در رباط کریم، در ۳۰ کیلومتری جنوب تهران چند «یخدان» از دوران زندیه و قاجار به جای مانده است. عده‌ای از انسان‌های بی‌سرپناه در این عمارت‌های تاریخی سکونت کرده‌اند.
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گزارش داده است که کارتن‌خواب‌ها به «یخدان»های تاریخی در رباط‌کریم پناه برده‌اند.
یخدان‌های رباط کریم در دوران زندیه و قاجاریه برای انبار کردن یخ و توزیع آن در بین کاروان‌ها از خشت و گل ساخته شده‌اند. ارتفاع آن‌ها هفت الی هشت متر است. در فصل زمستان یخ را در این یخدان‌ها انبار می‌کردند و سپس در بهار و تابستان یخ‌های قطور را بین کاروان‌ها تقسیم می‌کردند.
یخدان‌های رباط کریم به میزان قابل توجه‌ای تخریب شده بود. اما سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۹ با تخصیص ۵۰ میلیون تومان بودجه این یخدان‌ها را که از نمونه‌های معماری خشت و گل ایران به شمار می‌آید مرمت کرد.
اکنون بیم آن می‌رود که برای متفرق کردن کارتن‌خواب‌ها این یخدان‌ها را ویران کنند.
یخدان‌های رباط کریم در فهرست ملی میراث فرهنگی ثبت نشده و در تملک اشخاص قرار دارد. کشاورزان هم در زمین‌های اطراف آن کشت و زرع می‌کنند. برای حفظ این آثار تاریخی ضرورت دارد که سازمان میراث فرهنگی ۶۰۰ متر زمین اطراف آن را از مالکان بخرد. اما به این دلیل که بودجه کافی وجود ندارد، این یادگارهای دوران زندیه و قاجار در خطر تخریب قرار دارند.
در سال‌های گذشته نیروی انتظامی به این بهانه که بناهای تاریخی به «منقل‌خانه» تبدیل شده، آن‌ها را ویران کرد. برای مثال اسفند ۹۲، ۲۰ خانه در بافت تاریخی شیراز به این دلیل که محل آمد و شد انسان‌های بی‌سرپناه یا معتاد بود ویران شد. در بافت تاریخی عودلاجان در تهران هم شهرداری در تیر سال جاری ۵۵ خانه بی‌صاحب را که محل اسکان انسان‌های بی‌سرپناه بود ویران کرد.