در جشنواره فیلم ساندنس که این هفته در شهر پارک سیتی در ایالت اوتا برگزار میشود، فیلمهای سینمای مستقل به نمایش درمیآیند با این امید که پخشکننده پیدا کنند و در سینماهای جهان اکران شوند. اما از جشنواره ساندس در سال ۲۰۱۴ چنین برمیآید که به جای پخشکنندههای توانا، سرویسهای نمایش فیلم به طور آنلاین به فیلمهای مستقل علاقه نشان میدهند. بسیاری از سینماگران مستقل در پایان جشنواره ساندنس با دست خالی به خانه برمیگردند یا اینکه حداکثر میبایست به یکی از همین پخشکنندههای آنلاین قناعت کنند.
جشنواره ساندنس با پیشینه ۳۰ سالهاش یکی از مهمترین جشنوارههای سینمای مستقل در جهان است. سینماگرانی که فیلمهایشان را در جشنواره ساندنس به نمایش میگذاشتند، از بخت خوبی برای یافتن پخشکننده برخوردار بودند. بعضی از فیلمها هم حتی به موفقیت جهانی دست پیدا میکردند.
در هشت سال گذشته فروش فیلمهای سینمای مستقل در جشنواره ساندنس به میزان ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده. در فاصله بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ فروش فیلمهای مستقل حتی به کمتر از ۳۰ درصد رسیده بوده است.
فیلم «میس سانشاین کوچولو» ساخته جاناتان دیتن و والری فریس برای نخستین بار در سال ۲۰۰۶ در جشنواره ساندنس به نمایش درآمد. این فیلم بیش از ۱۰۰ میلیون دلار فروش کرد و دو اسکار را هم به دست آورد. «تخم هیولا» ساخته لی دنیلز هم در سال ۲۰۰۸ موفقیتش را از ساندنس آغاز کرد. جنیفر لارنس در سال ۲۰۱۰ با نمایش فیلم «استخوانهای زمستان» در جشنواره فیلم ساندنس خودش را شناساند و به شهرت رسید.
با اینحال دوره چنین موفقیتهایی ظاهراً به سر آمده است. نیویورک تایمز گزارش میدهد که بعد از موفقیت چشمگیر فیلم «میس سانشاین کوچولو»، در هشت سال گذشته فروش فیلمهای سینمای مستقل در جشنواره ساندنس به میزان ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده. در فاصله بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ بنا بر همین گزارش فروش فیلمهای مستقل حتی به کمتر از ۳۰ درصد رسیده بوده است. فیلم «هیولاهای حیات وحش جنوب» ساخته بن زیتلن که در جشنواره کن مورد توجه قرار گرفته بود، در سال ۲۰۱۲ در آمریکا فقط دوازده میلیون و هشتصد هزار دلار فروش کرد.
به خاطر همین تجربههای ناکام است که صنعت پخش فیلم در آمریکا امسال محتاطانه عمل میکند. از سوی دیگر زنجیره نمایش فیلم در سینما، بازار دی وی دی برای نمایش خانگی فیلمها و سرانجام نمایش فیلم در شبکههای تلویزیونی رقیب پیدا کرده است. شرکتهای «آیتونز»، «نتفلیکس» و برخی شبکههای ماهوارهای هم به این بازار وارد شدهاند. برخی از پخشکنندههای آندموند هم به این مجموعه پیوستهاند و سینماداران و پخشکنندههای فیلم را تحت فشار اقتصادی قرار دادهاند.
در شبکه آنلاین هم دست زیاد شده. رنا رانسن، نماینده اتحادیه استعدادهای سینمایی که برخی از سینماگران مستقل در جشنواره ساندنس را نمایندگی میکند، به نیویورک تایمز گفته است: «پخشکنندههای نوظهور را باید جدی گرفت.»
رابرت ردفورد، بنیانگذار جشنواره فیلم ساندنس به نیویورک تایمز گفته است: «هدف جشنواره این است که سینماگران جوان بتوانند آثارشان را عرضه کنند و صداهای مختلف و سلیقههای گوناگون بازتاب پیدا کند.»
یکی از این «پخشکنندههای نوظهور» شرکت «نتفلیکس» است که به زنجیره پخش فیلمهای سینمایی پایبند نیست و امتیاز فیلمها را مسقیماً از سینماگران در جشنواره ساندنس میخرد و در اینترنت عرضه میکند. مستند «میت» درباره شش سال مبارزه انتخاباتی میت رامنی، فرماندار سابق ایالت ماساچوست و از نامزدان اصلی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۰۸ یکی از فیلمهایی است که امتیاز پخش آن را «نتفلیکس» در جشنواره ساندنس در سال ۲۰۱۴ به دست آورد.
«ویمئو» هم دست روی دست نگذاشته. «ویمئو» در جشنواره فیلم تورنتو امتیاز ۱۳ فیلم را خرید و در جشنواره فیلم ساندنس هم ۵۰۰ هزار دلار بودجه به فیلمهایی اختصاص داده که از طریق کیکاستارتر هزینه ساختشان را تأمین کردهاند. شاید این رقمها در مقایسه با موفقیت افسانهای «میس سانشاین کوچولو» در سال ۲۰۰۶ بیاهمیت به نظر برسد، اما برای فیلمهای مستقل در این شرایط دشوار چشماندازی به شمار میآید.
سایت «فندور» هم در این میان به فیلمهای کوتاه علاقه نشان داده است.
افزون بر این، جشنواره فیم ساندنس هم از سال گذشته در «برنامه هنرمندان»اش با همکاری با شرکتهای «ریلهاوس» و «ئی اچ ایکس» این امکان را در اختیار فیلمسازان مستقل قرار میدهد که فیلمهایشان را در سایتهایشان به نمایش بگذارند و به مخاطبان گسترده هم دست پیدا کنند.
در سال ۲۰۱۴، دوازده هزار فیلم از سینماگران مستقل به دفتر جشنواره فیلم ساندنس ارسال شد. از میان این فیلمها ۱۱۷ فیلم سینمایی و ۶۶ فیلم کوتاه در این جشنواره به نمایش درآمد. نیمی از این سینماگران در جشنواره فیلم ساندنس موفق میشوند برای فیلمهایشان پخشکننده پیدا کنند. رابرت ردفورد، بنیانگذار جشنواره فیلم ساندنس به نیویورک تایمز گفته است: «هدف جشنواره این است که سینماگران جوان بتوانند آثارشان را عرضه کنند و صداهای مختلف و سلیقههای گوناگون بازتاب پیدا کند.» به همین جهت اصولاً جشنواره فیلم ساندنس محل خوبی برای یافتن پخشکنندگان بزرگ نیست. محلی است برای دیدن سلیقههای متفاوت.