جشنواره فیلم زنان ایرانی در بروکسل

۲۵ و ۲۶ آبان ۱۳۹۲ (۱۶ – ۱۷ نوامبر) شهر بروکسل در بلژیک میزبان فیلم‌سازان زن ایرانی بود.

در جشنواره فیلم زنان که در طی دو روز از ۲۵ تا ۲۶ آبان‌ماه به مدیریت فری ملک‌مدنی برگزار شد، ۹ فیلم مستند و چهار فیلم کوتاه از فیلمسازان زن ایرانی به نمایش درآمد.

هدف این جشنواره معرفی سینماگران زن ایرانی و به دست دادن یک تصویر کلی از جامعه ایران با همه تناقض‌هایش به مخاطب بلژیکی بود.

بلژیکی‌ها و ایرانیان مقیم بروکسل هم از این جشنواره که به طور حرفه‌ای سازماندهی شده بود و بدون حاشیه هم برگزار شد استقبال خوبی کردند.

«ما نیمی از جمعیت زنان ایران‌ایم» ساخته رخشان بنی اعتماد، «سهم من این است» ساخته فرناز جمشیدی مقدم، «شکارچیان بهترین پیروان‌اند» ساخته مژگان ایرانلو، «کوچ‌نامه» ساخته مهناز محمدی، «گاهی پیش می‌آید»، ساخته شراره عطاری، «ناخوانده در تهران» ساخته مینا کشاورز، «موج سوم»، ساخته یاسمن ترنگ، «از منهای یک» ساخته مرجان اشرافی‌زاده، «آسمان امن است»، ساخته مژگان ایرانلو، «همسفر خاموش»، ساخته الهام حسین‌زاده، «۲۱ روز و من»، ساخته شیرین برق‌نورد، «روایتی از یک اندوه»، ساخته فرناز جمشیدی‌مقدم، «بالا رفتن از پلکان»، ساخته رخسار قایم مقامی و «خانه دوست خانه دشمن» ساخته الهام حسن‌زاده فیلم‌هایی بودند که در این جشنواره در طی دور روز، از ساعت ۱۲ تا ۱۹ به نمایش درآمدند.

کافی بود در سالن سینما به اطراف نگاه کنید. به‌راحتی می‌شد دید که چگونه تماشاگران ایرانی در فضا‌های شهری فیلم‌ها و مردم و ماشین‌هایی که بر پرده سینما در حال آمد و شد بودند فرورفته‌اند. آن‌ها که دلشان برای کشورشان تنگ شده، چنان مجذوب این تصاویر بودند که جنبه‌های زیباشناختی فیلم برایشان کم‌اهمیت بود.

اغلب مخاطبان فرانسوی‌زبان اما می‌خواستند بدون حاشیه و جنجال‌های رسانه‌ای دریابند که در ایران مردم چگونه زندگی می‌کنند. آیا به یوتیوب واقعاً دسترسی ندارند، آیا مسئولان وزارت ارشاد در دولت یازدهم به مستندسازان زن میدان فعالیت می‌دهند، آیا مستندسازان هنوز در شرایط خفقان‌آور دولت احمدی‌نژاد کار می‌کنند، آیا هنوز هم مجبورند خودسانسوری کنند؟

نحوه گزینش فیلم‌ها هم به گونه‌ای نبود که سینمای هنری ایران در مرکز توجه قرار داشته باشد.

خانم فری ملک‌مدنی، برگزارکننده این جشنواره درباره چگونگی و ملاک‌های گزینش فیلم‌ها گفت: «وقتی فیلم‌ها را انتخاب کردم به این فکر نبودم که شاهکار سینمایی به نمایش بگذارم. دنبال سوژه‌هایی بودم که کاراکتر‌ها و فضا‌های مختلف در ایران را برای مردم بلژیک به نمایش بگذارد و صداهای گوناگون در جامعه ایران را بازتاب دهد. برای کسی که سینما را دنبال می‌کند، ممکن است برخی از این فیلم‌ها پر از اشکال باشد، ولی من با آگاهی بر این موضوع این فیلم‌ها را انتخاب کردم که صدای زنان سینمانگر ایرانی را به گوش مخاطبان برسانم. به عنوان برگزار‌کننده این جشنواره راضی‌ام.»

فرناز جمشیدی‌مقدم یکی از سه کارگردانی بود که در این جشنواره حضور داشتند. کارگردان فیلم‌های «سهم من این است» و «روایتی از یک اندوه» درباره امکاناتی که مستندسازانی مانند او در ایران از آن برخوردارند به رادیو زمانه گفت: «فیلم “سهم من این است” اصلاً نسبتی با استاندارد‌های سینمای مستند نداشت. تمام بودجه را خودم تأمین کرده بودم و با کمترین امکانات این فیلم را ساختم.»

خانم جمشیدی‌مقدم درباره نمایش فیلم‌اش در جشنواره دو روزه بروکسل و اهمیت آن گفت: «دوست دارم فیلمم نمایش داده شود. در ایران فرصتی برای نمایش دادن این فیلم نداشتم. فقط در محفل‌های خصوصی نمایشش داده بودم. به جز جشنواره‌ای در استرالیا، این اولین جایی بود که با حضور خودم، فیلم به نمایش عمومی درآمد. حرف‌هایی را که با فیلمم زده‌ام قبول دارم و دفاع می‌کنم از آنها، اما در همان حال می‌دانم که به خاطر کمبود امکانات، فیلمم از نظر فنی کاستی‌ها و مشکلاتی دارد.»

در فاصله تماشای فیلم‌ها به شهلا رستمی، روزنامه‌نگار ایرانی و گوینده رادیو فرانسه برخوردم. او هم یکی از تماشاگران این جشنواره در بروکسل بود.

شهلا رستمی درباره جسارت زنان فیلمساز در ایران در پرداختن به برخی موضوعات و عبور از خط قرمزها گفت: «شگفت‌زده شدم از دلاوری زن‌هایی که بیشترشان جوان هستند. موضوعات جسورانه‌ای انتخاب کرده بودند، هرچند که فیلم‌ها از لحاظ تکنیکی مشکلاتی داشتند. این مشکلات را می‌توان به آن‌ها بخشید، چرا که امکانات زنان فیلمساز در ایران کم است. رنگ و صدای فیلم‌ها عموماً مشکل دارد و همه این‌ها به عدم امکانات برمی‌گردد، اما در مجموع کار‌ها برای من رضایت‌بخش بود. با توجه به مشکلاتی که در ایران سد راه سینماگران زن است خیلی از تابو‌ها را شکسته‌اند.»

منوچهر سالکی، شاعر و کنشگر سیاسی مقیم بلژیک هم در بین تماشاگران بود. او به سردرگمی برخی فیلمسازان زن اشاره کرد و گفت: «سردرگمی و بلاتکلیفی بعضی از کارگردان‌ها کاملاً مشهود بود هر چند که استقبال از جشنواره خوب بوده و من چهره‌هایی از ایرانیانی می‌بینم که تاکنون این چهره‌ها را ندیدم، اما حیف که بعضی از فیلم‌ها چنگی به دل نمی‌زد.»

جشنواره دو روزه بروکسل تمام شد. همه فیلم‌ها سر وقت اکران شد و جلسات پرسش و پاسخ بدون حاشیه برگزار شد، به جز خواب شیرین یک پیرزن و پیرمرد بلژیکی.

گالری زمانه:

جشنواره فیلم زنان ایرانی در بروکسل. عکس‌ها: محمد تنگستانی