يک ارگ ساسانی در شهرستان انار استان کرمان با استفاده از “آجر” به‌طور “غيراصولی” مرمت شده است.
روزنامه شرق در شماره دوشنبه پنجم دی ۱۳۹۰ نوشت در مرمت بخش بالايی يکی از برج‌ها و ديوارهای اين ارگ از آجر استفاده شده است.
عليرضا جعفری زند، باستان‌شناس به روزنامه شرق گفته است: “در يک معماری خشتی نبايد از آجر استفاده کرد چون اين آجر باعث می‌شود آن معماری خشتی يا آجرهای قديمی تحت‌الشعاع قرار بگيرد و اين غيراصولی است.”
وی افزود: “ما مصالح امروزی را در مرمت به کار می‌گيريم ولی اين دانسته است، يعنی بايد بر اساس شيوه و اسلوب معماری از مصالح مقاوم‌تری استفاده کرد ولی اين نبايد به اصالت بنا صدمه زند يعنی باعث بشود که اصالت بنا را زير سوال ببرد.”
به گفته اين باستان‌شناس ، روند مرمت که در حال حاضر در ايران انجام می‌شود “يک روند غيراصولی و غيرعلمی” است که برای انجام آن مطالعات علمی صورت نمی‌گيرد و “اغلب بين پيمان‌کار و ميراث فرهنگی قراردادهايی بسته می‌شود و افراد غيرمتخصص، بناهای درجه‌يک را تحت عنوان مرمت، بازسازی و نوسازی می‌کنند.”
علیرضا جعفری زند، باستان‌شناس: ارگ شهرستان انار در دوره ساسانيان شکل گرفته و در دوره اسلامی تکميل شده است، يعنی مجموعه‌ای از دوران‌های مختلف را در خودش دارد، دقيقاً مثل همان حالتی که ارگ بم داشت
برخی از فعالان ميراث فرهنگی در ايران همواره از “مرمت غيراصولی” آثار باستانی در اين کشور انتقاد می‌کنند. مرمت آرامگاه کوروش که چند سال پيش انجام شد، انتقادهای گسترده‌ای را به دنبال داشت.
به گفته فعالان ميراث فرهنگی، اين‌گونه مرمت‌ها به اصالت اثر آسيب می‌زند.
جعفری زند درباره تاريخچه ارگ شهرستان انار گفته است: “اين بنا در دوره ساسانيان شکل گرفته و در دوره اسلامی تکميل شده است، يعنی مجموعه‌ای از دوران‌های مختلف را در خودش دارد، دقيقاً مثل همان حالتی که ارگ بم داشت.”
اين باستان‌شناس افزود: “متأسفانه اين بنا مورد مطالعه قرار نگرفته است ولی به طور کلی اين بنا، بنايی است که بعد از دوره اسلامی، کاربری‌های مختلفی پيدا کرده است که يکی از آن‌ها قلعه است که مورد استفاده مسکونی قرار گرفته است و برخی از الحاقات آن خيلی متأخر است.”
به گفته جعفری زند “بايد روی اين بنا اول طرح مطالعاتی انجام بگيرد و بعد طرح مرمتی انجام شود ولی معمولا اين اتفاق نمی‌افتد يعنی به بازپيرايی و نوسازی ساده اين بناها اکتفا می‌شود که متاسفانه بيشتر مخرب است تا سازنده.”
با اين حال محسن پورمنصورآبادی، مسئول نمايندگی ميراث فرهنگی و گردشگری در شهرستان انار درباره استفاده از مصالح غيراصولی در مرمت اين بنا به شرق گفته است: “پروژه‌ها ناظر و کارشناس دارد و ما در بحث نظارت نمی‌توانيم دخالت کنيم.”
تجاوز به حريم ارگ
روزنامه شرق همچنين از تجاوز به حريم اين ارگ خبر داده است. شرق نوشته است شهرداری انار به تازگی در کنار اين ارگ اقدام به نصب وسايل ورزشی و وسايل بازی کرده است. شهرداری همچنين در کنار يک برج ديگر اين ارگ و در بلندترين نقطه آن، اقدام به ساخت حوض بزرگی کرده و قصد دارد آن را به يک درياچه مصنوعی کوچک تبديل کند.
بنا به اين گزارش همچنين در حال حاضر مقابل برج اصلی و در ورودی اين ارگ يک ساختمان بلند مسکونی در حال احداث است که ارتفاع آن از ارتفاع برج‌ها فراتر رفته و ارگ را تحت‌الشعاع قرار داده است.
شهرستان انار که در فاصله ۲۰۷ کيلومتری شمال کرمان کرمان و ۱۴۰ کيلومتری جنوب شرقی يزد قرار گرفته، در دوران پيش از صفويه “ابان” نام داشته است.
درباره نام اين شهرستان در کتاب “وجه تسميه شهرهای ايران” آمده است: “به علت وجود آتشکده در اين منطقه، اعراب به آن نام نار (آتش) دادند که به مرور الف زينت به اول آن اضافه شد و به انار تبديل شد.”