دور نخست انتخابات ریاست جمهوری فرانسه روز یکشنبه ۲۳ آوریل ۲۰۱۷ برگزار می‌شود؛ انتخاباتی که به ویژه به خاطر برگزاری انتخابات مقدماتی احزاب راست و چپ، و برنامه‌های رسانه‌ای، نسبت به دوره‌های قبل پرماجراتر و درازدامنه‌تر بود.
انتخاباتی با حضور ۱۱ نامزد، و ۱۱ برنامه کم و بیش متفاوت، از صنعتی کردن ماه گرفته تا هم‌پیمانی با ایران در خاور میانه، از برگزاری همه‌پرسی لائیسیته، و قانونی کردن مصرف ماری‌جوانا تا ممنوعیت اخراج کارگران و خنثی کردن توطئه جهانی امپراطوری پول.
۹ مرد و ۲ زن، که در زیر گزیده‌ای را در معرفی هر یک به ترتیب در طیفی از راست افراطی تا چپ رادیکال می‌توانید بخوانید.
مارین لوپن
گمانه‌زنی‌ها و آمار نظرسنجی‌ها حکایت از این دارند که مارین لوپن نامزد حزب راست افراطی «جبهه ملی» با ۲۴ درصد آرا در صدر نامزدهای اولین دور انتخابات قرار خواهد گرفت، و اگر چنین باشد، باید در دور دوم با نامزدی که پس از او بیشترین رأی را به دست بیاورد، رقابت کند. کارزار تبلیغاتی «جبهه ملی» البته حرف‌های تازه‌ای ندارد: مخالفت با مهاجرت، خروج از حوزه یورو، امنیت و…. حرف‌ها همان حرف‌های قبلی است، اما شرایط وخیم فرانسه — ناامنی عینی اقتصادی ناشی از بحران‌های سرمایه‌داری، ناامنی ذهنی امنیتی ناشی از تروریسم اسلام‌گرا — به نفع او و حزبش پیش رفته است. او موافق بازگشت به شیوه‌های سنتی آموزش در مدارس و مخالف سرسخت مهاجرت خارجی‌ها به خاک فرانسه است.
این دشمن سرسخت «بنیادگرایی اسلامی» که سابقه دفاع از اظهارات ضدیهودی پدرش را هم دارد، حاضر است ملاقاتش را با مفتی اعظم لبنان لغو کند، اما روسری به سر نداشته باشد. شخصیت تاریخی مورد علاقه او کاردینال ریشلیو یا همان عالیجناب سرخ‌پوش است.
مارین لوپن که خود را نامزد ضد نظام و ضد اتحادیه اروپا معرفی می‌کند، درعین حال متهم به سوءاستفاده مالی از امتیازاتی است که نمایندگی در پارلمان اروپا برای او و حزبش به ارمغان داشته است.
فرانسوا آسلینو
فرانسوا آسلینو ۵۹ ساله، پس از تلاش ناموفق در ۲۰۱۲ برای به دست آوردن تأیید و ضمانت ۵۰۰ نفر از منتخبان نظام فرانسه در مجالس و شهرداری‌ها (که پیش‌شرط نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه است)، برای اولین بار در انتخابات امسال شرکت می‌کند.
سخنگوی حزب «اتحاد مردمی جمهوری‌خواه» قول خروج از اتحادیه اروپا، حوزه پولی یورو و ناتو را داده؛ و خود را کاندیدای اصلی فرگزیت (frexit، یا خروج فرانسه از اروپا) می‌داند. او فرصت تئوری‌‌پردازی توطئه را در هیچ یک از صحبت‌هایش از دست نمی‌دهد، برای مثال، داعش را ساخته سازمان سیا می‌داند. خط فکری او که خود را نه راست و نه چپ معرفی می‌کند، شباهت بسیاری به مواضع نیکولا دوپون-انیان و مارین لوپن دارد. در یک کلام، یک کاندیدای دیگر برای راست افراطی با رویکردی کمتر نژادپرستانه و ضد مهاجران که با الگو گرفتن از پوتین، می‌خواهد یک «فرانسه روسی» بسازد. بنا به نظرسنجی‌ها، او کمتر از یک درصد آرا را کسب خواهد کرد.
