افزایش نگرانی‌ها از احتمال گران شدن نان

در حالی که ستاد هدفمندی یارانه‌ها هنوز مصوبه خود را درباره قیمت نان در سال ۱۳۹۳ ابلاغ نکرده است، برخی از کارشناسان و فعالان کارگری نسبت به افزایش قیمت این کالا در سال جاری ابراز نگرانی می‌کنند.

این نگرانی در میان فعالان کارگری و کارشناسان اقتصادی وجود دارد که در صورت افزایش بهای نان به عنوان یک کالای خوراکی پرمصرف و پراهمیت در سبد خانوار، خانواده‌های کم‌درآمد به ناچار از هزینه دیگر مواد غذایی به ویژه مواد پروتئینی و ویتامینی بکاهند و بخش بیشتری از درآمد ماهیانه خود را بابت خرید نان اختصاص دهند.

حسین راغفر، استاد دانشگاه و کار‌شناس مسائل اقتصادی، در گفت‌ و گو با خبرگزاری کار ایران، ایلنا، نان را غذای «غالب» مردم ایران به ویژه كارگران دانسته و گفته است: «در میان اقلام غدایی، نان ارزان‌ترین کالای مصرفی تلقی می‌شود به طوری که امکان جایگزین کردن آن با یک کالای غذایی ارزان‌تر وجود ندارد.»

این پژوهشگر معتقد است با افزایش قیمت نان، «روند تغذیه خانواده‌های کم‌درآمد نیز تغییر خواهد کرد» و تغذیه پرکالری جایگزین تغذیه مناسب خواهد شد که «سوء تغذیه، نارسایی‌های ویتامینی و کاهش میانگین قد نسل‌های بعدی یکی از نتایج این افزایش قیمت خواهد بود».

در صورت افزایش قیمت نان، به عنوان یک کالای «پرمصرف» و «حیاتی برای خانواده های کم درآمد»، در حالی که شدت تقاضا همچنان وجود خواهد داشت، میزان تقاضا برای کالاهای گران‌تر و کم مصرف‌تر کاهش خواهد یافت.

به گفته راغفر، به دلیل بحران جهانی غذا، «افزایش قیمت گندم مسئله‌ای اجتناب‌ناپذیر است»، اما دولت باید به جای «افزایش بهای نان، از کشاورزان داخلی در کاشت گندم بیشتر حمایت کند» تا بتواند از این طریق گندم مورد نیاز را تامین کند.

این کار‌شناس مسائل اقتصادی با اشاره به این‌که در حال حاضر سالانه پنج تا شش میلیون تومان از گندم مصرفی جامعه از خارج وارد می‌شود، توضیح داد که افزایش قیمت نان به افزایش نرخ تورم در ایران منتهی خواهد شد.

به عقیده وی، در حال حاضر «به دلیل ریخت و پاش‌های خارج از برنامه» و «عملکرد غلط دولت» در وضعیت تورم مارپیچی هستیم. در نتیجه «مدام بر هزینه‌ها ودر نتیجه تورم افزوده می‌شود».

وی تاکید کرد برای خروج از این وضعیت باید دولت هم هزینه‌های خود را کم کند و هم زمینه ایجاد رقابت بخش خصوصی را فراهم کند.

وخیم‌تر شدن وضعیت معیشتی کارگران

چند تن از فعالان کارگری نیز در گفت و گو با رسانه های مختلف ازجمله خبرگزاری کار ایران، ایلنا، از احتمال افزایش قیمت نان ابراز نگرانی کرده اند.

علیرضا حیدری، دبیر پیشین کانون عالی شوراهای اسلامی کار ایران، درباره «وخیم‌تر شدن وضعیت معیشتی کارگران در صورت گران شدن نان» هشدار داده و گفته است: «نان یک کالای ضروری پرمصرف است و از نظر اهمیت نخستین کالا در سبد هزینه مصرفی کارگران محسوب می‌شود.»

به گفته وی «کارگران در سال‌های گذشته همواره با افزایش بهای کالای‌های ضروری چون مواد پروتئینی، لبنیات، انواع گوشت و میوه و سبزیجات، به دلیل ضعف قدرت اقتصادی نان را جایگزین این کالا‌ها کرده‌اند».

