«گویش سمنانی»، در دانشگاه سمنان تدریس می‌شود

با انتشار کتاب آموزش «گویش سمنانی»، نخستین واحد درسی گویش‌های بومی در دانشگاه‌های ایران، در دانشگاه سمنان ارائه می‌شود.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در مراسمی با حضور جمعی از کارشناسان فرهنگی و دانشگاهی در تالار دانش دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، ضمن اعلام این خبر، کتاب «آموزش گویش سمنانی» معرفی شد.

این کتاب توسط پرویز پژوم شریعتی، عبدالمحمد خالصی و شهرام نقش‌بندی مدیر گروه زبان‌شناسی دانشگاه سمنان در قالب ۳۲ درس تالیف و تدوین شده است و تدریس آن نیز از مهرماه سال جاری به عنوان دو واحد درسی به صورت اختیاری به دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی این دانشگاه آغاز می‌شود.

بهروز گل‌محمدی٬ رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان در مراسم معرفی کتاب گویش سمنانی، با تاکید بر اینکه تدریس این «گویش»، با پیشنهاد این دانشگاه و موافقت وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری تدوین و منتشر شده توضیح داد: «دانشگاه سمنان اولین دانشگاه کشور است که یکی از زبان‌های بومی ایران را به‌صورت واحد درسی ارائه می‌دهد.»

وی حفظ گویش سمنانی و جلوگیری از فراموشی آن را ازجمله اهداف تالیف این کتاب دانست و تاکید کرد این کتاب با توجه به مصوبه فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی مبنی بر آموزش دو واحد درسی «گویش سمنانی» در برنامه درسی دانشجویان دانشگاه سمنان کتاب تالیف شده است.

پیش از این در تاریخ هجدهم آبان ماه سال گذشته، شورای شهر رشت اعلام کرد که زبان گیلکی، به عنوان زبان رسمی در جلسه‌های این نهاد دولتی استفاده شود.

اسماعیل حاجی‌‌پور، رئیس شورای شهرستان رشت در این جلسه گفته بود: «زبان گیلکی از جمله زبان‌های بومی ملت ایران است که در تهدید قرار گرفته و اعضای این شورای برای حفظ اصالت زبان درحال فراموشی گیلکی و زنده نگهداشتن آن از این پس، جلسات خود را با این زبان اداره می‌کنند.»

به گفته وی «حفظ زبان گیلکی که حاوی رسوم ، آداب مردم گیل و دیلم و بار فرهنگی بالا و غنی است نیاز به حمایت بیشتر دارد تا گرد فراموشی از آن زدوده شود.»

حق آموزش به زبان مادری

حق آموزش به زبان مادری، در بسیاری از اسناد و معاهدات حقوق بشری مانند منشور زبان مادری، اعلامیه جهانی حقوق زبانی، بندهای ۳ و ۴ ماده­ ۴ اعلامیه­ حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های قومی، ملی، زبانی و مذهبی، ماده­ ۳۰ کنوانسیون حقوق کودک، ماده­ ۲۷ میثاق بین­ المللی حقوق مدنی و سیاسی و… مورد تاکید قرار گرفته است.

در اصل پانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی بر حق تحصیل به زبان مادری در کنار زبان فارسی در مدارس تاکید شده است.

براساس این اصل، «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است.

اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتاب‌های درسی باید با این زبان و خط باشد، ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‏‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است».

حسن روحانی پیش از انتخاب به عنوان رئیس جمهوری بارها بر اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی تاکید کرده بود. او در روز ۱۳ خرداد ۱۳۹۲ با انتشار بیانیه شماره سه موضوع تدریس زبان مادری ایرانیان (کردی، آذری، عربی و…) را به طور رسمی در سطوح مدارس، دانشگاه‌ها مورد تاکید قرار داد.

علی اصغر فانی نیز در پیوند با اجرای این بیانیه روحانی که بر تحصیل به زبان مادری تاکید داشت وهمچنین اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی گفته بود: «ما باید اصل ۱۵ را اجرا کنیم. یک سری برنامه‌ریزی‌ها در زمان آقای خاتمی شده که در نهایت متوقف شده‌اند. باید اکنون با بررسی‌هایی دوباره این برنامه‌ها، به جریان بیافتد. تدریس زبان قومیت‌ها در مدارس اولویت من است.»

بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتاب‌های درسی باید با این زبان و خط باشد، ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‏‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است».

تدریس زبان مادری٬ از وعده تا تهدید

در دوره‌های پیشین ریاست جمهوری در ایران وعده‌هایی در پیوند با تدریس زبان‌های غیر فارسی داده شد.

محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور دو دوره پیش در سال ۱۳۸۸ مصوبه‌ای به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرد که بر اساس آن دو واحد درس اختیاری زبان و ادبیات زبان‌های کردی، عربی و ترکی در دانشگاه‌ها ارائه می‌شد.

در سال ۱۳۹۰ خورشیدی هم محمدرضا مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ایران گفت که دانشگاه‌های ایران می‌توانند با نظارت فرهنگستان زبان و ادب فارسی دو واحد اختیاری برای آموزش «زبان‌های محلی» داشته باشند.

با این حال تاکنون به هیچکدام از زبان‌های غیر فارسی اجازه تدریس داده نشده و این امر بارها مورد اعتراض فعالان حقوق اقلیت‌ها واقع شده است.

به گفته فعالان حقوق اقلیت‌ها در سال‌های گذشته تلاش برای تدریس زبان‌های مادری در ایران بی‌نتیجه‌ مانده و حتی در مواردی این تلاش‌ها با برخورد نیرو‌های امنیتی مواجه شده است.

حسن روحانی پیش از انتخابات در تبریز وعده داد «فرهنگستان زبان و ادب آذری» تاسیس کند، اما تاکنون این فرهنگستان تاسیس نشده است.

علی اصغر فانی، وزیر وزارت آموزش و پرورش نیز چندی پیش در گفت‌وگو با وب‌سایت «جماران» ‌(۱۱ مهرماه) وعده داده بود که زبان‌های مختلف ایران به عنوان زبان مادری در مدارس کشور تدریس خواهد شد.

اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی اما در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۲ در نشستی با وزیر آموزش و پرورش مخالفت خود را با موضوع آموزش به زبان مادری در مدارس اعلام کردند.

آنها طرح تدریس زبان مادری در مدارس کشور را «تهدیدی جدی برای زبان فارسی»، «توطئه‌آمیز»، «وارداتی و محصول انگلستان و کشورهای شمالی»، «خطرناک» و «تهدیدی برای امنیت ملی» دانستند.