نیکولا دوپون-انیان
نیکولا دوپون-انیان، نامزد جمهوری‌خواه و گلیست فرانسه و شهردار «یر» در استان اِسون می‌خواهد میان مارین لوپن و فرانسوا فیون برای جنبش خود «فرانسه برپا» جایی دست و پا کند. او به ویژه وعده داده است که با درخواست فزاینده همه‌پرسی نظام سیاسی کنونی را حسابی از بیخ و بن تغییر دهد. «احترام به لائیسیته» در صدر برنامه‌های او قرار دارد و با یک همه‌پرسی با این مضمون، او می‌خواهد حجاب اسلامی را در بیمارستان‌ها، شرکت‌ها و دانشگاه‌ها ممنوع کند. از دیگر برنامه‌های او تعویض یورو با پولی واحد است، طرحی که مستلزم تزریق صد میلیارد یورو و جابه‌جایی بسیاری از مشاغل است. او نیز همچون لوپن درصدد است با نجات فرانسه از اتحادیه اروپا، حاکمیت ازدست‌رفته این کشور را به آن بازگرداند. او اگرچه نمی‌خواهد یورو را کنار بگذارد، اما خواستار احیای واحد پول پیشین فرانسه، یعنی فرانک، به طور موازی است.
دوپون-انیان اگرچه ذوب در شخصیت تاریخی ژنرال دوگل — رهبر جمهوری‌خواه و ناسیونالیست جنبش مقاومت در برابر اشغال فرانسه به دست آلمان نازی — است، با این حال، آنقدر به لوپن شبیه است که برخی از رهبران جبهه ملی به او پیوسته‌اند.
او که در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۲ توانست چیزی در حدود ششصد هزار رأی (کمتر از دو درصد آرا) را به خود اختصاص دهد، بنا به نظرسنجی‌ها، چیزی در حدود سه و نیم درصد رأی خواهد آورد.
فرانسوا فیون
پس از پیروزی نابه‌هنگام در انتخابات مقدماتی احزاب راست میانه‌رو، و پشت سر گذاردن نیکولا سارکوزی و آلن ژوپه، فرانسوا فیون به عنوان بخت نخست برای راهیابی به الیزه معرفی شد. یک محافظه‌کار جاافتاده و محجوب و خوش‌لباس، یک تاچریست مؤدب و خوش‌بیان که بخت راه او را برای رئیس جمهور شدن هموار کرده بود. لطف و عنایت روزگار اما نسبت به او زودگذر بود. و امواج مخاطره‌آمیزی کارزار آفتابی تبلیغاتی او را طوفانی کرد: از رسوایی‌های مالی‌ای که سر و صدای زیادی در مطبوعات و افکار عمومی به پا کرد، از جعل شغل و درآمد برای همسرش تا داستان کت و شلوارهای چند ده هزار یورویی‌ای که به گفته او از یک دوست هدیه گرفته بود؛ امواجی که البته فیون از تمام آنها جان سالم به در برد و حالا در مقام نماینده حزب «جمهوری‌خواهان» نقش یک راست‌گرای مهارناشدنی را بازی می‌کند.
فیون سیمای مثال‌زدنی از یک محافظه‌کار نئولیبرال است. او وعده داده است مالیات بر شرکت‌ها، بانک‌ها و بیمه‌ها را کاهش دهد. اصلاح وضعیت پنج میلیون کارمند دولت، بالا بردن سن بازنشستگی تا ۶۵ سال، افزایش ساعات کار هفتگی از ۳۵ به ۳۹ ساعت از دیگر برنامه‌های اوست. او مدافع ممنوعیت بورکینی است و قول ۱۶۰۰۰ زندان جدید را داده است.
او تنها نامزدی است که خواستار لغو وضعیت اضطراری در فرانسه نیست؛ و مدافع تقویت آن است. این نامزد نزدیک به کاتولیک‌های محافظه‌کار فرانسه می‌خواهد قانون فرزندخواندگی را برای همجنسگرایان لغو کند.
