کامران نجف‌زاده، خبرنگار پر حاشیه صدا و سیمای دولتی ایران پس از یک مأموریت سه ساله به ایران بازگشت و مدعی شد که از پاریس به دلیل انتقاداتی که از دولت فرانسه کرده‌، اخراج شده است.

از محمدرضا شاهید، روزنامه‌نگار با سابقه ایرانی در پاریس که این موضوع را دنبال کرده است پرسیده‌ام: آیا این ادعا با اطلاعاتی که شما دارید تطبیق دارد که یک خبرنگار تنها به دلیل انتقاداتی که از دولت فرانسه کرده است اخراج شود؟

محمدرضا شاهید: در پاسخ به پرسش شما که در واقع چند بخش است، اجازه دهید بگویم که این مسئله اطلاعات شخصی من نیست، بلکه اطلاعات عمومی است و برمی‌گردد به بیانیه‌ی وزارت خارجه فرانسه. کما این که در همان فردای کنفرانس مطبوعاتی من این پرسش را با مقام سخنگوی وزارت خارجه فرانسه، آقای برنارد والرو درمیان گذاشتم و ایشان گفتند که ما به‌هیچ‌وجه هیچ روزنامه‌نگاری را اخراج نمی‌کنیم، اما در پس این حادثه مسائل و بحث‌هایی نیز وجود دارد.

اصولاً فرانسه از سال ۱۹۴۵، بعد از پایان جنگ جهانی دوم، نه روزنامه‌نگاری را زندانی کرد و نه اخراج و حتی قبل از آن هم حضور ارتش فاشیستی و نازی‌های آلمانی بود که روزنامه‌نگاران را به زندان می‌انداخت یا اخراج می‌کرد. نمی‌گویم که سانسور وجود نداشت. حتماً و به‌خصوص در دوره‌ ژنرال دوگل که رادیو و تلویزیون دولتی بود، فشارهایی بر روزنامه‌نگاران وجود داشت، اما نه در این حدی که امروز ادعا شود روزنامه‌نگاری را به خاطر انتقاد از دولت فرانسه اخراج کردند!

در مورد انتقاد و خبری که سایت‌های فارسی زبان در ایران نوشته‌اند، ازجمله مسئله اورودیف و سرمایه‌گذاری ایران در پایگاه‌ها و مؤسسات انرژی اتمی، مسئله به سال ۱۹۸۵ برمی‌گردد که فکر می‌کنم آقای نجف‌زاده یا متولد نشده بودند یا دوران کودکی‌شان را می‌گذراندند. شما خودتان در پاریس ساکن هستید و می‌دانید شب گذشته مطالبی که در مورد تفکرات و رفتار آقای سرکوزی از تلویزیون دولتی فرانسه پخش شد، این سئوال را حتی برای خود روزنامه‌نگاران فرانسوی به‌وجود آورد که مرز و حد انتقاد تا کجا می‌تواند باشد. در نتیجه، خیر! آقای نجف‌زاده اخراج نشدند.

او مدعی شده که نتوانسته است اجازه رفت و آمد به کاخ الیزه‌ و مجلس ملی فرانسه را به‌دست بیاورد. اساساً در فرانسه خبرنگاران رسانه‌های خارجی چگونه این اجازه را به‌دست می‌آورند و چگونه این اجازه از آنها گرفته می‌شود؟

اجازه دهید قبلاً این را هم بگویم که آقای نجف‌زاده دارای یک کارت اقامت سه ساله بوده که مدت آن تمام می‌شود. روزنامه‌نگاران فعال در فرانسه لازم است گواهی ادامه کار را در رسانه‌ای که حالا هرجا هست، ارائه دهند و اگر ورقه اقامت را داشته باشند، کارت خبرنگاری‌شان تمدید می‌شود. این اتفاق برای آقای نجف‌زاده نیفتاد. پنهان نباید کرد که این حادثه می‌تواند گوشه چشمی هم به اخراج روزنامه‌نگار خبرگزاری فرانسه در تهران داشته باشد، اما معنایش اخراج نیست. در مورد قسمت دوم، یعنی ورود به ادار‌ه‌ها و مکان‌های دولتی از کاخ الیزه گرفته تا حتی یک مؤسسه خصوصی که دولتی هم نیست باید بگویم بعد از این که شما اطلاعات محل کارتان، میزان درآمدتان و کشوری که ملیتش را دارید، در اختیار مقامات دولتی فرانسه می‌گذارید و تحقیقات انجام می‌شود، به شما کارت خبرنگاری فعال می‌دهند، ولی این به معنای ورود به هر کشوری یا برای پوشش هر حادثه‌ای نیست.

