. رابطه‌ای بود که سابینا در میان آن قرار گرفته بود.”

برخی “یک روش خطرناک” را فیلمی متفاوت در کارنامه کروننبرگ خوانده‌اند. اما خود او همچنان فیلمش را مشابه دیگر آثارش می‌داند. کروننبرگ در این زمینه می‌گوید: “کسانی که فیلم‌های من را عمیقاً بشناسند، این فیلم را به عنوان فیلمی از کروننبرگ تشخیص خواهند داد. تنها کسانی که طرفدار فیلم‌های ترسناک من هستند با این فیلم مشکل خواهند داشت، همانطور که برای مثال فیلمی مانند “قول‌های شرقی” هم که یک فیلم گانگستری محسوب می‌شود اینگونه بود.

کسانی که کار من را دوست دارند باید به این فیلم علاقمند بشوند. همانطور که بارها گفته‌ام، وقتی من فیلم می‌سازم به دیگر فیلم‌هایم فکر نمی‌کنم. مثل این است که آنها را من نساخته‌ام. هر فیلمی برای خودش یک اثر تازه است و من تنها به این فکر می‌کنم که فیلم چه چیزی نیاز دارد و همان را انجام می‌دهم. هیچوقت چیزهایی مانند «شیوه کروننبرگ» را به فیلم‌ها تزریق نمی‌کنم. فکر می‌کنم چون با علاقه فیلم‌هایم را می‌سازم، به‌خصوص که این‌روزها باید خیلی به یک موضوع علاقمند باشی تا بتوانی شرایط ساختش را فراهم کنی، وقتی با این علاقه فیلم را می‌سازم بدون توجه به اینکه چگونه فیلمی است، خودبه‌خود یک فیلم کروننبرگی خواهد شد. اگرچه در این فیلم چیزهایی هست که برای من غیر معمول هستند، برای مثال این اولین فیلمی‌ست که می‌سازم و شخصیت‌هایش واقعی هستند و در تاریخ وجود داشته‌اند، با این حال به شکل‌های مختلف با دیگر فیلم‌هایم در ارتباط است. وقتی از دور و به عنوان یک منتقد به فیلم نگاه می‌کنم، می‌توانم بگویم که فیلم من است، اما وقتی فیلم می‌سازم اینگونه فکر نمی‌کنم و به دیگر کارهایم نمی‌اندیشم.”

این سومین همکاری کروننبرگ با ویگو مورتنسن بعد از فیلم‌های “تاریخچه خشونت” و “قول‌های شرقی” است. مورتنسن در این فیلم در نقش زیگموند فروید ظاهر شده است. او برای بازی در این نقش نامزد دریافت جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگری مرد امسال شده بود. مورتنسن چگونگی ایفای این نقش دشوار را اینگونه توضیح می‌دهد: “تمامی چیزهایی که توسط او و درباره او نوشته شده بود و قبلاً خوانده بودم را دوباره خواندم. همچنین دست‌نوشته‌های او و یا دیگر دست‌نوشته‌هایی که درباره او نوشته شده بود و خیلی هم زیاد بودند را مطالعه کردم. به جایی رفتم که فروید به دنیا آمده بود. خوشبختانه وقت داشتم تا به وین، جایی که او سال‌ها در آنجا زندگی و کار کرده بود بروم. به لندن و جایی که او فوت کرد رفتم و تمامی این کارهایی را که معمولاً برای هر نقش انجام می‌دهم انجام دادم. اما در این مورد من یک کمک ویژه داشتم. چند روز بعد از آغاز فیلمبرداری متوجه شدم که نباید زیاد نگران باشم چرا که مدلی از این شخصیت در برابرم داشتم. کروننبرگ از خیلی جهات شبیه به اوست. نه از لحاظ ظاهری، اما از جهت شخصیت، هوش و شیوه برخوردش با آدم‌ها و کارکردن با آنها دقیقاً به همان شکلی است که درباره فروید گفته‌اند. برای همین فکر کردم بهتر است از مشکلاتم بکاهم و تنها او را تماشا کنم.”

علاوه بر مورتنسن، بازیگرانی چون کیرا نایتلی، مایکل فاسبندر و وینسنت کاسل دیگر نقش‌های اصلی فیلم را بازی کرده‌اند.

منتقدان در مجموع نگاه مثبتی به فیلم داشته‌اند. از نکاتی که اکثر منتقدان به آن اشاره کرده‌اند بازی خوب بازیگران فیلم است، هرچند برخی چون جاستین چنگ منتقد “ورایتی”، کیرا نایتلی را در بازی نقش سابینا اشپیلبرن موفق نمی‌دانند و اعتقاد دارد او نتوانسته به خوبی از پس اجرای لحظات هیستریک شخصیت برآید. راجر ایبرت، منتقد “شیکاگو سان تایمز” با دادن سه و نیم ستاره از چهار ستاره به فیلم، بازی مورتنسن را استادانه توصیف می‌کند و در ارتباط با مضمون فیلم می‌نویسد که ما تئوری‌ها را از خلال زندگی شخصیت‌ها یاد می‌گیریم، بدون آنکه احساس کنیم چیزی به ما آموخته می‌شود. تاد مک‌کارتی، منتقد “هالیوود ریپورتر” نیز ضمن تعریف از دیالوگ‌های هوشمندانه فیلم، کارگردانی خوب و فیلمبرداری عالی آن، بازی‌های نایتلی و فاسبندر را می‌ستاید و می‌افزاید با آنکه انتخاب مورتنسن برای بازی در نقش فروید غیرمنتظره بود، اما حاصل کار بسیار موفقیت‌آمیز بوده است.
فیلم “یک روش خطرناک” با زمان ۹۹ دقیقه محصول سال ۲۰۱۱ کشورهای آلمان، انگلستان، کانادا و سوئیس است.

مشخصات فیلم

یک روش خطرناک
A Dangerous Method
نویسنده: کریستوفر همپتون (فیلمنامه)، جان کر (کتاب)
Christopher Hampton, John Kerr
کارگردان: دیوید کروننبرگ
David Cronenberg
بازیگران: ویگو مورتنسن، مایکل فاسبندر، کیرا نایتلی، وینسنت کاسل
Viggo Mortensen, Michael Fassbender, Keira Knightley, Vincent Cassel

در همین زمینه:
وب‌سایت فیلم “یک روش خطرناک” ساخته دیوید کروننبرگ::
::برنامه رادیویی اکران از مجتبا یوسفی‌پور در رادیو زمانه::
 

پیش‌پرده فیلم