سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (UNESCO) اعلام کرده است که ساخت «مرکز فرهنگی بامیان» از اوایل ماه اردیبهشت ۱۳۹۵ آغاز خواهد شد. یونسکو ماه فوریه ۲۰۱۵ در یک رقابت بین‌المللی، طرح پیشنهادی یک تیم معماری آرژانتینی را از میان بیش از هزار طرح ارائه شده برای ساخت مرکز فرهنگی بامیان برگزید. این تیم طرح خود را به یاد بوداهای بامیان، «یاد‌ها: وجودی ابدی در عدم» نامگذاری کرده‌اند.

M2R Bamiyan Cultural Center 8

دو مجسمه بودا در بامیان در روز ۹ مارچ سال ۲۰۰۱ به فتوای ملامحمد عمر، رهبر مذهبی طالبان، نابود شدند. تندیس‌های بودا در بامیان، تا قبل از آنکه در زمان حکومت طالبان تخریب شوند، بزرگ‌ترین تندیس‌های بودا و بلند‌ترین مجسمه‌های سنگی در جهان به شمار می‌آمدند.

نگاهی به آینده

«مرکز فرهنگی بامیان» قرار نیست در گذشته نفرت و هراس حکومت طالبانی باقی بماند، نگاه این مرکز به گذشته‌ها و آینده‌ای صلح آمیز و همه‌شمول است و معماری آن هم با همین فلسفه طراحی شده است. دره‌ای که مرکز راهبان بودایی بوده و در مسیر جاده ابریشم، تقاطع فرهنگ‌ها و باور‌ها بوده است قرار است به آینده‌ای پیوند زده شود که در آن «مرکز فرنگی بامیان» جایی برای تولید و ترویح دانش فرهنگی، باستان‌شناسی و مطالعات مردم‌شناسی می‌شود.

یونسکو و وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان که این پروژه را به صورت مشترک و با کمک‌های مالی دولت کره جنوبی اجرا خواهند کرد، از معماران خواسته بودند که طرحی ارائه دهند که به صورتی نوآورانه مرکزی برای حیات جامعه فرهنگی بامیان ایجاد کند؛ طرحی که شامل گوناگونی زندگی‌ها و عقایدی باشد که در این دره زیسته‌اند و خواهند زیست. آنها از طراحان خواسته بودند که در زیست محیط بامیان دقیق شوند و طرحی بنا کنند که ضمن استفاده کامل از منابع محیطی، ادامه فضای طبیعی این دره باشد و به بافت تاریخی و میراث فرهنگی بامیان هم نزدیک باشد.

هدف از این طرح به غیر از نگهداری از میراث فرهنگی و باستانی این منطقه، ایجاد امنیت از طریق آگاهی‌رسانی‌ میان‌فرهنگی خواهد بود. مرکز فرهنگی بامیان نگاه به اهداف وسیع‌تری همچون آشتی فرهنگی، صلح و توسعه اقتصادی در کشور افغانستان هم دارد.

تیمی جوان و طراحی‌ای همراه با مردم

کارلوس نهول، مانوئل مارتینز و فرانکو موررو در سال ۲۰۱۱ شرکت معماری  M2R را در آرژانتین ثبت کردند و پروژه بامیان اولین کار بزرگ و بین‌المللی آنهاست.

کارلوس نهول، مانوئل مارتینز و فرانکو موررو طراحان مرکز فرهنگی بامیان
کارلوس نهول، مانوئل مارتینز و فرانکو موررو طراحان مرکز فرهنگی بامیان

آنها طرحی ارائه داده بودند که کاملا از مصالح محلی استفاده می‌کند و در طبیعت ارگانیک دره بامیان ادغام می‌شود. با این حال در یک سال گذشته این تیم چندین بار به بامیان سفر کرده‌اند و از مردم پرسیده‌اند که دلشان می‌خواهد از این مرکز چگونه استفاده کنند؟ طراحی داخلی ساختمان با توجه به نیاز‌های مردم محلی تغییراتی یافته است. طراحی بیرون ساختمان و محوطه سازی هم بر اساس صحبت‌های مردم تغییر یافته و پارک مانند‌تر شده است.

طراحان می‌گویند زمانی که در رقابت‌های مرکز فرهنگی بامیان شرکت کردند بسیار جوان بودند اما با اینکه طرح هنوز‌‌ همان است، پخته‌تر شده و جنبه مردم‌شناسی طرح و محوطه‌سازی نمود بیشتری یافته است. آنها این پروژه را فرصتی برای خود، برای کمک به حفظ و توسعه میراث فرهنگی افغانستان و «برای امید به یک شادی بزرگ» می‌دانند.

گزارش تصویری:

طراحی داخلی مرکز فرهنگی بامیان - طاق و نور
طاقنما‌ها و پنجره‌ها از زاویه داخلی
نمای بیرونی مرکز فرهنگی بامیان
معماری داخلی مرکز فرهنگی بامیان
موزه مرکز فرهنگی بامیان
طرح کلی بنا و محوطه
نمای بیرونی مرکز فرهنگی بامیان
تیم معماران در کنار کودکان بامیان
تیم معماران در دره بامیان و محل مرکز فرهنگی بامیان