مثال ساده‌تری را فرض کنیم. روزنامه‌نگار یکی از رسانه‌های فرانسوی در ایران مشغول به‌کار است. اگر رئیس جمهور چین به ایران برود، دلیلی وجود ندارد که خبرنگار یکی از کشورهای آفریقایی یا آمریکای جنوبی به دلیل تعدد خبرنگاران اجازه‌ ورود داشته باشد. اهمیت و اولویت به تبع برای موضوعاتی‌ست که به چین و ایران مربوط می‌شود. یا برعکس؛ اگر یک شخصیت عرب، آفریقایی یا اروپایی به ایران بیاید، احتمالاً دیگر دلیلی برای یک ملیت دیگر نیست. محدودیت پیرامون تعداد حضور و تعداد موضوع همیشه و در همه کشورها رعایت شده است.

این که ایشان با وجود کارت خبرنگاری، از ورودش به الیزه برای همه‌ی موضوع‌ها ممانعت شده، کمی باورش دشوار است، اما این که برای بعضی موضوعات اتفاق افتاده باشد، باید بگویم برای همه ما مثل خود شما که اینجا فعال هستید، اولویت‌هایی وجود دارد. در مورد تعداد سئوال کننده‌‌ها، تعداد روزنامه‌نگاران حاضر و حتی دوربین‌ها اولویت‌هایی وجود دارد. در کاخ وزارت خارجه و کنفرانس‌هایی که برگزار می‌شود، حضور همه دوربین‌های تلویزیون به دلیل عدم امکانات فضا و مکان عملی نیست. بعید می‌دانم که از ورود آقای نجف‌زاده به دلیلی قانونی ممانعت شده باشد.

شما از روزنامه‌نگاران ایرانی قدیمی در فرانسه هستید. در طول این ۳۲ سال پس از جمهوری اسلامی، آیا روزنامه‌نگاران و خبرنگاران رسانه‌های دولتی جمهوری اسلامی مشکلی، ممانعتی و دشواری‌ای برای فعالیت خبری در فرانسه داشته‌اند یا خیر؟ همین الان سایر خبرنگاران جمهوری اسلامی مثل خبرنگاران ایرنا، آیا مشکلی فعالیت داشته‌اند؟

فکر نمی‌کنم. پاسخ شما را باید خود آن‌ها بدهند، اما تا آنجا که می‌دانم، وقتی از مقام سخنگو اتفاقاً در مورد آقای نجف‌زاده پرسیدم، ایشان به من گفت که ما هیچ وقت هیچ مشکلی با هیچ روزنامه‌نگاری نداشتیم. کمااینکه کارت خبرنگاری دو روزنامه‌نگار و خبرنگار خبرگزاری ایرنا را تمدید کردیم. به تبع در حوادث سیاسی و نزدیکی و دوری روابط ممکن است که کار روزنامه‌نگار، نمی‌توان گفت دشوارتر، اما دارای مراحلی می‌شود که باید این مراحل را مدیریت کرد. خود ما هم که به‌عنوان روزنامه‌نگار ایرانی اما برای رسانه‌های برون‌مرزی کار می‌کنیم، شاهد این مسئله هستیم.

سال‌ها پیش وقتی آقای خاتمی به‌عنوان گفت‌وگوکننده تمدن‌ها به پاریس تشریف آوردند، از ورود من و همکارم در رادیو فردا ممانعت شد، اما همکار عزیزمان آقای صادق صبا که آن موقع برای بی‌بی‌سی به‌عنوان خبرنگار کار می‌کردند، اجازه‌ی ورود پیدا کردند. هردوی ما ایرانی، هر دو از رسانه‌های برون‌مرزی بودیم، اما تشخیص بر این بود که آقای صادق صبا اجازه ورود پیدا کنند و من از بخش فارسی صدای آمریکا نتوانیم اجازه ورود پیدا کنم. در نتیجه این اتفاق‌ها می‌تواند بیفتد، اما این که دولت‌ها خارج از سلیقه فردی چقدر مسئولند، پاسخگویی آن دیگر برعهده خود دولت‌ها است.

برای این که کوتاه گفته باشم و زیاد هم کلی‌گویی نکنم، هر پرونده جواب خودش را دارد. این که یک روزنامه‌نگاری توهین کند مسئله دیگری است. ما در بغداد روزنامه‌نگاری را دیدیم که به طرف رئیس جمهور آمریکا کفش پرت می‌کند، این‌ها مسئله فردی است. این روزنامه‌نگار دیدگاه فکری‌اش برای تمام آن مسئولان مشخص بود، اما اجازه ورود پیدا کرد. در نتیجه بعید می‌دانم که دولت فرانسه که مهد آزادی‌خواهی و دموکراسی‌‌خواهی است، نگران رفتار و گفتار آقای کامران نجف‌زاده باشد.