بر اساس اعلام منابع نظامی جمهوری اسلامی ایران و بر پایه رسانه‌های جمهوری اسلامی، هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی “آرکیو ۱۷۰” در مرزهای شرقی ایران بدون خسارت جدی به دست نیروهای ایران افتاده است. با نیما راشدان، روزنامه نگار و کارشناس مسائل نظامی و تسلیحاتی، درباره صحت این خبر و ارزیابی چگونگی آن گفت‌وگو کرده‌ام.
 
 
 
اساساً این مدل هواپیمای بدون سرنشین چه ویژگی‌ها و مختصات و کارآیی‌های نظامی یا اطلاعاتی دارد؟
 
نیما راشدان: این ادعا که هواپیماهای تجسسی ایالات متحده، هواپیماهای بدون خلبان یا “Drone“، از مدتها قبل روی فضای ایران مشغول تجسس‌ هستند، در بسیاری از منابع خبری حتی در ایالات متحده مطرح شده و دولت آمریکا هم راجع به تایید یا تکذیب آن سکوت کرده است.
 
بنابراین به نظر می‌رسد چنین عملیاتی، برای مواردی [ به‌فرض] مثل تعیین و تخمین محل استقرار برنامه‌ موشکی ایران که کشورهای منطقه و همسایه را تهدید می‌کند در جریان است. رهبران جمهوری اسلامی ایران هم حتی اگر از وقوع چنین عملیاتی، یعنی تجسس روزمره و مداوم از فضای ایران توسط Drone آمریکای مطلع باشند، به دلیل این‌که تمام تمرکزشان بر ایجاد تصویر هیمنه‌ نظام است، مایل به صحبت در این‌باره نیستند.
 
چون به‌هرحال باید به افکارعمومی جواب دهند که [اگر] این همه هواپیماهای جاسوسی روی آسمان کشور در پرواز است، چرا آنها هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند و چرا به سازمانهای بین‌المللی شکایت نمی‌کنند و چرا اساساً مقابله به مثل نمی‌کنند؟
 ایران اساساً دکترین سیاست دفاعی‌اش ایجاد یک نوع تصویر بسیار مقتدر در داخل کشور است و مخاطب این دکترین مردم ایران هستند
ما می‌دانیم که جمهوری اسلامی ایران اساساً دکترین سیاست دفاعی‌اش ایجاد یک نوع تصویر بسیار مقتدر در داخل کشور است و مخاطب این دکترین مردم ایران هستند. وگرنه در محافل کارشناسی بین‌المللی که به‌هرحال تردیدی وجود ندارد. اصلاً جمهوری اسلامی ایران نیروی هوایی ندارد و اگر در نرم‌های منطقه بخواهیم نگاه کنیم، و آن را با کشوری مثل قطر مقایسه کنیم، توان نیروی هوایی قطر چند برابر ایران است. هواپیماهایی که ایران در اختیار دارد، هواپیماهایی‌ که بسیارهم به آن افتخار می‌کند، هواپیماهایی‌ است که در سال ۱۹۶۰ در ایالات متحده آمریکا طراحی شده است.
 
الان ۴۰ سال است که دارد از سن این هواپیما می‌گذرد. این گل سرسبد نیروی هوایی ایران است که تازه به خاطر تحریم قطعات، قادر به استفاده‌اش نیستند. بنابراین من فکر می‌کنم اینجا دو طرف معادله وجود دارد. یکی مردم ایران هستند که حکومت مایل است بترسند و اطمینان داشته باشند که حکومت ایران به‌هرحال ماندنی‌ است و قدرت و عظمت خدشه ناپذیری دارد. از طرف دیگر عرصه‌ بین‌المللی است؛ که آنجا کاری از دست آقایان برنمی‌آید. به خاطر همین عملیاتی که طی سالهای گذشته جمهوری اسلامی ایران علیه “Drone“ها داشته، نمونه مشخص عجز بین المللی است.
 
 
اگر فرض را براین بگیریم که چنین هواپیمایی را جمهوری اسلامی واقعا توانسته ساقط کند یا به هر شکلی کنترل آن را به دست گیرد، آیا از نظر فنی این ادعا قابل تأیید است؟
 
من تصور نمی‌کنم. فکر می‌کنم کس دیگری هم ،دستکم در محافلی که قدری با مختصات فنی این نوع عملیات آشنا هستند، تا حالا چنین ادعایی را تأیید نکرده است، درعوض، بسیاری آن را تکذیب کرده‌اند. تنها کسی که این ادعا را مطرح می‌کند، “فارس نیوز” است که از رسانه‌های ایرانی است که به‌هرحال میزان صحت و سقم اخبارشان فکر می‌کنم بر همه روشن است.
این ادعا که هواپیماهای تجسسی ایالات متحده، از مدتها قبل روی فضای ایران مشغول تجسس‌ هستند، در بسیاری از منابع خبری حتی در ایالات متحده مطرح شده و دولت آمریکا هم راجع به تایید یا تکذیب آن سکوت کرده است
 
آن چیزی که راجع به آن صحبت می‌شود، این است که احتمالاً این هواپیما یک نقص فنی داشته و به خاطر این نقص فنی از ادامه‌ پرواز بازمانده و یکجایی گم شده و بعد نیروهای ایرانی توانستند به شکلی به‌هرحال آنرا پیدا کنند. البته به شرطی که ادعای‌شان درست باشد. چون قبلا هم که این ادعا را مطرح کرده بودند ( یکبار در کاشان و یکبار هم در نزدیک قم) هیچ وقت نتوانستند اثبات کنند.
 
