[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130910_Cholera_MazyarMahdavifar.mp3[/podcast]
وبا، بیماری حاد دستگاه گوارش است که باکتری ایجاد‌کننده آن یعنی “ویبریوکلرا”، با درگیر کردن روده باریک انسان منجر به ایجاد اسهال شدید می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند به مرگ بیمار نیز منجر شود.
راه انتقال باکتری بیماری وبا، نوشیدن آب آلوده یا مصرف غذاهایی است که به مدفوع شخص بیمار آلوده شده باشند. به همین دلیل است که این بیماری مانند بسیاری از بیماری‌های عفونی دیگر در مکان‌هایی که از آب بهداشتی سالم، وضعیت عمومی بهداشت و سیستم دفع فاضلاب مناسب برخوردار نیستند شایع است و در مدت کوتاهی همه‌گیر می‌شود. اپیدمی یا همه‌گیر شدن وبا، هر از چندگاهی در یک منطقه جغرافیایی از دنیا رخ می‌دهد و حتی عالمگیر شدن آن هم در طی قرون اخیر چندین بار رخ داده است.
علائم بیماری
علائم وبا در بسیاری از افراد بیمار خفیف است و منجر به شکایت خاصی نمی‌شود، اما حدود پنج درصد مبتلایان به این عفونت دچار علائم شدید هستند و در صورت عدم دریافت خدمات درمانی با خطر مرگ مواجه می‌شوند.
اولین و مهم‌ترین نشانه بیماری وبا، اسهال شدید است که به صورت ناگهانی آغاز و تحت عنوان “اسهال آب برنجی” نامیده می‌شود که اشاره به شباهت آن با آب حاصل از شست‌وشوی برنج دارد. یعنی بسیار رقیق، کدر و به رنگ متمایل به زرد. در اغلب موارد اسهال همراه با استفراغ است و شخص گاهی تا یک لیتر در ساعت مایع دفع می‌کند.
اولین و مهم‌ترین نشانه بیماری وبا، اسهال شدید است که به صورت ناگهانی آغاز و تحت عنوان “اسهال آب برنجی” نامیده می‌شود که اشاره به شباهت آن با آب حاصل از شست‌وشوی برنج دارد. یعنی بسیار رقیق، کدر و به رنگ متمایل به زرد. در اغلب موارد اسهال همراه با استفراغ است و شخص گاهی تا یک لیتر در ساعت مایع دفع می‌کند.
در مراحل شدیدتر، فشار خون کاهش می‌یابد، ضربان قلب نامنظم و انقباض شدید در عضلات پا ایجاد می‌شود و در نهایت و در صورت عدم درمان به موقع، فرد به علت از دست رفتن مایعات بدن دچار شوک می‌شود و این شوک منجر به مرگ می‌شود.
درمان
علی‌رغم این تصویر کم و بیش ترسناک از علائم بیماری، خبر خوب این است که در صورت مراجعه به موقع به مراجع درمانی، عفونت وبا به سادگی قابل درمان است. کلید درمان نیز جایگزین کردن فوری مایعات از دست رفته بدن بیمار است.
علت مرگ در این بیماری، از دست رفتن شدید مایعات بدن از طریق اسهال و استفراغ و شوک ناشی از آن است. این جبران، در افرادی که توانایی مصرف خوراکی مایعات را دارند از طریق نوشیدن مایعات حاوی آب و الکترولیت‌های لازم مثل محلول ORS و در افرادی که امکان نوشیدن ندارند از طریق تزریق وریدی سرم‌های حاوی الکترولیت‌ها صورت می‌گیرد. نکته مهم در این میان این است که بیمار باید در زمان مناسب و پیش از ورود به مرحله خطر به مراجع درمانی مراجعه کند. این زمان مناسب به خصوص در مورد کودکان که دارای حجم کلی خون و مایعات کمتری هستند گاهی ممکن است فقط تا چند ساعت پس از آغاز علائم اولیه بیماری باشد.
پیشگیری در هنگام سفر
اگر قصد مسافرت به مکان‌هایی را دارید که وبا در آن‌ها شایع است با رعایت چند نکته ساده و البته بسیار مهم می‌توانید از خودتان در برابر این بیماری محافظت کنید.
