انتخابات پارلمان اروپا در استراسبورگ، تنها نهاد قانون‌گذاری چندملیتی که به‌طور مردمی انتخاب می‌شود، هر پنج سال یک‌بار برگزار می‌شود. این انتخابات با نزدیک به ۴۵۰ میلیون شهروند اتحادیه اروپا که می‌توانند از ۶ تا ۹ ژوئن رأی دهند، پس از هند بزرگترین انتخابات دموکراتیک در جهان است.
شهروندان اروپا با انتخاب قانون‌گذاران، نمایندگانی را برای دفاع از منافع خود در سطح اتحادیه اروپا برمی‌گزینند. اعضای پارلمان اروپا (MEPs) تصمیم می‌گیرند که چه قوانینی در سراسر اتحادیه اروپا اعمال شود، از مقررات زیست‌محیطی گرفته تا مهاجرت و سیاست امنیتی. پارلمان اروپا همچنین بودجه اتحادیه اروپا را تصویب و بر چگونگی خرج شدن بودجه نظارت میکند.
پارلمان به همراه شورای اروپا، رئیس کمیسیون اروپا را انتخاب و ۲۷ عضو کمیسیون را منصوب میکند. در حال حاضر «اورزولا فُن در لاین» از سال ۲۰۱۹ سیزدهم رئیس کمیسیون اروپاست.
اگرچه هدف از این انتخابات تعیین نمایندگان پارلمان است، اما رأی‌دهندگان اغلب از آن برای ابراز نارضایتی نسبت به دولت‌های ملی خود استفاده می‌کنند. برای نمونه، اعضای جناح راست فرانسه گفته‌اند که می‌خواهند از این انتخابات به‌مثابه یک همه‌پرسی بر علیه امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری این کشور استفاده کنند.
در اتحادیه اروپا خبری از ائتلاف یا اپوزیسیون نیست. پارلمان آن یک سامانه قانون‌گذاری است که تمرکز اصلی آن بر مذاکره در مورد قوانین است و اغلب مذاکرات در طولانی مدت بر سر جزئیات انجام می‌شود.
پارلمان اروپایی که اکنون می‌شناسیم، به این شکل طراحی نشده بود، بلکه در طول زمان به این شکل درآمده است. در روزهای اولیه اتحادیه اروپا، پارلمان اروپا اختیارات چندانی نداشت. این پارلمان هیچ قدرت قانون‌گذاری نداشت و ۷۸ عضو آن بیشتر به‌مثابه کارخانه نظرات برای موضوعاتی مانند زغال سنگ و فولاد عمل می‌کردند.
تغییرات پس از معاهده لیسبون
پس از معاهده لیسبون در سال ۲۰۰۹ در پارلمان اروپا ۸۵ حوزه سیاستی تعریف شده که پارلمان اروپا می‌تواند در مورد آنها نظر بدهد، مانند آب و هوا، انرژی، کشاورزی، مهاجرت، دیجیتالی شدن و حرکت آزادانه افراد، خدمات، کالاها و سرمایه که به آن بازار داخلی می‌گویند.
روند قانون‌گذاری
پارلمان اروپا در این حوزه‌ها با کمیسیون اروپا و شورای وزیران که وزرای تخصصی کشورهای عضو اتحادیه اروپا هستند برای شکل دادن و اجرای سیاست‌ها و مقررات اتحادیه اروپا مذاکره میکند. توضیح دادن تمام کارکردهای این نهادها بسیار زمان‌بر است، بنابراین اکنون بیشتر بر روی وظایف و اختیارات پارلمان تمرکز می‌کنیم.
روند زیر برای تمام موضوعاتی که پارلمان اروپا می‌تواند در مورد آنها نظر بدهد وجود دارد:
- کمیسیون اروپا پیشنهادهایی برای قانون‌گذاری ارائه می‌دهد. برای مثال، چگونه می‌توان حریم خصوصی کاربران اینترنت را بهتر محافظت کرد یا چگونه می‌توان به اقتصادهای اروپایی پس از همه‌گیری کرونا کمک کرد.
