نیکول پاشینیان، نخستوزیر ارمنستان در یک پیام ویدئویی که سهشنبه ۲۹ اسفند / ۱۹ مارس منتشر شد، گفت: اگر ارمنستان بر سر بازگرداندن چهار روستای آذربایجانی که از اوایل دهه ۱۹۹۰ در اختیار داشت با باکو توافق نکند، ممکن است با جنگ با آذربایجان روبهرو شود.
پاشینیان این سخنان را در دیدار روز دوشنبه خود با ساکنان مناطق مرزی در شمال ارمنستان در منطقه تاووش، نزدیک به روستاهای متروکه آذربایجانی که ایروان از اوایل دهه ۱۹۹۰ در اختیار دارد، بیان کرد.
این چهار روستا به نامهای آشاغی اسکیپارا، باغانیس آیریم، خیریملی و قزلحاجلی که بیش از ۳۰ سال خالی از سکنه بودهاند، برای ارمنستان ارزش استراتژیک دارند زیرا در جاده اصلی بین ایروان و مرز گرجستان قرار دارند.
آذربایجان گفته است که بازگرداندن اراضی خود، که شامل چندین منطقه کوچک محاصره شده به طور کامل توسط ارمنستان است، پیششرط لازم برای توافق صلح برای پایان دادن به سه دهه درگیری بر سر منطقه قرهباغ کوهستانی است که نیروهای باکو در سپتامبر گذشته آن را بازپس گرفتند.
خبرگزاری دولتی تاس روسیه به نقل از ویدئویی که توسط دولت ارمنستان منتشر شده، سخنان پاشینیان را منتشر کرد که به ساکنان منطقه میگوید که عدم مصالحه بر سر روستاهای مورد مناقشه میتواند «تا پایان هفته» به جنگ با آذربایجان منجر شود.
او میافزاید: «من میدانم که چنین جنگی چگونه پایان خواهد یافت.»
نخستوزیر ارمنستان ۲۲ اسفند / ۱۲ مارس در یک نشست خبری احتمال آغاز روند تحدید مرزها با آذربایجان از استان تاووش را رد نکرده و گفته بود:
من قبلاً هم گفتم که احتمال دارد روند تحدید مرزها با آذربایجان از استان تاووش آغاز شود، امروز هم این احتمال را رد نمیکنم.
ایروان در سپتامبر گذشته، زمانی که نیروهای باکو در حمله برقآسایی قرهباغ کوهستانی را بازپس گرفتند، متحمل شکست بزرگی شد. تقریباً تمام ارمنیهای آن منطقه که حدود ۱۰۰ هزار نفر میشدند به ارمنستان گریختند.
اگرچه قرهباغ در سطح بینالمللی بهعنوان قلمرو آذربایجان بهرسمیت شناخته شده است، اما ارمنیهای منطقه از زمان جنگ در دهه ۱۹۹۰ میلادی، عملاً مستقل از باکو بودند.
پیمان صلح
باکو و ایروان گفتهاند که اکنون میخواهند پیمان رسمی صلح امضا کنند، اما مذاکرات در مورد مسائلی همچون تعیین مرز مشترک یکهزار کیلومتری که همچنان بسته و بهشدت نظامی است، دچار مشکل شده است.
پاشینیان در هفتههای اخیر نشان داده است که مایل به بازگرداندن اراضی آذربایجان تحت کنترل ارمنستان است و پیشنهاد کرده است که مسیر شبکه جادهای ارمنستان برای پرهیز از ورود به خاک آذربایجان تغییر کند.
آذربایجان نیز همچنان به کنترل مناطقی که در سطح بینالمللی بهعنوان بخشی از ارمنستان شناخته میشود، ادامه میدهد.
الهام علیاف، رئیس جمهوری آذربایجان یکشنبه گذشته پس از گفتوگو با ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در باکو گفت که کشورش «بیش از همیشه» به صلح با ارمنستان نزدیک شده است.
استولتنبرگ روز سهشنبه با پاشینیان در ارمنستان گفتوگو کرد. این کشور ظاهراً متحد روسیه محسوب میشود اگرچه روابطش با مسکو در ماههای اخیر به دلیل آنچه ایروان شکست روسیه در محافظت از ارمنستان در برابر آذربایجان میداند، بدتر شده است.
بر این اساس، ارمنستان سیاست خارجی خود را به سمت غرب سوق داده است و این نارضایتی مسکو را برانگیخته است. ارمنستان ۱۲ بهمن / یکم فوریه بهطور رسمی به دادگاه کیفری بینالمللی (ICC) پیوست، اقدامی که مسکو آن را «غیر دوستانه» خواند. این کشور همچنین ۳ اسفند / ۲۲ فوریه اعلام کرد که از سازمان پیمان امنیت جمعی (Collective Security Treaty Organization) موسوم به CSTO که رهبری آن را روسیه برعهده دارد، خارج میشود.
مقامات ارشد ارمنستان حتی از پیشنهاد عضویت این کشور در اتحادیه اروپا سخن میگویند.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در بیانیهای که روز سهشنبه در شبکه اجتماعی تلگرام منتشر شد، تعمیق روابط ایروان با غرب را دلیل امتیاز دادن ارمنستان به آذربایجان دانست.
پیش از این، دفتر شاهین مصطفیاف، معاون نخستوزیر آذربایجان و رئیس مشترک کمیسیون تعیین مرزها با ارمنستان در روز ۱۹ اسفند / ۹ مارس با انتشار بیانیهای بر حاکمیت باکو بر چهار روستای مرزی که در «اشغال ارمنستان» قرار دارند تأکید کرده بود.
در این بیانیه گفته شد که کمیسیون تعیین مرزها میان آذربایجان و ارمنستان تاکنون هفت بار تشکیل جلسه داده است.