سازمان ملل متحد اعلام کرد که معاهده کنترل تجارت اسلحه از ۲۴ دسامبر به اجرا در آمده است. این معاهده ٢ آوریل ٢٠١۳ در مجمع عمومی این سازمان تصویب شده بود.
۱۳۰ کشور جهان این پیمان را امضا کردهاند و ۶۰ کشور نیز پس از تصویب آن در مجامع قانونگذاری خود آن را به رسمیت شناختهاند. طبق توافق، این معاهده باید پس از حد نصاب دستکم پنجاه مصوبه در کشورهای مختلف و سپری شدن ۹۰ روز از زمان تصویب در سازمان ملل، رسما به جریان عمل میافتاد.
معاهده کنترل تجارت اسلحه، بر خريد و فروش انواع سلاحها از سلاحهای سبک مانند تفنگ گرفته تا سلاحهای سنگين مانند تانک، هواپيما، ناو، سيستمهای ضدهوايی در جهان نظارت میکند. بر اساس این پیمان کشورهاي امضاکننده بایدراه و روشی مناسب برای نظارت بر تجارت اسلحه تصويب و اجرا کنند.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، به مناسبت اجرایی شدن معاهده کنترل تجارت اسلحه گفته است: «ما باید همچنان تلاش کنیم تا همه کشورهای جهان و بهخصوص صادرکنندگان و واردکنندگان اصلی اسلحه به آن بپیوندند.» او از کشورهایی که به این معاهده نپیوستهاند خواسته تا فورا آن را امضا و در کشورهای خود تصویب کنند.
در میان کشورهایی که این معاهده را امضا کردهاند، آمریکا که بزرگترین صادرکننده سلاح در جهان است، آن را به تصویب کنگره نرسانده است. برخی از نمایندگان کنگره پیشاپیش مخالفت خود را با این سند اعلام کردهاند.
فرانسه، بریتانیا، آلمان، ایتالیا و اسپانیا این پیمان را امضا کردهاند و پارلمانهای این کشورها هم آن را تصویب کردهاند. اسرائیل نیز در میان کشورهای امضاکننده این پیمان است.
روسیه و چین، در رایگیری سازمان ملل به این پیمان رای ممتنع دادهاند و هنوز آن را امضا نکردهاند. ایران، سوریه و کره شمالی تنها دولتهایی بودند که در نشست اعضای سازمان ملل متحد متشکل از ۱۹۳ کشور به پیشنویس معاهده کنترل خرید و فروش سلاح در جهان رای مخالف دادند.
سوریه در توضیح مخالفت با این معاهده گفته بود به دلیل وجود اشکالاتی در پیشنویس این معاهده و نبود بندی در ممنوعیت فروش سلاح به گروههای شورشی، با این پیشنویس مخالف است.
«مارک لیال گرانت»، سفیر بریتانیا در سازمان ملل متحد به نمایندگی از کشورهای مکزیک، استرالیا و تعداد دیگری از کشورها، پیشنویس این معاهده را برایبان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد ارسال کرده و از او خواسته بود به سرعت این پیشنویس را در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به رای بگذارد.
نمایندگان آمریکا و بریتانیا از اقدام ایران، کره شمالی و سوریه در جلوگیری از تصویب اولین معاهده سازماندهی تجارت سلاح در جهان به شدت انتقاد کرده بودند.
اکنون حجم جهانی خرید و فروش سلاح ۷۰ میلیارد دلار برآورد میشود و هر سال میلیونها نفر به دلیل نبود نظارت بر خرید و فروش اسلحه جان خود را از دست میدهند یا مجروح و بیخانمان میشوند.