- این پیشنهادها برای بررسی به پارلمان اروپا ارائه می‌شوند. پارلمان می‌تواند آنها را رد، قبول یا تغییراتی پیشنهاد کند. پارلمان اروپا در این باره رأی‌گیری میکند و رأی اکثریت برای پذیرش یک پیشنهاد کافی است.
- سپس شورای وزیران نیز درباره این پیشنهادها که توسط پارلمان بررسی شده، تصمیم‌گیری میکند. وزرا نیز می‌توانند این پیشنهادها را رد، قبول یا تغییراتی ارائه کنند.
- اگر پارلمان اروپا و شورای وزیران درباره موضوعی به توافق نرسند، مذاکرات بین پارلمان و شورا با کمیسیون در نقش حمایتی، آغاز می‌شود. این روند به نام «تریلوگ» سه‌گانه (trilogue) شناخته می‌شود.
- در نهایت، پیشنهاد یک قانون از سوی کمیسیون اروپا فقط در صورتی پذیرفته می‌شود که هم پارلمان و هم شورا با آن موافقت کنند.
- پس از تصویب، قانون جدید به واقعیت تبدیل می‌شود. این قانون باید از سوی تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا به قانون ملی تبدیل شود، که اغلب آزادی کافی دارند تا آن را با شرایط ملی خود تطبیق دهند.
نقش حمایتی و مبادله‌ای کمیسیون
گاهی اوقات پارلمان و شورا نمی‌توانند به توافق برسند و حتی ممکن است به‌شدت مخالف یکدیگر باشند. کمیسیون در این موارد نقش حمایتی و میانجی‌گری را ایفا میکند. همه ایده‌ها، که گاهی سال‌ها طول می‌کشد تا به توافق برسند، مذاکره می‌شوند تا زمانی که توافقی حاصل شود. این یک روند پیچیده و دقیق است.
قوانینی که در نهایت تصویب می‌شوند، باید توسط هر کشور به قوانین ملی ترجمه شوند. از میزان سرب در آب لوله‌کشی گرفته تا حمل و نقل دام، برچسب‌گذاری محصولات در سوپرمارکت‌ها و استفاده از آفت‌کش‌ها. هر کشور موظف است با این قوانین کار کند.
قدرت‌های پارلمان
پارلمان اروپا نمی‌تواند خود قوانین را به وجود آورد. گاهی اوقات پارلمان درباره موضوعات خاص موضع‌گیری میکند، به شکل «قطعنامه» یا توصیه، تا کمیسیون اروپا را به اقدام وادار کند. اخیراً پارلمان قطعنامه‌ای علیه مداخله روسیه در اتحادیه اروپا از طریق تبلیغات و اطلاعات نادرست تصویب کرد. در اوایل ماه مه، ۶۶ عضو پارلمان اروپا از کمیسیون اروپا و شورای اروپا خواستند که تحریم‌هایی علیه اسرائیل وضع کنند. اما این فراخوان‌ها اغلب نمادین هستند؛ آنها مواضعی هستند که الزام‌آور نیستند.
پارلمان اروپا مسئول نظارت بر نهادهای اتحادیه اروپا و همچنین ترویج حقوق بشر در اروپا و در سراسر جهان است. اختیارات و مسئولیت‌های آن به‌تدریج از طریق اصلاحات متوالی در معاهدات اتحادیه اروپا گسترش یافته است.
۲۰ کمیته پارلمانی به موضوعات سیاست‌گذارانه‌ای مانند دفاع و امنیت، تجارت بین‌الملل، مقررات زیست‌محیطی و مسائل حقوق بشر می‌پردازند. پارلمان اروپا با استفاده از تمام ۲۴ زبان رسمی اتحادیه اروپا، با تمام اسناد منتشر شده به هر زبان، تجارت را انجام می‌دهد. نمایندگان پارلمان اروپا حق دارند به زبان خودشان کار کنند و مقرراتی برای این کار در نظر گرفته شده است.
در حالی که بیشتر وظایف اصلی اکثر پارلمان‌ها قانون‌گذاری است، سه نهاد جداگانه اتحادیه اروپا مسئول قانون‌گذاری هستند. کمیسیون اروپا تنها شعبه‌ای است که می‌تواند قوانینی را پیشنهاد کند در حالی که پارلمان اروپا و شورای اتحادیه اروپا تصمیم به تصویب یا رد آنها می گیرند. هر دو باید برای تصویب قانون توافق کنند.