فیون برای پیروزی، بیش از هر چیز بر کمک همراهان و بسیج هسته اصلی مبارزان حزب خود حساب می‌کند؛ و البته اگر موفق شد، از مصونیت ریاست جمهوری برخوردار خواهد شد و پرونده‌های مالی‌اش به تعویق خواهند افتاد. او به طور مشخص، ایران را عنصری کلیدی در مبارزه با داعش می‌داند و بر ائتلاف با روسیه و ایران در حل بحران سوریه تأکید دارد. بنا به آخرین نظرسنجی‌ها، او بین هفده تا نوزده درصد آرا را کسب خواهد کرد.
ژاک شُمیناد
از سال ۱۹۹۵، برای سومین بار است که ژاک شُمیناد، بنیانگذار «همبستگی و پیشرفت» در رقابت ریاست جمهوری حضور دارد. این روزنامه‌نگار فرانسوی-آرژانتینی که خود را «گُلیست چپ‌گرا» معرفی می‌کند، در نهایت اما یک نامزد راست‌گرا است. شمیناد ۷۵ ساله در انتخابات حاضر شده تا علیه «اندرونی سیاست فرانسه» که «در پیوند با امپراتوری پول» ساخته شده، بجنگد. او پیش‌بینی کرده که پس از بحران اقتصادی ۲۰۰۸، سونامی‌های اقتصادی دیگری در راه است و برنامه‌های او بر همین مبنا تنظیم شده‌اند.
در اوایل ۲۰۰۰، شُمیناد ضمن مخالفت با آموزه برخورد تمدن‌های ساموئل هانتینگتون، آن را ساخته و پرداخته سرویس جاسوسی انگلیس دانست. او همچنین معتقد است دولت بوش در واقعه ۱۱ سپتامبر دست داشته است. او بر استفاده از منابع دریایی تأکید دارد و آینده بشر را در گرو آن می‌داند. پروژه او، درعین حال، متشکل از برنامه‌های فضایی است، به طور مثال، صنعتی کردن ماه در دستور کار او قرار دارد؛ ماه باید صنعتی شود تا در آینده به سکویی برای حرکت به سوی مریخ و فراتر از آن تبدیل شود. بنا به نظرسنجی‌ها، او حداکثر نیم درصد از آرا را به خود اختصاص خواهد داد.
ژان لاسال
ژان لاسال نمانیده منطقه پیرنه-آتلانتیک با اعتصاب غذایش برای نجات کارخانه‌ای در آن منطقه مشهور شد؛ و البته همچنین به خاطر زدن زیر آواز با لهجه‌ای جنوبی، در فضای عمومی، هر وقت که فرصت به دست دهد، از جمله حین سخنرانی نیکولا سارکوزی در مجلس. لاسال با یک متر و ۸۹ سانتی‌متر قد، با کارزاری تحت عنوان «مقاومت کنیم!» به نام مردم حاشیه‌ای فرانسه وارد انتخابات شده است.
جنجالی‌ترین ماجرای حیات سیاسی او به ملاقات‌هایش با بشار اسد در نوامبر ۲۰۱۵ و سپس در ژانویه ۲۰۱۷ برمی‌گردد؛ اتفاقی که باعث شد بسیاری او را مدافع «رژیم وحشی» اسد بدانند. از آن تاریخ به بعد، البته توجه مثبت رسانه‌های روسی همچون راشا تودی به او جلب شد.
او همچنین در سال ۲۰۱۳ به قانون «ازدواج برای همه» که ازدواج زوج‌های همجنسگرا را به رسمیت می‌شناسد، رأی منفی داده است.
این نامزد شوخ و ضدهسته‌ای راست میانه‌رو در انتخابات، برای بعضی قهرمانی دموکرات است و برای برخی دیگر جز پوپولیستی بدوی نیست. لاسال پیش از هر چیز تأکید دارد که بلندگویی برای مردم است، مردمی که او در سفری طولانی رودررو با آنها ملاقات کرده است. بنا به نظرسنجی‌ها، او چیزی حدود یک درصد رأی دارد.
