بیکاری و فقر ناشی از آن چنان شکاف طبقاتی در مناطق کردنشین را افزایش داده که دیگر «حد وسطی» وجود ندارد. خانواده‌ها متلاشی می‌شوند و اعتیاد و گرایش به خودکشی مشهود است. نماینده کردستان در شورای عالی استان‌ها با برشمردن این معضلات می‌گوید در همان حال منابع طبیعی و ثروت‌های استان کردستان بدون استفاده باقی مانده‌اند.

کودکان مناطق کردنشین مانند سایر کودکان خواهان آینده روشن هستند.

احمد چوپانی نماینده کردستان در شورای عالی استان‌ها در انتقاد باز وضعیت فعلی استان کردستان و عدم استفاده از منابع طبیعی و انسانی این مناطق می‌گوید: «پیشرفت صنعت و تولید وجود ندارد و طبقه کارخانه‌دار و کارگر در آن دیده نمی‌شود.»

مردم محلی در اشتغال معادن منطقه دست پائین را دارند و اغلب در مشاغلی همچون نگهبانی به کار گرفته شده‌اند.

او در توضیح عقب‌ماندگی این منطقه از شهر دیوان‌دره به عنوان یک نمونه یاد کرده که اکثریت جمعیت آن (برخلاف میانگین متوسط ایران) روستایی است، از طریق دامپروری و کشاورزی سنتی روزگار می‌گذرانند و در فقر به سر می‌برند.

چوپانی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) نبود کارخانجات صنعتی و امکان اشتغال را عامل عمده فقر مردم و بیکاری جوانان در استان کردستان دانسته که در اثر آن مشاغلی مانند کولبری رواج یافته است. او می‌گوید:

«نسل جوان تحصیلکرده ما در مقاطع بالای تحصیلی بیکار مانده و ناچار به مهاجرت به کلان‌شهرهایی همچون تهران یا روی آوردن به مشاغل کاذب شده‌اند.»

کولبری استثمار است

مناطق کردنشین از مناطق محروم ایران محسوب می‌شوند که علی‌رغم امکانات طبیعی از داشتن صنایع محروم‌اند. نگاه امنیتی دولت‌ها به این منطقه سبب شده است که طی دهه‌های گذشته حداقل سرمایه‌گذاری و توجه به این منطقه و ساکنان آن صورت بگیرد.

در غیاب کار، کولبری یکی از راه‌های گذران زندگی اهالی مناطق مرزنشین کردستان است که اجناس مختلف از قبیل ‎پوشاک، منسوجات، لاستیک خودرو ،بخاری، تلویزیون، سیگار و کولر را بر روی کول خود در مناطق مرزی جابجا و مبالغ ناچیزی بابت آن دریافت می‌کنند.

‎طبق آمار ارائه شده توسط معاون سیاسی و امنیتی استان کردستان ۵ بازارچه موقت مرزی در مناطق کردنشین فعال‌اند و قریب به ۶۰ هزار نفر کولبر در رابطه با این بازارها کار می‌کنند.

چوپانی نماینده کردستان در شورای عالی استان‌ها کولبری را «یک استثمار به تمام معنا در قرن ۲۱» خوانده و می‌گوید ضرر بازارهای مرزی که به کار کولبران و کالاهای حمل شده توسط آنان از مرزها وابسته‌اند بیش از نفع آن است زیرا چنانچه روزی مرزها بسته شود شاغلان این حوزه دچار مشکل می‌شوند.

کولبری در مناطق کوهستانی و در سرمای زمستان و گرمای تابستان علاوه بر دشوار بودن، خطرات جانی برای کولبران را دربر دارد. هر سال ده‌ها کولبر در اثر تعقیب ماموران مرزی و یا اوضاع جوی جان خود را از دست می‌دهند.

تازه‌ترین موارد مرگ کولبران در اثر تعقیب و گریز ماموران و سقوط بهمن در دو هفته گذشته اتفاق افتاد که موجی از همدردی با کولبران را به دنبال داشت. بیمه کولبران و پرداخت یارانه نقدی به ساکنان مناطق مرزنشین بدیل‌هایی هستند که در پاسخ به این وضعیت مطرح شده‌اند.

چوپانی طرح پرداخت یارانه نقدی به مرزنشینان را نه راه حل که «آموزش تنبلی و بیکاری» به مردم قلمداد می‌کند و خواهان سرمایه‌گذاری بر روی نسل جوان و ایجاد اشتغال در استان کردستان است.

از هم‌پاشیدگی خانواده‌ها

یکی از پیامدهای فقر خانواده‌ها در استان کردستان افزایش طلاق و تعدد دانش‌آموزان تک‌سرپرست است که «معلم و مدیر نمی‌دانند با این گروه از کودکان که معمولاً دچار تعارضات روحی هستند چه کنند.»

چوپانی می‌گوید آمار طلاق در این مناطق در حال افزایش است و از جمله در «شهرستان‌های سقز و سنندج طلاق بیداد می‌کند»

او به بیکاری به عنوان یکی از دلایل بحران خانوادگی اشاره می‌کند: «یکی از مهم‌ترین عوامل این پدیده بیکاری است و روزی نیست که زن یا مردی برای جداسازی یارانه خود از همسرش برای طلاق به شورای شهر مراجعه نکند.»

شکاف طبقاتی، امید به بهبود زندگی را در میان اقشار تهیدست از میان برده است: «یک قشر کاملاً ثروتمند و قشر دیگر کاملاً فقیر است و حد وسطی وجود ندارد تا طبقه ضعیف امیدوار باشد که می تواند خود را حداقل به طبقه متوسط برسانیم.»

نماینده کردستان در شورای عالی استان‌ها خودکشی را یکی دیگر از عارضه‌های چنین وضعی می‌داند که در برخی موارد دامن نوجوانان را نیز می‌گیرد.