بر اساس اعلام مرکز آمار، کرمانشاه، لرستان، گیلان وکهگیلویه و بویراحمد چهار استانی هستند که بیشترین نرخ بیکاری را دارند و کرمان، یزد، سمنان و خراسان جنوبی دارای کمترین نرخ بیکاری هستند. این آمار نشان می‌دهد که درصد بی‌سوادی در استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان و اردبیل از استان‌های دیگر ایران بالاتر است.
مرکز آمار ایران، جمعیت ایران را ۷۷ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۶۶۹ نفر اعلام کرده است. همچنین، در این زمینه جمعیتی، آمار نرخ بیکاری ۱۰.۵ درصد، نرخ رشد جمعیت ۱.۲۹ درصد، نرخ مشارکت اقتصادی ۳۵.۴ درصد و نرخ باسوادی ۸۴.۷۵ اعلام شده است.
کرمانشاه رتبه اول در بیکاری
استان کرمانشاه با یک میلیون و ۹۴۵ هزار و ۲۲۷ نفر جمعیت با نرخ رشد بیکاری ۲۰.۷ درصدی، اولین رتبه بیکاری در کشور را دارد. همچنین نرخ رشد جمعیت در این استان ۰.۶۹ درصد، نرخ مشارکت اقتصادی ۳۵.۴ درصد و نرخ باسوادی ۸۱.۷۲ درصد برآورد شده است.
استان لرستان با یک میلیون و ۷۵۴ هزار و ۲۴۳ نفر جمعیت و ۱۹.۸ درصد نرخ بیکاری در جایگاه دوم قرار گرفته است. براساس اعلام نرخ رشد جمعیت این استان ۰.۴۴ درصد، نرخ مشارکت اقتصادی ۳۳.۳ درصد و نرخ باسوادی آن ۸۰.۴۴ درصد است.
گیلان با ۱۹ درصد بیکاری سومین استان از میان ۳۱ استان بیکار کشور است. این در حالی است که جمعیت گیلانی‌ها نیز به نسبت دو استان دیگر بیشتر است. اکنون ۲ میلیون و ۴۸۰ هزار و ۸۷۴ نفر در استان گیلان زندگی می‌کنند. همچنین نرخ رشد جمعیت در گیلان ۰.۶۲ درصد، نرخ مشارکت اقتصادی ۳۶.۹ درصد و نرخ باسوادی ۸۴.۲۹ درصد است.
۱۷.۹ درصد نرخ بیکاری کهگیلویه و بویراحمد است که حدود یک سوم استان کرمانشاه جمعیت دارد و تعداد جمعیت آن حدود ۶۵۹ هزار نفر است. همچنین نرخ رشد جمعیت در این استان ۰.۷۶ درصد، نرخ مشارکت اقتصادی ۲۸.۷ درصد و نرخ باسوادی آن ۸۱.۹۱ درصد است.
محرومیت و بی‌سوادی در سیستان و کردستان
بر اساس اعلام مرکز آمار، استان سیستان و بلوچستان با ۲۸.۴۴ درصد، پایین ترین میانگین سطح سواد در استان های کشور را به خود اختصاص داده است و استان کردستان با ۲۲.۳ درصد بی‌سوادی در جایگاه دوم قرار گرفته است.
۱۹.۵۶ درصد از جمعیت استان لرستان نیز فاقد سواد هستند. استان اردبیل با ۱۹.۲۳ درصد رتبه چهارم نرخ بی‌سوادی در ایران را دارد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایرنا، مدتی قبل بر اساس آخرین داده‌های مرکز آمار ایران نوشته بود: «ﻧﺮخ ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﻗﺘﺼﺎدی که ارتباط مستقیمی با درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﺳﻦ ﮐﺎر و ﻓﻌﺎل، ﺷﺎﻏﻞ ﯾﺎ ﺑﯿﮑﺎر دارد در سیستان و بلوچستان طی سال‌های ۸۴ تا ۹۲ غالباً پایین‌ترین میزان کشور را از آن خود کرد و به عبارت دیگر این استان طی سالیان گذشته همواره با درصد بالایی از جوانان بیکار مواجه بوده است.»
ایرنا به نقل از برخی کارشناسان نوشته بود: «نرخ واقعی بیکاری در سیستان و بلوچستان بین ۳۵ تا ۴۰ درصد دور از ذهن نیست.»
همچنین در گزارشی که اردیبهشت ماه گذشته در خبرگزاری ایلنا منتشر شد، سالار مرادی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس ایران درباره استان کردستان گفته بود: «بر اساس آمارهای رسمی نرخ بیکاری در شهرهای کردستان ۳۱درصد و در روستاهای کردستان ۲۳درصد است.»
او تاکید کرده بود: «نرخ ۲۸درصدی بیکاری بدون احتساب شغل‌های کاذب و بیکاران فصلی معضل بزرگی است که در کردستان با آن روبه‌رو هستیم و از سوی دیگر میزان بیکاری و درخواست کار فارغ‌التحصیلان دانشگاهی مشکل دیگر کردستان است که بدون سرمایه‌گذاری و صنایع عظیم دولتی این مشکلات حل نخواهد شد.»
افزایش جمعیت، فقر و بیکاری
خبرگزاری ایلنا در گزارشی که بر اساس تازه‌ترین آمار بیکاری و بی‌سوادی در ایران منتشر کرده، به انتقاد از سیاست‌های افزایش جمعیت در ایران پرداخته و به کمبود بسترهای لازم از جمله اشتغال و درآمد، خدمات درمانی، محیط زیست و توسعه اقتصاد کشور برای افزایش جمعیت اشاره کرده است.
در این گزارش آمده که بر اساس تحقیقات ناسا، ایران تا ۳۰ سال آینده از یک منطقه نیمه خشک به یک منطقه خشک تبدیل می‌شود و بر اساس پیش‌بینی این مرکز تحقیقاتی، ایران توانایی خود را در کشت محصولات کشاورزی از دست خواهد داد و به واردکننده صرف کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی تبدیل خواهد شد.
نویسنده این گزارش پرسیده است: «در شرایط کنونی که خانواده‌ها از عهده هزینه‌های یک فرزند هم برنمی‌آیند چگونه می‌توانند مایحتاج اولیه ۲ تا ۳ فرزند را تهیه کنند؟»
سیاست‌های افزایش جمعیت در ایران، در سال‌های اخیر و پس از گفته‌های رهبر ایران مبنی بر لزوم افزایش جمعیت ایران تغییر کرده است و اکنون، با تبلیغات گسترده، متوقف کردن برنامه‌‌های کنترل جمعیت و محدود کردن وسائل پیشگیری از بارداری دنبال می‌شود. این در حالی است که کارشناسان مسائل اجتماعی ازجمله حسین راغفر بارها به گسترش فقر در ایران هشدار داده اند.