امانوئل مکرون
امانوئل مکرون نامزد جوان ۳۸ ساله جنبش موسوم به «به پیش» است که خود او آن را حدود یک سال پیش با شعار «نه راست، نه چپ» راه انداخت. وزیر سابق دولت اولاند، نامزد مورد علاقه رسانه‌هاست؛ آنقدر که بسیاری او و کارزار و موفقیتش در نظرسنجی‌ها را یک واقعیت رسانه‌ای و غیرواقعی می‌دانند؛ و البته در برخی از همین رسانه‌ها، او عروسک بروکسل، دست‌نشانده اتحادیه اروپا و نامزد بانک‌دارها خوانده می‌شود. او را به طعنه چنین معرفی می‌کنند: نامزدی که با همه چیز موافق است و خط و برنامه سیاسی مبهمی دارد. بدون شک، او نامزدی است که بیش از هر کس دیگری ادامه وضعیت موجود را تضمین می‌کند. عجیب نیست که فرانسوا فیون او را به کنایه «امانوئل اولاند» (همنام با رئیس جمهور کنونی فرانسه) می‌خواند.
مکرون پیش‌تر عضو حزب سوسیالیست بوده است، اما امروز خود را به جای سوسیالیست، «سانترالیست» یا میانه‌رو معرفی می‌کند؛ کسی که می‌کوشد ارزش‌های فرهنگی چپ را به ارزش‌های اقتصادی راست پیوند زند. او تنها نامزدی است که از پیمان تجاری و سرمایه‌گذاری ترنس-آتلانتیک با آمریکا و کانادا (Tafta و Ceta) دفاع می‌کند. تلاش او در انتخابات پیش رو، بسیح رأی‌های سرگردان میان چپ و راست به نفع طرحی به گمان خویش «مترقی» است.
او که این روزها با سرزنش‌های ناشی از خط سیاسی مبهم خود سر و کله می‌زند، توانسته حامیانی جدی را هم برای خود دست و پا کند؛ از جمله برنارد آنری-لوی فیلسوف، فرانسوا بایرو، سیاستمدار کهنه‌کار فرانسوی، مانوئل والس نخست وزیر اولاند که به جای حمایت از نامزد حزب سوسیالیست، از او حمایت می‌کند. همچنین، در مقابل «جبهه ملی»، به نظر می‌رسد مکرون از بهترین جایگاه برای کسب «رأی سلبی» مردم فرانسه قرار دارد. و درست به همین خاطر در حال حاضر شانس اول ورود به الیزه تلقی می‌شود.
شخصیت تاریخی مورد علاقه او ویکتور هوگو است. او موافق اوبریزاسیون جامعه است و در رسانه‌های روسی، او را همجنسگرا معرفی می‌کنند.
اندکی پیش تحقیقات مقدماتی برای پرونده قضایی به اتهام «پارتی‌بازی، همدستی و پنهان‌کاری آن» منسوب به مکرون آغاز شده است؛ پرونده‌ای به اتهام ترتیب دادن یک مهمانی شبانه در سفر به لاس وگاس در ژانویه ۲۰۱۶ با وجود اینکه وزیر اقتصاد وقت بوده است. بنا به نظرسنجی‌ها، او چیزی بین ۲۳ تا ۲۵ درصد آرا را کسب خواهد کرد.
بنوا امون
بنوا امون نامزد سوسیالیست که از داستان‌های رسوایی‌های سریالی انتخابات فرانسه در امان مانده، با اینکه توانست شگفتی بزرگی در انتخابات مقدماتی چپ‌های سوسیالیست بیافریند و از مانوئل والس پیشی بگیرد، حالا حرکت کمپین انتخاباتی‌اش را کند و رو به نزول می‌بیند.
او قبل از هر چیز، چوب کارنامه تاریک فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور سوسیالیست فرانسه را می‌خورد. مهم‌ترین برنامه انتخاباتی او، درآمد همگانی برای همه شهروندان فرانسه است. او که درباره تهیه منابع مالی پروژه‌اش حسابی مورد انتقاد قرار گرفته، در اولین گام در نظر دارد پس از تأمین بودجه لازم با تصویب یک نظام مالیاتی جدید، درآمد همگانی را صرفاً به جوانان ۱۸ تا ۲۵ ساله اختصاص دهد. در فاز دوم و از سال ۲۰۱۸ مبلغ حقوق اجتماعی افراد کم‌درآمد (RSA) به ۶۰۰ یورو در ماه افزایش می‌یابد. او برای این پروژه باید بتواند ۷۰ میلیارد یورو تأمین اعتبار کند. امون می‌خواهد پلیس ضدتبعیض بگمارد، مخالف انرژی هسته‌ای است، و در نظر دارد اوتانازی و مصرف ماری‌جوانا را نیز قانونی اعلام کند.