تصمیم‌ها در سطح اتحادیه اروپا بین سه نهاد اصلی تقسیم می‌شوند. کمیسیون اروپا شعبه اجرایی اتحادیه اروپاست و تنها نهاد اتحادیه اروپاست که می‌تواند قانون وضع کند. کمیسیون همچنین مسئول سیاست‌های تجارت خارجی و حصول اطمینان از این است که کشورهای عضو به معاهدات و قوانین اتحادیه اروپا احترام بگذارند. کمیسیون مسئول نظارت بر عملکرد روزانه اتحادیه اروپا نیز است و رئیس آن قدرتمندترین نقش اتحادیه اروپا در نظر گرفته می‌شود.
شورای اتحادیه اروپا در واقع به دو بخش تقسیم می‌شود، اگرچه ساختمان‌های مشابهی دارند: شورای اتحادیه اروپا متشکل از وزرای دولت‌های ملی کشورهای عضو اتحادیه اروپا است و نماینده کشور عضوی که در حال حاضر دوره‌ای را بر عهده دارد، ریاست آن را بر عهده دارد. ریاست شش ماهه اتحادیه اروپا این اتحادیه سیاست‌های اقتصادی را در سراسر اتحادیه اروپا هماهنگ میکند و به همراه پارلمان، قوانین اتحادیه اروپا را تصویب و بودجه را تصویب میکند.
شورای اروپا سران کشورها یا دولت‌های کشورهای عضو را در سطح اتحادیه اروپا متحد میکند. این بالاترین نهاد سیاسی اتحادیه اروپا است و مسئول تهیه پیش‌نویس واکنش اتحادیه اروپا به بحران‌های پیش‌بینی‌نشده (مانند کووید-۱۹ یا جنگ در اوکراین) است. حداقل چهار بار در سال تشکیل جلسه می‌دهد و می‌تواند مستقل از کمیسیون اروپا یا پارلمان تصمیم‌گیری کند. شورای اروپا رهنمودهای سیاسی کلی اتحادیه اروپا را تعیین میکند و معمولاً مسائل را با اجماع تصمیم می‌گیرد. رئیس خود (شارل میشل فعلی) را برای یک دوره ۲٬۵ ساله که یک بار قابل تمدید است، انتخاب میکند که نماینده اتحادیه اروپا در سایر نقاط جهان است.
چگونه قدرت تقسیم می‌شود؟
رأی‌دهندگان در انتخابات ۲۰۲۴ اعضای پارلمان اروپا را انتخاب خواهند کرد. تعداد اعضای پارلمان اروپا (MEPs) قبل از هر انتخابات تعیین می‌شود و حداکثر تعداد آنها ۷۵۰ عضو (همراه با رئیس پارلمان) است.
نمایندگی هر کشور بر اساس اندازه جمعیت آن تعیین می‌شود. بیشترین تعداد کرسی‌های پارلمان به آلمان با ۹۶ کرسی، فرانسه با ۸۱ کرسی، ایتالیا با ۷۶ کرسی، اسپانیا با ۶۱ کرسی و لهستان با ۵۳ کرسی اختصاص داده شده است. از سوی دیگر، قبرس، لوکزامبورگ و مالتا هر کدام تنها شش کرسی دارند.
رأی‌دهندگان به فهرست‌هایی از نامزدها که از سوی احزاب مربوطه‌شان ارائه شده‌اند، رأی می‌دهند. پس از انتخاب، اعضای پارلمان اروپا به «فراکسیون» پارلمانی بر اساس ایدئولوژی (سبزها، سوسیالیست‌ها، راست میانه، راست افراطی، و غیره) ملحق می‌شوند. برای مثال، فراکسیون سوسیالیست و دموکرات‌هایی (S&D) که به چپ میانه تعلق دارد، اعضایی از حزب سوسیال دموکرات آلمان، حزب سوسیالیست فرانسه و حزب دموکرات ایتالیا و دیگر احزاب را متحد میکند.