این کار‌شناس مسائل کارگری افزوده است: «با توجه به کاهش قدرت خرید کارگران چنانچه قیمت نان تغییر کند، باید شاهد کاهش تدریجی نان از سفره مزدبگیران بود با وجود آنکه کالای غذایی دیگری جایگزین آن نمی‌شود.»

حیدری تاکید کرده است: «چنانچه نان نیز مانند گوشت، میوه و سبزی از سفره کارگران خارج شود، هیچ کالایی برای جایگزین شدن وجود ندارد.»

به‌گفته دبیر پیشین کانون عالی شوراهای اسلامی کار «دولت باید قیمت نان را کنترل کرده و در شرایط تورمی کنونی مانع افزایش بهای آن بشود.»

حسن حبیبی، دبیر کانون هماهنگی شوراهای اسلامی كار استان تهران نیز گفته است اقدام دولت در خصوص افزایش بهای نان نشان می‌دهد که کارگران حق داشتند به پایین بودن دستمزد‌ها اعتراض کنند.

وی با بیان اینکه از زمان حذف یارانه‌ها قیمت نان چند بار تغییر کرده، گفته است: «گران شدن مجدد بهای نان، پیگیری‌های حقوقی کارگران برای لغو مصوبه دستمزدهای شورای عالی کار را توجیه می‌کند. این اقدام دولت نشان می‌دهد که افزایش ۲۵ درصدی حداقل مزد پاسخگوی هزینه‌ خانواده‌های کارگری نیست و مزدبگیران همچنان تحت فشار اقتصادی هستند.»

حمید حاج‌اسماعیلی، فعال کارگری، نیز با اشاره به انتشار خبر حتمی بودن افزایش قیمت نان در روزهای آینده به نقل از مقامات دولتی، نسبت به کوچک‌تر شدن سفره معیشتی کارگران هشدار داده است.

مشکلات صنف نانوایان

اعتراض نسبت به افزایش احتمالی قیمت نان در حالی صورت می‌گیرد که اتحادیه نانوایان تهران  با توجه به افزایش هزینه‌های جانبی، دستمزد کارگر، حق بیمه و مالیات به نرخ فعلی نان معترض هستند و بر افزایش قیمت نان تاکید دارند.

نظر مجلس در سال گذشته حذف کامل یارانه نان در سال ۱۳۹۳ بود. بر این اساس گفته می‌شود در صورت آزاد‌سازی قیمت نان و توقف یارانه پرداختی به گندم و آرد قیمت نان تا ۳۰۰ تومان افزایش می‌یابد.

در حال حاضر هر کیلو آرد به قیمت ۵۶۰ تومان در اختیار نانوایی‌ها قرار می‌گیرد در حالی که همین آرد در بازار آزاد به قیمت هزار و ۲۰۰ تومان به فروش می‌رسد و همین اختلاف قیمت موجب ایجاد رانت شده است.

مجلس براین باور است که باید یارانه پرداختی به بخش گندم و آرد متوقف و تمام یارانه این بخش به مصرف‌کننده پرداخت و قیمت نان به صورت آزاد تعیین شود.

دولت در لایحه بودجه سال آینده هشت هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان برای یارانه نان در نظر گرفته است که اگر این رقم در بودجه تصویب شود، قیمت نان در سال آینده افزایش نمی‌یابد.

نگرانی نسبت به افزایش قیمت نان در شرایطی شدت می‌گیرد که چندی پیش حسین راغفر از رسیدن خط فقر به خانواده‌هایی در تهران خبر داد که درآمدی زیر دو‌میلیون‌ و ۵۰۰‌هزار‌تومان دارند.

آمارهای ارائه شده از سوی بانک‌ مرکزی، تحلیل این کار‌شناس را تائید می‌کند. خط فقر در شرایطی دو‌ میلیون ‌و ۵۰۰‌ هزار‌تومان برآورد می‌شود که سال گذشته حداقل دستمزد تعیین‌شده ۴۸۷‌هزار‌تومان، یعنی یک‌پنجم خط فقر بوده است.