شخصیت تاریخی مورد علاقه او، رزا پارکس، از فعالان جنبش حقوق مدنی آمریکا است که کنگره آمریکا او را به عنوان «مادر جنبش آزادی» و «بانوی اول جنبش حقوق مدنی» نامیده است.
آرای او که در ابتدای ماه فوریه افزایش چشمگیری داشته و به ۱۷ درصد رسیده بود، اکنون بنا به نظرسنجی‌ها به حدود ۱۱ درصد کاهش یافته است.
در مورد ایده درآمد همگانی بنوا امون بیشتر بخوانید:
درآمد همگانی، ایده انتخاباتی چپ میانه در فرانسه
ژان‌لوک ملانشون
ژان‌لوک ملانشون بعد از پشت سر گذاردن ماجراهایی طولانی در مورد اتحاد و ائتلاف با بنوا امون، در نهایت تصمیم گرفت به تنهایی اسب خود را براند. نامزد خوش‌بیان جنبش «فرانسه سرکش» در دوران تبلیغات انتخاباتی به خاطر استفاده نوآورانه و بدیعش از تکنولوژی‌های ارتباطی، خصوصاً ملاقات در هولوگرام و سرویس در یوتیوب و سازماندهی «راه‌پیمایی» شنبه ۱۸ مارس جلب توجه کرده است. از محورهای اصلی برنامه او می‌توان به بهبود اوضاع تأمین اجتماعی، بهبود وضعیت محیط زیست و انقلاب مالیاتی اشاره کرد. با رویکردی شبیه به پودموس در اسپانیا، او یک برنامه دقیق و کامل سوسیالیستی برای گشایش «ششمین جمهوری» فرانسه ارائه داده است؛ برنامه‌ای برای ایجاد یک تغییر اساسی در طبقه سیاسی حاکم در فرانسه که امکان مشارکت مستقیم شهروندان را در تصمیم‌گیری‌های سیاسی فراهم می‌آورد.
سن مناسب بازنشستگی به نظر او ۶۰ سال است، و نظام حمایت‌گرایی مورد نظر او محدود به خاک فرانسه نیست و کل اروپا را شامل می‌شود. او مخالف بستن مرزهای اروپا به روی مهاجرین است؛ در عین حال، خواستار خروج از ناتو است. همانند امون، او نظر مثبتی در مورد قانونی کردن مصرف ماری‌جوانا دارد و می‌خواهد انرژی هسته‌ای را کنار بگذارد، اما بر خلاف او نظر مساعدی به اوبریزاسیون جامعه ندارد. حزب کمونیست فرانسه در انتخابات از ملانشون حمایت می‌کند.
در یک کلام، او موفق شده همان کاری را بکند که امون از انجام آن ناتوان به نظر می‌رسد: بریدن از حزب سوسیالیست و رویکرد اقتصادی و سیاسی راست‌گرایانه آن.
رشد و پویایی کارزار انتخاباتی او از تمام رقبایش بیشتر بوده و اکنون از شانس حضور در دور دوم انتخابات برخوردار است؛ بنا به آخرین نظرسنجی‌ها، او از فرانسوا فیون پیشی گرفته و چیزی در حدود ۱۹ درصد آرا را کسب خواهد کرد.
ناتالی آرتو
ناتالی آرتو، نماینده حزب «مبارزه کارگری»، حزب مبارزان تروتسکیست فرانسوی، و مدافع کلاسیک طبقه کارگر برای بار دوم است که در انتخابات ریاست جمهوری شرکت می‌کند. او در دور پیش، توانست صرفاً نیم درصد آرا را به دست آورد؛ در آخرین انتخابات منطقه‌ای فرانسه نیز، حزب انقلابی «مبارزه کارگری» که او نمایندگی‌اش را می‌کند، موفق به کسب یک و نیم درصد آرا در ۱۳ استان فرانسه شد.
