خبرگزاری «رویترز» جمعه ۱۶ مارس / ۲۵ اسفند در گزارشی مدعی شد که بریتانیا و فرانسه و آلمان برای راضیکردن آمریکا به حفظ برجام حاضر به اعمال تحریمهای جدید علیه ایران هستند. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران اما هدف اصلی اروپاییها را حفظ توافق هستهای و رفع تحریمها خوانده و گفته است که اگر آنها واقعاً به دنبال تحریم بیشتر ایران باشند، «اشتباه محاسباتی» کردهاند. نماینده آمریکا نیز گفته است که تصمیم به خروج این کشور از توافق هستهای نهایی نشده است.
عراقچی جمعه پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در وین در واکنش به احتمال وضع تحریمهای بیشتر از سوی اروپا گفت:
«چنانچه احیانا برخی کشورهای اروپایی به دنبال اقداماتی همچون اعمال تحریم های غیرهسته ای بر ایران جهت خوشایندی رئیس جمهوری آمریکا باشند، مرتکب اشتباه محاسبه بزرگی شده و نتایج مستقیم آن را بر برجام و ادامه حیات این توافق خواهند دید.»
نمایندگان ایران و قدرتهای گروه ۱+۵ جمعه در یازدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین به آینده این توافق پرداختند. در بیانیه پایان این نشست که به ریاست هلگا اشمیت، نماینده اتحادیه اروپا برگزار شد، بر پایبندی همه طرفها به برجام و نیز رفع تحریمها بر اساس پیشبینیهای صورتگرفته تأکید شده بود.
اما همزمان با این نشست، خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی مدعی شد که طرفین اروپایی برجام به دنبال وضع تحریمهایی علیه برنامه موشکی ایران و نیز مداخله ایران در سوریه هستند تا دونالد ترامپ، ریاستجمهوری آمریکا را به باقیماندن در این بیانیه راضی کنند.
رئیس جمهوری آمریکا ۱۲ ژانویه / ۲۲ دی برای «آخرین بار» تعلیق تحریمهای اقتصادی علیه ایران را تمدید کرد. او گفت در صورت برآوردهنشدن شرطهایش و تصحیح به گفته او «نقایص فاجعهبار توافق»، به طور یکجانبه از این توافق بیرون خواهد رفت.
به گفته رویترز، این تحریمها فهرستی از اشخاص و نهادها را در بر خواهد گرفت که در برنامه موشکی ایران یا مداخله این کشور در سوریه نقش دارند.
عراقچی شنبه ۲۶ اسفند نیز در گفتگویی با خبرگزاری دولتی «مهر» در ایران بار دیگر مذاکره بر سر برنامه موشکی را رد کرد.
معاون وزیر خارجه ایران دراینباره گفت:
«ما در بحث موشکی با هیچ کس مذاکره ای نکرده و نمیکنیم؛ چرا که بحث امنیت ملی است، در عین حال ما در هیچ صحنهای خجالت نمیکشیم که مواضع خودمان را بیان کرده و از موشکها و برنامه موشکی خود دفاع کنیم.»
هرچند او تمایزی بین «مذاکره» و «گفتگو» قایل شد و گفت که گفتگو انجام شده اما مذاکره برای رسیدن به تفاهم با کشوری دیگر، خیر.
علاوه بر عراقچی، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز جمعه خروج احتمالی آمریکا از برجام را «اشتباه دردناک» خواند و درباره آینده برجام چنین هشدار داد:
«با توجه به آنچه در برجام در حوزه تحقیق و توسعه دیده شده و اقدامات تداوم یافته جمهوری اسلامی برای توسعه توان هسته ای خود در حوزه صلح آمیز، اگر آمریکا اشتباه خروج از برجام را مرتکب شود، حتما اشتباه دردناکی برای آمریکاییها خواهد بود.»
نماینده آمریکا: خروج قطعی نشده
برایان هوک، نماینده آمریکا در نشست شورای مشترک برجام پس از پایان یازدهمین دور آن از امکان باقیماندن واشنگتن در توافق هستهای سخن گفت: «ما میتوانیم داخل برجام بمانیم و به کارمان ادامه دهیم. مذاکرات خوبی با طرفین اروپایی داشتیم. وقتی مسئله ایران پیش میآید، همه تصویر به طور کامل در نظر میگیریم و نه فقط یک بخش از آن را.»
به گفته هوک، تصمیم واشنگتن به خروج از برجام هنوز نهایی نشده است. هیأت آمریکایی و هیأت ایرانی در حاشیه کمیسیون مشترک برجام با یکدیگر دیدار کرده بودند.
از جزئیات این دیدار خبری منتشر نشده، اما دیپلماتهای آمریکایی گفتهاند که موضوع شهروندان آمریکایی زندانی در ایران بخشی از گفتگوی بین طرفین بوده است.
اگر چه پیش از این از احتمال حفظ برجام حتی در صورت خروج آمریکا سخن گفته شده بود، اما عباس عراقچی، شنبه در گفتگو با خبرگزاری مهر این احتمال را رد و تأکید کرده است که خروج آمریکا از برجام به معنای پایان توافق است:
«جمعبندی ما این است که اگر آمریکا از برجام خارج و تحریم های یکجانبه آنها برگردد، حتما ما برجام را ادامه نخواهیم داد چرا که منافع ما تأمین نخواهد شد. هم به دلیل بازگشت تحریمهای آمریکا و هم به دلیل نقض فاحش برجام توسط آمریکا، تصور ما این است که برجام ادامه پیدا نخواهد کرد.»
ناظران احتمال خروج آمریکا از برجام را پس از انتخاب مایک پومپئو به عنوان وزیر خارجه جدید این کشور بیش از پیش ارزیابی میکنند. پومپئو از مخالفان سرسخت این توافق و از منتقدان جدی تهران است.