دو فراکسیون بزرگ پارلمانی معمولاً حزب مردم اروپایی (EPP) که به راست میانه تعلق دارد و سوسیالیست‌ها و دموکرات‌ها (S&D) بوده‌اند، اما احزاب راست افراطی در سراسر اروپا پیشرفت‌های چشمگیری کرده‌اند و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۴ در پارلمان نفوذ بیشتری پیدا کنند.
اهمیت انتخابات اروپایی
وقتی به همه حوزه‌هایی که اتحادیه اروپا در آنها تصمیم‌گیری میکند نگاه کنید، می‌بینید که انتخابات اروپا واقعاً مهم است. به ویژه هنگامی که در نظر بگیرید پارلمان اروپا چندین قدرت مهم دیگر نیز دارد. برای مثال، پارلمان باید با بودجه اتحادیه اروپا موافقت کند و نظارت کند که آیا کمیسیون و دیگر نهادها پول را به درستی مصرف می‌کنند یا خیر.
همچنین، پارلمان باید کمیسیونرهای پیشنهادی کمیسیون اروپا را تأیید کند، نهادی که قوانین جدید را پیشنهاد میکند. نقش نظارتی پارلمان علاوه بر تأیید کمیسیونرها، وظیفه اصلی پارلمان نظارت بر کمیسیون است. در واقع، پارلمان حتی می‌تواند کل کمیسیون را برکنار کند. اگر پارلمان در موضوعات خاصی مانند اقلیم یا مهاجرت سخت‌گیرتر باشد، کمیسیون را ترغیب میکند که در این زمینه‌ها بلندپروازانه‌تر عمل کند.
معرفی اعضای کمیسیون
اعضای کمیسیون را پارلمان معرفی نمی‌کند، بلکه توسط کشورهای عضو پیشنهاد می‌شوند. و البته هر کشور می‌خواهد نامزدهای خود را در یک موقعیت استراتژیک قرار دهد. هر کشور عضو، یک کمیسر اروپایی ارائه می‌دهد، تا هر کشور به‌خوبی نمایندگی شود، صرف‌نظر از قدرت اقتصادی یا جمعیت آن کشور.
شرکت در انتخابات پارلمان اروپا چه اهمیتی دارد؟
ساده‌ترین پاسخ این است که این حق دموکراتیک شهروندان در اتحادیه اروپاست که در این انتخابات شرکت کنند. همچنین موضوعات مهمی در این پارلمان خط و مشی اروپا را تعیین می‌کنند مانند تغییرات اقلیمی، مواد غذایی، فن‌آوری، مراقبت، مهاجرت و تمام این موارد در سطح اروپایی تصمیم‌گیری می‌شوند و رأی شهروندان بر این پرونده‌ها تأثیر می‌گذارد.
فراکسیون‌های پارلمان اروپا قلب فرآیند سیاسی در اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند. آنها بخشی از یک سامانه قانون‌گذاری پیچیده هستند: وظیفه اصلی آنها مذاکره و رأی دادن درباره قوانینی است که کمیسیون اروپا پیشنهاد میکند. هنگامی که چنین قانونی به مرحله نهایی می‌رسد، که اغلب سال‌ها طول می‌کشد، تأثیر آن در سراسر اروپا احساس می‌شود.
با وجود تأثیر عظیمی که پارلمان اروپا دارد، شهروندان اروپایی ارتباط کمی با آنچه در سیاست اروپایی رخ می‌دهد احساس می‌کنند، بخشی از این مشکل به دلیل دشواری درک چگونگی تصمیم‌گیری‌هاست. این مشکل با فرآیندهای قانون‌گذاری پیچیده و کند تشدید می‌شود، که باعث می‌شود تأثیر قوانین اتحادیه اروپا بر زندگی روزمره دشوار به نظر برسد.
این شکاف بین اتحادیه اروپا و شهروندان، کار را برای گروه‌های ذی‌نفع و لابی‌گران که این رویه‌ها را به‌خوبی درک می‌کنند، آسان‌تر میکند تا نفوذ بیشتری اعمال کنند. این وضعیت می‌تواند این تصور را ایجاد کند که اتحادیه اروپا به سیاست‌های در پشت پرده مشغول است، که این خود به افزایش انتقادها از ماهیت دموکراتیک اتحادیه اروپا منجر می‌شود.
