پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده از تأیید پایبندی ایران به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) سر باز زد، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در گفت‌و‌گوی تلفنی با همتای ایرانی خود بر حمایت از برجام تأکید کرد. دیگر رهبران اروپایی نیز بر حفظ برجام تأکید دارند، اما کشورهای عربی متحد عربستان در حوزه خلیج فارس و اسرائیل از اقدام ترامپ حمایت کرده‌اند. وزیر اطلاعات اسرائیل نیز «احتمال وقوع جنگ» را تأیید کرد.

دونالد ترامپ - امانوئل مکرون
مکرون از برجام دفاع می‌کند، ترامپ به خروج از آن تهدید می‌کند

ترامپ در سخنرانی جمعه، ۱۳ اکتبر/ ۲۰ مهر در سخنانی تند اعلام کرد که تهران پس از توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی در ۲۰۱۵ از «رفتار بی‌ثبات‌کننده در منطقه خاورمیانه» دست برنداشته است.

رئیس‌جمهوری آمریکا گفت که پایبندی ایران به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) را تأیید نمی‌کند. توافقی که به گفته او بدترین معاهده تاریخ آمریکا است و تنها به نفع ایران تمام شده است. او همچنین از تحریم «تمام سپاه پاسداران» خبر داد.

حسن روحانی پس از آن فوراً واکنش نشان داد و از برجام و سپاه پاسداران دفاع کرد. ساعتی بعد او به گفتگوی تلفنی با امانوئل مکرون پرداخت.

سفر مکرون به ایران در ماه‌های آینده

روحانی در این تماس تلفنی شبانه از آمادگی تهران برای گسترش روابط با پاریس خبر داد و گفت که برجام نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند.

او با اشاره به تصمیم احتمالی دولت ترامپ برای خروج از برجام گفت: «آژانس بین المللی انرژی اتمی تنها مرجع اعلام پایبندی ایران بر تعهداتش در برجام است و مخلوط کردن تعهدات چندجانبه و بین المللی با اختلافات داخلی آمریکا می‌تواند برای اعتماد جهان بسیار خطرناک باشد.»

روحانی خواستار «ایستادگی اتحادیه اروپا» در برابر «اقدامات مخرب و نادرست نسبت به برجام» شد.

مکرون در این گفتگوی تلفنی بر حمایت فرانسه از برجام تأکید کرد و سیاست کاخ سفید در قبال برجام را نتیجه اختلاف‌های سیاسی داخلی در آمریکا دانست.

او گفت که در سال آینده میلادی برای گفت‌و‌گو بر سر «حیطه گسترده‌ای از موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی» به ایران سفر می‌کند. این نخستین سفر یک رئیس‌جمهوری فرانسه به ایران پس از ۱۹۷۱ است.

خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران نیز جمعه از سفر ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه به ایران در هفته‌های آتی خبر داد.

بیانیه آمانو در دفاع از برجام

یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ساعتی پس از اعلام استراتژی جدید آمریکا در قبال ایران در حمایت از برجام بیانیه‌ای صادر کرد.

او بار دیگر بر پایبندی ایران به تعهدات خود در برجام تأکید کرد و گفت: «ایران در حال حاضر مشمول نیرومندترین نظام راستی‌آزمایی هسته ای جهان است.»

او بر خلاف ادعاهای دولت ترامپ مبنی بر عدم دسترسی کامل بازرسان آژانس به اماکن مورد نظر در ایران گفت که «آژانس تا کنون به تمام اماکنی که نیاز به بازدید داشته دسترسی یافته است.»

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها پایبندی ایران به توافق هسته‌ای با قدرت‌های ۱+۵ را تأیید کرده است.

حمایت بحرین و امارات از اقدام ترامپ

عربستان پس از سخنرانی رئیس‌جمهوری آمریکا با انتشار بیانیه‌ای از «مواضع سرسختانه» او علیه تهران استقبال کرد.

پس از آن، بحرین و امارات متحده عربی، دو متحد دیگر آمریکا در خاورمیانه با اتخاد موضعی مشابه از آمادگی برای همکاری با واشنگتن برای مقابله با «تهدید» ایران خبر دادند.

دولت بحرین در بیانیه‌ای که شامگاه جمعه منتشر کرد، سپاه پاسداران را سازمانی «تروریستی» خواند و مدعی شد که این کشور «بیش از سایرین از سیاست‌های توسعه‌طلبانه سپاه پاسداران ایران آسیب دیده است.»

وزارت خارجه امارات نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که سیاست‌های ایران به «بی‌ثباتی» در منطقه خاورمیانه دامن می‌زند و ابوظبی به همکاری با آمریکا و متحدانش برای مقابله با تهدیدهای تهران آماده است.

وزیر اطلاعات اسرائیل: احتمال جنگ وجود دارد

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نخستین رهبری بود که از تصمیم دونالد ترامپ برای اعلام عدم پایبندی ایران به برجام استقبال کرد.

پس از انتشار پیام ویدئویی ضبط‌شده نتانیاهو، یسرائیل کاتس، وزیر اطلاعات اسرائیل در شبکه دو تلویزیون این کشور سخنرانی ترامپ را «بسیار پر اهمیت» خواند.

به گزارش خبرگزاری «رویترز»، او در پاسخ به این سوال که آیا خطر جنگ پس از سخنرانی ترامپ وجود دارد یا خیر، گفت: «بله، قطعاً. فکر می‌کنم این سخنرانی بسیار پراهمیت بود. ایران کره شمالی جدید است. باید ببینیم قضیه به کجا می‌کشد.»

هنوز برجام پایان نیافته است. سرنوشت برجام اکنون به تمهیدات بعدی کنگره آمریکا و نیز واکنش احتمالی تهران به آن بستگی دارد.

در همین زمینه

برجام، پایان فصل یک