احتمال «جراحی بزرگ» کابینه روحانی بعد از خروج آمریکا از برجام

در آستانه خروج آمریکا از برجام در ۱۲ مه گمانه‌زنی‌ها بر سر «جراحی بزرگ» کابینه دوازدهم بالا گرفته است. محمود واعظی، رئیس دفتر روحانی، قبل از سفر رئیس جمهوری اسلامی به مشهد در دیدار با احمد علم‌الهدی، نماینده خامنه‌ای در استان خراسان رضوی خاطرنشان کرده که دولت پیش‌بینی‌های لازم برای خروج آمریکا از برجام را اتخاذ کرده است. به سبب بحران ارز ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی در صدر تغییرات احتمالی کابینه قرار دارد. از قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی و محمود حجتی وزیر کشاورزی به عنوان گزینه‌های بعدی روحانی برای تغییر کابینه نام برده شده.

نمایندگان اصول‌‌گرا و اصلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی در روزهای گذشته اعلام کرده‌اند که مجلس نیز به تغییر کابینه گرایش دارد. نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس از روحانی خواسته‌اند که اصلاح‌طلبان را در تغییرات آتی در نظر بگیرد. در همان حال نمایندگان اصول‌گرا هم مایل‌اند نشان دهند در شرایط کنونی دست روی دست نگذاشته‌اند و زورشان به چند وزیر می‌رسد. سایت کلمه در گزارشی که جمعه ۱۴ اردیبهشت منتشر کرده است از فعالیت‌های یک «دولت پنهان» برای «تصمیم‌سازی» خبر داده است. با خروج آمریکا از برجام بحران اقتصادی در ایران تشدید می‌شود. در معاملات صبح پنجشنبه ۱۳ اردیبهشت بالاترین نرخ دلار در تاریخ اقتصاد ایران ثبت شد: برای چند ساعت دلار آمریکا از ۶ هزار تومان فراتر رفت و با قیمت ۶۱۰۰ تومان خرید و فروش شد. قیمت یورو نیز صبح پنجشنبه رکورد زد و با قیمت ۷۴۰۰ تومان به فروش رسید. به سبب بحران ارز، احتمال برکناری ولی‌الله سیف از ریاست کل بانک مرکزی قوت گرفته است.

عبدالله ناصری، یکی از فعالان اصلاح‌طلب در گفت‌وگویی که جمعه ۱۴ اردیبهشت خبرگزاری کار ایران با او انجام داده با اشاره به «نومیدی در سطوح مختلف جامعه» از روحانی خواسته است با یک «جراحی بزرگ» و اعمال تغییراتی در کابینه، امید را به جامعه بازگرداند.

حسن روحانی پیش از این تحولات، یکشنبه گذشته در سخنانی که در اجلاس «هم‌اندیشی مدیران ارشد دولت» ایراد کرد، گفته بود:

« هر کس در پست دولتی و در هر رده مدیریتی که قرار دارد، باید بداند طبق قانون و وظیفه شرعی، دارای توانمندی و قدرت بالاست و باید به وظیفه خود عمل کند و اگر نمی‌تواند و از اخم این و آن می‌ترسد و هراس دارد، باید کنار برود، چرا که واجب نیست، صندلی که اشغال کرده تا پایان ۴ سال به آن بچسبد.»

سخنان روحانی در انتقاد از عملکرد برخی وزیران و مدیران ارشد، سبب گمانه‌زنی‌ها درباره ترمیم کابینه دوازدهم شده. محمد باقرنوبخت، سخنگوی دولت در نشست خبری دوشنبه گذشته اعلام کرده بود که «فعلاً تغییری در کار نیست.»

گفته می‌شود که قرار است جلوتر از همه سخنگوی دولت تغییر کند. برخی رسانه‌های داخلی احتمال داده‌اند که مجید تخت روانچی، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهوری اسلامی به جای محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت روحانی شود.

وزیر بهداشت، وزیر کشاورزی و وزیر راه نیست از گزینه‌‌‌های بعدی ترمیم کابینه‌اند. اواخر اسفند سال گذشته مجلس شورای اسلامی در طی فقط یک هفته عباس آخوندی، وزیر راه، علی ربیعی، وزیر کار و علی حجتی، وزیر کشاورزی را استیضاح کرد.

طرفداران دولت روحانی در آن زمان ادعا کرده بودند سوداگران پشت پرده فشارها بر دولت روحانی‌اند. وزیر راه و شهرسازی در دفاع از خود از تریبون مجلس رسماً اعلام کرد که به دلیل آنکه دست واسطه‌ها را در خرید هواپیماهای تازه از فرانسه کوتاه کرده، از سوی اصول‌گرایان و ولایتمداران تحت فشار قرار گرفته. به گفته عباس آخوندی «سوداگران» در هر معامله هواپیما می‌توانستند دست‌کم هفت و نیم میلیون دلار به جیب بزنند.

طرفداران دولت می‌گویند وزیر کار قصد دارد صندوق‌های بازنشستگی را با هم ادغام کند و برخی از صنایع را هم به بخش خصوصی واگذار کند. این اقدامات منافع گروهی از ولایتمداران را به خطر انداخته و به همین دلیل در صدد برکناری او هستند.

علی حجتی، وزیر جهاد کشاورزی هم بیش از همه به دلیل ورشکستگی کارخانه‌های شکر استیضاح شد.

محمود واعظی، رئیس دفتر روحانی در دیدار با احمد علم‌الهدی، نماینده ولی فقیه در استان حراسان رضوی اطمینان داده که با خروج آمریکا از برجام ، ایران چندان تحت تأثیر قرار نگیرد. رئیس دفتر رئیس جمهوری «کاهش تصدی‌گری دولت و برون‌سپاری وظائف غیر حاکمیتی به بخش خصوصی» را یکی از رویکردها و اولویت‌های دولت برشمرده و گفته است که این مهم در خراسان رضوی به خوبی به اجرا در آمده.

بیشتر بخوانید:

دلیل واقعی استیضاح سه وزیر روحانی در یک هفته چه بود؟