این وضعیت به یک چرخه معیوب می‌ماند. زیرا به دستاویزی برای پوپولیست‌ها بدل می‌شود تا اتحادیه اروپا را به‌شکلی منفی ترسیم کنند، که حمایت عمومی از اروپا را تضعیف میکند. به ویژه احزاب منتقد اتحادیه اروپا (eurosceptic) اتحادیه اروپا را غیردموکراتیک می‌دانند، زیرا معتقدند که قدرت را از پارلمان‌های ملی گرفته است. برای مثال، در مورد مسائل اقلیمی، این احزاب معتقدند که کشورها باید خود بتوانند تصمیم بگیرند که چه اقداماتی را انجام دهند و به چه اهداف اقلیمی برسند. همچنین، این احزاب منتقد اتحادیه اروپا به عدم شفافیت سازوکار اتحادیه نیز حمله می‌کنند. بنابراین جای تعجب نیست که نحوه کار اروپا خود نیز بخشی از کارزارهای انتخاباتی باشد.
موضوع چه دفاع نظامی مشترک، گسترش تعداد کشورهای عضو، آینده کشاورزی، انتقال اقلیمی، تنظیم شرکت‌های فن‌آوری یا ژئوپلیتیک باشد، در بروکسل خطوط اصلی ترسیم می‌شوند. فوریت این موضوعات افزایش یافته و به راه‌حل‌های مشترک و فرامرزی نیاز دارند.
فرآیند رأی‌گیری
فرآیند رأی‌گیری برای انتخابات پارلمان اروپا در کشورهای عضو اتحادیه اروپا کمی متفاوت است. در پاراگراف‌های بعدی یک بررسی کلی از این فرآیند ارائه شده است:
تاریخ‌های رأی‌گیری: معمولاً دوره رأی‌گیری در طول چند روز در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا ادامه دارد. در سال ۲۰۲۴، رأی‌گیری از ۶ ژوئن در هلند آغاز می‌شود و روز بعد توسط ایرلند و جمهوری چک ادامه می‌یابد. ایتالیا، لتونی، مالت و اسلواکی در ۸ ژوئن رأی می‌دهند، در حالی که بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا انتخابات خود را در روز یکشنبه ۹ ژوئن برگزار می‌کنند. نتایج معمولاً بعداً در همان روز اعلام می‌شود.
رویه‌های رأی‌گیری: هر کشور عضو دارای رویه‌های خود برای برگزاری انتخابات اتحادیه اروپا است. این شامل تفاوت‌هایی در سن رأی‌گیری (که در اکثر کشورها از ۱۶ تا ۱۸ سال است) و مکانیسم‌های خاص برای رأی دادن است. برای مثال، برخی از کشورها ممکن است از کاغذ رأی استفاده کنند، در حالی که دیگران ممکن است از سیستم‌های رأی‌گیری الکترونیکی استفاده کنند.
رأی‌گیری اجباری: رأی‌گیری در انتخابات اتحادیه اروپا در برخی از کشورهای عضو اجباری است، از جمله بلژیک، بلغارستان، یونان و لوکزامبورگ. با این حال، در اکثر کشورهای عضو، مشارکت اختیاری است.
نمایندگی تناسبی: صندلی‌ها در پارلمان اروپا بر اساس سهم رأی ملی که هر حزب سیاسی دریافت میکند، تخصیص می‌یابد. به عنوان مثال، اگر یک حزب ۲۵٪ از رأی ملی را به دست آورد، حدود ۲۵٪ از صندلی‌های کشور را در پارلمان اروپا دریافت میکند.
میزان مشارکت: مشارکت در انتخابات اتحادیه اروپا معمولاً نسبتاً کمتر از انتخابات ملی است. در انتخابات سال ۲۰۱۹، مشارکت ۵۰٬۶٪ بود، که برای اولین بار از سال ۱۹۹۴ افزایش یافت. بیشترین میزان مشارکت در سال ۱۹۷۹ بود که ۶۲٪ در انتخابات شرکت کردند و از آن زمان میزان مشارکت رفته‌رفته کاهش یافت.