ولی اگر ادعای‌شان هم درست باشد، احتمالاً توانسته‌اند بخشی از باقی‌مانده‌های هواپیمایی را که به صورت فنی دچار نقص شده و از پرواز بازمانده و سقوط کرده، را به دست آورند. این متفاوت است با در اختیارگرفتن کنترل این هواپیما یا حتی نفوذ به سیستم ارتباطی این هواپیما.
 
 
ببینید، چند مسئله اینجا هست. یکی این که بسیاری از این نوع هواپیماهای بدون خلبان، یک سیگنال ویدئویی خروجی دارد یا فید ویدئویی خروجی دارند که با مرکز کنترل در ارتباط است. تصاویری را که این‌ها می‌گیرند به صورت زنده برای مرکز کنترل ارسال می‌کنند.
 
در سال ۲۰۰۹یک گروه مسلح در عراق(که می‌شود آن را به نیروی قدس نزدیک دانست و شاید هم خود نیروی قدس سپاه)، توانسته بود با یک نرم افزاری به نام SkyGrabber ، به فید ویدئویی یکی از این Drone های ایالات متحده آمریکا نفوذ کند و این فید را آورده بودند جایی منتشر کرده بودند. SkyGrabber  نرم افزاری است که حدود ۱۸ دلار قیمت‌اش است و از روی اینترنت می‌توان با پرداخت این پول دانلودش کرد.
 
اتفاقاً آن موقع خیلی بحث ایجاد شد و این آسیب‌پذیری، موجی را در پنتاگون ایجاد کرد که رفتند دنبال این که این فید ویدئویی را کُدگذاری و غیرقابل دسترس کنند برای افرادی. مثلاً در این عملیات و در این حادثه‌ بحث سر این بود که تعدادی از هکرهای روسی پشت این داستان هستند.
جمهوری اسلامی ایران نیروی هوایی ندارد و اگر آن را با کشوری مثل قطر مقایسه کنیم، توان نیروی هوایی قطر چند برابر ایران است
این که شما بتوانید به فید رادیویی یا به فید ویدئویی این‌ها نفوذ کنید و بتوانید ببینید، متفاوت است از این که شما بتوانید کنترل آن را به دست گیرید و کلاً بر تمام فرمان‌های مختلفی که بین مرکز کنترل و خود Drone در حال رد و بدل است احاطه داشته باشید.  
 
جدا از این شما می‌دانید که تکنولوژی Drone مربوط به سالهای ۱۹۷۰ است. یعنی نزدیک به ۴۰ سال است که از شروع استفاده‌ از این تکنولوژی می‌گذرد و در تمام این مدت، اینDrone ها کم‌کم  خودپرداز شده‌اند و خودشان خودشان را مدیریت می‌کنند که حتی اگر ارتباط با مرکز کنترل را از دست بدهند، خودشان بتوانند به نوعی برگردند. بنابراین این ادعای ایران، که توانسته است کل شبکه‌ ارتباطی  آمریکا با این Droneها را پیدا کند، به نظر من مثل بقیه‌ ادعاها ادعای گزافی است.
 
 
 اگر دستیابی به چنین هواپیمای بدون سرنشین واقعیت داشته باشد، آیا ایران توانایی تکنولوژی کپی کردن و ساخت این نوع هواپیماها را می‌تواند داشته باشد؟
 
به نظر این طور نمی‌آید. چون ایران حتی قادر به تولید یک خودروی معمولی که بتواند بدون مشکل در شهرهایش تردد کند هم نیست. ایران از لحاظ قابلیت‌های تکنولوژی در سطح نازلترین کشورهای دنیا است.
هواپیماهایی که ایران در اختیار دارد و بسیارهم به آن افتخار می‌کند، هواپیماهایی‌ است که در سال ۱۹۶۰ در ایالات متحده آمریکا طراحی شده است 
نمونه‌های هواپیماهای بدون سرنشین هم که ایران تا به‌حال آورده است، به خاطر همان برنامه‌ پروپاگاندی قبلی که به شما گفتم جاهای مختلف به نمایش گذاشته، از این هواپیماهایی است که شما می‌توانید بروید در پاریس برای پسرتان بخرید. ۳۰ـ ۲۰ یورو قیمت‌اش است. این‌ها چیزهایی است که ایران در مانورهایش به نمایش می‌گذارد.
 
حتی اگر به باور من این را در اختیار داشته باشند هم، قادر به تولیدش نیستند. کمااینکه شما تصور کنید کشورهای بسیار پیشرفته، مثل جمهوری فرانسه یا بریتانیا، این‌ها هنوز برای استفاده در ارتش‌های‌شان متکی به ایالات متحده و اسراییل هستند و مشتری Droneهایی هستند که در آمریکا یا اسراییل تولید می‌شوند.
 
در ثانی این Droneها در شکل فعلی دارند به صورت بسیار گسترده حتی در بخش تجاری هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. این که به‌هرحال این تکنولوژی در اختیار ایالات متحده و اسراییل قرار دارد، نشان می‌دهد که ایران هنوز سالهای سال با آن فاصله دارد، حتی اگر به قول معروف یک نمونه‌اش را بدون تخریب و بدون خرابی و کاملاً سالم به دست آورد.