رئیس جمهوری اسلامی در نخستین روز سفرش به ترکمنستان از امضای ۱۳ تفاهم‌نامه بین ایران و ترکمنستان خبر داد. مهم‌ترین این تفاهم‌نامه‌ها در حوزه نفت و گاز دریای خزر و توسعه حمل و نقل بین دو کشور منعقد شده است.

سه‌شنبه ۷ فروردین، عشق‌آباد: حسن روحانی و بردی محمد‌اف رؤسای جمهور ترکمنستان و ایران بعد از امضای ۱۳ تفاهم‌نامه اقتصادی

حسن روحانی سه‌شنبه ۷ فروردین تنها دو روز بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی ترکمستان که نتیجه آن هم از قبل معلوم بود به دعوت قربان‌قلی بردی‌محمدف، رئیس جمهوری ترکمستان سفر کرد. محمود واعظی (رئیس دفتر روحانی)، محمد نهاوندیان (معاون اقتصادی روحانی)، بیژن زنگنه (وزیر نفت)، عباس آخوندی (وزیر راه)، محمد شریعتمداری (وزیر صنعت) و رضا اردکانیان (وزیر نیرو) رئیس جمهوری اسلامی را در این سفر سه روزه همراهی می‌کنند. مقصد بعدی روحانی و هیأت بلندپایه همراهش جمهوری آذربایجان است.

رقابت ایران و عربستان بر سر ترکمنستان

یکی از مهم‌ترین اولویت‌های ایران صدور گاز از طریق ترکمستان به بازارهای اروپایی است. ایران در نظر دارد با رساندن گاز تولیدی خود از ۷۵۰ هزار مترمکعب به ۳,۱ میلیارد مترمکعب که مازادی برابر با ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز برای ایران دربرخواهد داشت نقش عمده‌ای در تأمین گاز اروپا ایفا کند.
امنیت انرژی یکی از چالش‌ها در منطقه آسیای میانه است.
ناتو تمایل دارد به عنوان نگهبان امنیت انرژی در منطقه اوراسیا عمل کند. جمهوری اسلامی طبعاً از این موضوع خشنود نیست.
دریای خزر یکی از ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی دست نخورده در دنیاست. ساخت خط لوله کریدور جنوبی و همچنین به صورت ویژه، خط لوله گازی ترنس کاسپین سبب می‌شود گاز طبیعی تولید شده در شرق دریای خزر به غرب منتقل شده و از طریق کشورهای منطقه قفقاز روانه اروپا ‌شود. ایران خواهان مشارکت در این پروژه است.
طی یک دهه اخیر ترکمنستان دو بار در فصل زمستان جریان گاز به ایران را قطع کرد: یک‌بار در سال ۱۳۸۶ در اوج سرمای زمستان، و بار دیگر در ۱۱ دی ۱۳۹۵، باز هم در فصل زمستان.
چند ماه قبل از قطع گاز نیز ترکمنستان به طور ناگهانی تعرفه عبور از خاک خود برای کامیون‌داران ایرانی را افزایش داد.
بخش اعظم درآمد ملی ترکمنستان از صدور گاز به‌دست می‌آید و در‌این زمینه ترکمنستان در کنار روسیه، قطر و آذربایجان رقبای ایران در عرصه گازی است.
از سال ۲۰۰۹ به این سو با کاهش رقابت روسیه، چین و اتحادیه اروپا بر سر گاز ترکمنستان، این کشور به چین وابسته‌تر شد. کاهش قیمت گاز نیز همزمان به بحران اقتصادی در این کشور دامن زد.
ایران و عربستان سعودی قصد دارند از این فرصت استفاده کنند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، حسن روحانی در نشست مشترک هیات‌های عالی رتبه ایران و ترکمنستان از توسعه روابط بین دو کشور به ویژه در زمینه نفت و گاز دریای خزر خبر داد. در زمینه انتقال برق از ایران و ترکمستان نیز دو کشور به توافق‌هایی دست یافتند:

حسن روحانی در این نشست علاوه بر این، از آمادگی شرکت‌های راهسازی ایران برای انجام پروژه‌هایی در ترکمستان و صادرات اتوبوس ساخت ایران به این کشور خبر داد.

ایران اتوبوس‌های اسکانیا را تولید می‌کند. نقص فنی و پایین بودن کیفیت این اتوبوس‌ها در سال‌های گذشته همواره خبرساز بود و سبب بیکاری دست‌کم ۷۰۰ کارگر کارخانه عقاب‌افشان شده بود.

بردی محمد‌اف، رئیس جمهوری ترکمنستان نیز خواهان توسعه همکاری ایران و ترکمستان در ساحل و آب‌های خزر و گسترش مناطق ویژه اقتصادی شد.

رئیس جمهور ترکمنستان همچنین بر ضرورت توسعه روابط و‌ همکاری‌های دو ‌کشور در بخش‌های مختلف اقتصادی، تجاری و بازرگانی، علمی و آموزشی، بهداشت، ورزش و گردشگری تاکید کرد.

ترکمنستان و ایران هر دو از منابع گازی وسیعی برخوردارند. ترکمستان ۱۷,۵ تریلیون متر مکعب ذخایر گازی اثبات شده دارد که از آن میان ۴۳,۶ میلیارد متر مکعب را به کشورهای دیگر از جمله ایران صادر می‌کند. ایران ۳۴ تریلیون متر مکعب ذخایر گازی اثبات شده دارد اما نمی‌تواند بیش از مصرف داخلی، حجمی از گاز را تولید کند که به رقیبی جدی برای سایر صادرکنندگان گاز در منطقه تبدیل شود. به گفته بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، حجم واردات گاز از ترکمنستان ۱۰ میلیون متر مکعب در روز است. در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد به دلیل تحریم‌های بانکی ایران نتوانست بدهی‌اش به ترکمستان را پرداخت کند و به همین جهت ترکمنستان در زمستان ۹۵ صدور گاز به ایران را متوقف کرد و استان‌های شمال شرقی بدون گاز ماندند.

از مهم‌ترین اولویت‌های ایران توسعه میدان‌های گازی و صدور گاز به کشورهای اروپایی از طریق خط لوله ترانس کاسپین است.


عربستان سعودی سال گذشته اعلام کرده بود که از احداث خط لوله گاز تاپی برای انتقال گاز ترکمستان به افغانستان و هند حمایت مالی می‌کند. در نوامبر ۲۰۱۷ گسترش روابط اقتصادی و بانکی بین ترکمنستان و عربستان در نشستی در ریاض به بحث گذاشته شد. رقابت ایران و عربستان که در سوریه و عراق و یمن به بحران‌های خونین و دامنه‌داری انجامیده، به شکل خفیف‌تری در آسیای میانه هم وجود دارد.

از این گذشته تنش‌هایی هم در مرزهای آبی ایران و ترکمنستان اتفاق افتاده. ۲ فروردین سال جاری مرزبانان ترکمستان چهار صیاد ایرانی را هدف گلوله قرار دادند که دو تن از آن‌ها کشته شدند. وزارت خارجه جمهوری اسلامی از دولت ترکمنستان خواسته بود این ماجرا را پیگیری کند.

بیشتر بخوانید:

وزارت خارجه ایران به تیراندازی مرزبانان ترکمنستان به صیادان ایرانی اعتراض کرد