مهم‌ترین نکته، کنترل منبع آب آشامیدنی مصرفی است. به هیچ عنوان از آب شیر یا آب‌های دارای منبع طبیعی مثل آب چشمه یا چاه استفاده نکنید. در طول سفر حتماً از آب معدنی که داخل بطری به فروش می‌رسد استفاده کنید. اگر به هر دلیلی به این آب دسترسی نداشتید حتماً آب نوشیدنی خود را میکروب‌زدایی کنید. این کار به دو روش امکان‌پذیر است. روش اول جوشاندن آب به مدت بیش از یک دقیقه است که منجر به نابودی باکتری می‌شود. روش دوم هم استفاده از پودرها و سایر مواد ضد عفونی‌کننده آب مثل قرص‌های ید است که معمولاً همه‌جا یافت می‌شوند. دقت داشته باشید هر آبی که مصرف می‌کنید، مثلاً آبی که از آن برای شست‌وشوی میوه‌ها و سبزیجات و حتی شست‌وشوی ظرف‌ها استفاده می‌کنید باید سالم باشد.
هرساله، سازمان بهداشت جهانی آمارهایی را از تعداد مبتلایان و عدد مرگ و میر ناشی از بیماری وبا در سرتاسر دنیا منتشر می‌کند، اما این آمار نمی‌تواند برآورد کاملی از میزان واقعی مبتلایان به بیماری باشد. به این دلیل که بسیاری از مبتلایان به خصوص در مناطق عقب‌مانده و فقیر دنیا پس از ابتلا به بیماری به خصوص اگر از نوع خفیف باشد به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند.
قبل از صرف غذا و پس از استفاده از دستشویی نیز دست‌ها را با آب سالم و صابون بشویید. توصیه مهم دیگر هم این که به هیچ عنوان از یخ استفاده نکنید مگر اینکه خودتان آن را از آب سالم تهیه کرده باشید. چون باکتری وبا نسبت به سرما مقاوم است و با یخ زدن آب از بین نمی‌رود.
پراکندگی بیماری در دنیا و ایران
هرساله، سازمان بهداشت جهانی آمارهایی را از تعداد مبتلایان و عدد مرگ و میر ناشی از بیماری وبا در سرتاسر دنیا منتشر می‌کند، اما این آمار نمی‌تواند برآورد کاملی از میزان واقعی مبتلایان به بیماری باشد. به این دلیل که بسیاری از مبتلایان به خصوص در مناطق عقب‌مانده و فقیر دنیا پس از ابتلا به بیماری به خصوص اگر از نوع خفیف باشد به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند. بنابراین، این آمار تنها می‌تواند نشان‌دهنده تعداد افرادی باشد که به علت ابتلا به اسهال به مراجع رسمی درمانی کشورها مراجعه می‌کنند و با تشخیص بیماری وبا بستری شده‌اند.
در این فهرست کشورهای دارای سطح بهداشتی پایین و فاقد آب آشامیدنی سالم، به خصوص کشورهای آفریقایی در صدر قرار دارند. در سال ٢٠١٢ بیماری وبا در ٣٠ کشور دنیا منجر به مرگ انسان‌ها شده است که در این میان ٢٣ کشور در قاره آفریقا قرار داشتند.
در ایران نیز هر ساله و به خصوص در فصل تابستان آمارهای مختلفی از ابتلای گروهی از افراد در نقاط مختلف کشور به بیماری وبا به گوش می‌رسد. امسال نیز خبرهایی در مورد ابتلای تعدادی از ساکنان استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان در رسانه‌ها منتشر شد که البته مسئولان آن را به اتباع کشورهای همسایه نسبت دادند. همزمان با این خبر مراکز درمانی استان خراسان رضوی نیز برای مقابله با این بیماری به حالت آماده‌باش در آمده‌اند. کشورهای همسایه شرقی ایران یعنی افغانستان و پاکستان همیشه جزو کشورهای دارای آمار بالای وبا بوده‌اند و متأسفانه همسایه دیگر ما یعنی عراق نیز به تازگی به فهرست کانون‌های بیماری اضافه شده است. تا جایی که سال گذشته شاهد موجی از ابتلا به وبا در ناحیه سلیمانیه عراق بودیم که حدود پنج هزار نفر را مبتلا کرد.
علی‌رغم وجود کانون‌های فعال بیماری وبا در کشورهای همسایه ایران، باید به این نکته توجه داشت که ایران نیز همه ساله در فهرست کشورهای دارای آمار بالای مبتلایان به وبا جا دارد و به عنوان یکی از کانون‌های فعال این بیماری محسوب می‌شود. ثابت کردن این واقعیت نیز به سادگی و با نگاهی به وضعیت نامناسب بهداشتی و آب آشامیدنی مردم در بعضی از نقاط روستایی کشور و در استان‌هایی که از آن‌ها نام بردیم امکان‌پذیر است. لازم است بعضی از مسئولان برای توجیه مشکلات بهداشتی و سلامت کشور، فقط پای جبر جغرافیایی را وسط نکشند.
Trackbacks