پس از انتخابات؟
یکی از اولین وظایف پارلمان اروپا انتخاب رئیس جدید کمیسیون اروپا و تعیین ۲۷ کمیسیونر آن است. در حالی که این شورای اروپا است که نامزدی را برای ریاست کمیسیون پیشنهاد می کند، و موظف است نتایج انتخابات پارلمانی را «در نظر بگیرد»، نامزد آن باید با اکثریت آرا در پارلمان اروپا تأیید شود. بنابراین، بزرگترین گروه(های) سیاسی برخاسته از انتخابات، در قوی‌ترین موقعیت برای تعیین رئیس آینده کمیسیون، که قدرتمندترین نقش در سطح اتحادیه اروپا تلقی می‌شود، خواهند بود.
نامزدهای ۲۷ پست کمیسیونری روند بازرسی را طی می‌کنند. شورای اروپا و رئیس منتخب جدید کمیسیون اروپا فهرستی از کاندیداها را که از هر کشور عضو یک نفر است، به تصویب می‌رسانند که در کمیته‌های پارلمانی حاضر می‌شوند تا به پرسش‌های مربوط به حوزه‌های سیاسی مربوطه خود پاسخ دهند. سپس پارلمان اروپا یک رأی واحد در مورد فهرست کامل کمیسرها قبل از اینکه به‌طور رسمی توسط شورای اروپا منصوب شوند، برگزار میکند.
اعضای پارلمان اروپا دوره‌های پنج ساله‌ای را خدمت می‌کنند که عمدتاً بین دو کرسی رسمی پارلمان اروپا در استراسبورگ و بروکسل سپری می‌شود. جلسات عمومی که در آن نمایندگان پارلمان اروپا برای رأی‌گیری در مورد قانون گرد هم می‌آیند، چهار روز در ماه در استراسبورگ برگزار می‌شود.
سهم هلند در پارلمان اتحادیه اروپا
در سال ۲۰۲۴، مردم هلند ۳۱ عضو پارلمان اروپا را انتخاب خواهند کرد. این تعداد پنج نفر بیشتر از انتخابات اروپایی سال ۲۰۱۹ است. این افزایش به دلیل خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و همچنین افزایش جمعیت هلند است.
در انتخابات پارلمان اروپا، شهروندان هلندی به یک نامزد هلندی از یک حزب هلندی رأی می‌دهند. این سیاستمداران منتخب به بخشی از گروه‌های بزرگتر اروپایی می‌پیوندد که بر اساس ایدئولوژی دسته‌بندی شده‌اند. بنابراین، این‌گونه نیست که همه احزاب هلندی کنار هم بنشینند.
در مجموع، سهم سیاستمداران هلندی از ۷۲۰ کرسی اروپایی ۳۱ کرسی است. در حال حاضر، آنها ۲۹ کرسی از مجموع ۷۰۵ کرسی را در اختیار دارند، اما به دلیل برگزیت و رشد جمعیت در اروپا، این تعداد پس از انتخابات تنظیم می‌شود.
نفوذ دولت‌ها در انتخابات اتحادیه اروپا: خطر راست افراطی
این نکته کلیدی است: دولت ملی به‌طور کلی تعیین میکند که کمیسر اروپایی از آن کشور چه کسی باشد. در حال حاضر در هلند با ائتلاف چند حزب راست و راست افراطی که بزرگترین حزب آن تحت هدایت حزب راست افراطی ضد اسلام و مهاجر PVV (حزب آزادی) است، هر نماینده‌ای که هلند به اتحادیه اروپا بفرستد یا از حزب راست افراطیPVV است یا عضور احزاب دیگر ائتلاف که کماکان راست‌گرا هستند.
در چندین کشور اروپا مانند مجارستان و ایتالیا، فضای سیاست همچون هلند به سمت راست (حتی راست افراطی) حرکت میکند. این به معنای افزایش تأثیرگذاری راست‌گراها در شورای وزیران است. از آنجا که شورای وزیران و پارلمان اروپا با هم درباره سیاست‌های اروپایی تصمیم‌گیری می‌کنند، ترکیب پارلمان اروپا بسیار اهمیت دارد. این می‌تواند نیروهای راست‌گرا را تقویت کند یا در مقابل آنها بایستد.