آرتو که معلم اقتصاد و مدیریت در یکی از دبیرستان‌های اوبرویلیه یکی از حومه‌های نزدیک به پاریس است، درصدد است نیروی کار را در برابر سرمایه بسیج کند. افزایش حقوق پایه، منع اخراج کارگران و کارمندان، سلب مالکیت از بانک‌ها، کنترل کارگران بر شرکت‌ها و… از رئوس اصلی برنامه حزب «مبارزه کارگری» برای انتخابات پیش رو هستند. برنامه‌ای کمابیش نزدیک به همان برنامه‌ای که ۲۰۱۲ آرتو در انتخابات ریاست جمهوری ارائه کرده بود. بنا به نظرسنجی‌ها، او کمتر از یک درصد آرا را به خود اختصاص خواهد داد.
فیلیپ پوتو
فیلیپ پوتو، کارگر کارخانه اتومبیل‌سازی فورد، نامزد «حزب نوین ضدسرمایه‌داری» و چپ رادیکال در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه است؛ او پیش‌تر نیز در سال ۲۰۱۲ در انتخابات حاضر بود.
در ماه‌های گذشته پوتو توانست صدای خود را با طرح مشکلات ساختاری کسب امضای منتخبان (که پیش‌شرط لازم برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه است) و ایجاد کارزار «هشدار دموکراتیک» به گوش فرانسوی‌ها برساند.
او که خود کارگر کارخانه و فعال کارگری است، به ویژه بر بسیج نارضایتی عمومی علیه قانون کار موسوم به الخمری حساب باز کرده است. با برنامه‌هایی کاملاً شبیه به برنامه‌های ناتالی آرتو در حوزه کار، بیمه اجتماعی و زندگی کارگری، پوتو نیز مدافع سرسخت ممنوعیت اخراج کارگران و کارمندان است.
برخلاف حزب «مبارزه کارگری»، حزب نوین ضدسرمایه‌داری رویکرد بازتری نسبت به مسائل اجتماعی دارد و در آن علاوه بر تروتسکیست‌ها، دیگر شاخه‌های مارکسیسم و بعضاً آنارشیسم فعال‌اند. آرتو دین را صراحتاً افیون توده‌ها می‌داند، اما فیلیپ پوتو مخالف ممنوعیت نشانه‌های مذهبی در مدارس و منتقد نژادپرستی اروپامحور در قبال مهاجران مسلمان فرانسه است. همچنین برخلاف آرتو، که تأکید اصلی‌اش بر کار و تولید است، پوتو مسائل محیط زیستی را نیز مورد توجه قرار می‌دهد و مخالف استفاده از انرژی هسته‌ای و سوخت‌های فسیلی است. پوتو همچنین از آزاد شدن مصرف ماری‌جوانا دفاع می‌کند، و خواستار خلع سلاح پلیس در شهرها و توقف تولید سلاح است. مبارزه با فرار مالیاتی و همچنین تقسیم ثروت از دیگر رئوس برنامه‌های اوست. او خواستار گشایش مرزها به روی مهاجران و دادن اوراق شناسایی به همه مهاجران است.
شخصیت تاریخی مورد علاقه او لوئیز میشل، بانوی سرخ کمون پاریس در ۱۸۷۱ است. وقتی جواهرات کیم کارداشیان در پاریس به سرقت رفت، پوتو در صفحه توئیتر خود به کنایه نوشت: «۹ میلیون یورو جواهر در اتاق کیم کارداشیان؟ توزیع مجدد ثروت یک ضرورت است. گویا این مأموریت شروع شده است».
در انتخابات سال ۲۰۱۲، این کاندیدای «سوسیالیسم قرن ۲۱» توانست ۱,۱۵ درصد آرا را به دست آورد؛ و تا هفته گذشته نیز سهم او در انتخابات کمتر از دو درصد برآورد می‌شد. با این حال، پس از حضور در مناظره بزرگ انتخاباتی ۴ آوریل و ارائه یک نمایش دلچسب، سبد رأی او افزایش ملموسی داشته است و بنا به نظرسنجی‌ها به مرز ۲,۵ درصد رسیده است.