قطعاً خانم مهسا قربانی یکی از داوران دیدار استقلال و پرسپولیس در اتاق VAR هستند و به ما کمک خواهند کرد.
همین تک‌جمله خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال کافی بود تا تیتر «اولین داور زن در دربی» در رسانه‌ها خبرساز شود.
این برای اولین‌بار نیست که مهسا قربانی لقب «اولین» را به خود اختصاص می‌دهد. او بیش از این، اولین داور زن ایرانی بوده که مسابقات مردان را در لیگ دو مالدیو قضاوت کرده است. او همچنین نخستین داور زنی شد که مجوز فیفا را برای VAR در سه بخش کمک‌داور ویدیویی، دستیار کمک‌داور ویدیویی و داور مسابقاتی که از VAR در آنها استفاده می‌شود کسب کرد.
خانم قربانی نخستین داور زن ایرانی هم بود که به همراه انسیه خباز مافی‌نژاد کاندیدای حضور در جام جهانی زنان شدند اما از آنجایی‌که فیفا صراحتا اعلام کرده بود، داوران زن باید تجربه کار با VAR را داشته باشند و مسابقه‌های مردان را هم قضاوت کرده باشند، داوران زن ایران این فرصت را از دست دادند؛ چرا که این امکان برای آنها در ایران فراهم نشده بود.
فغانی: فدراسیون به‌جای حمایت از داوران زن، مسیر آنها را بست
محمدرضا فغانی، داور بین‌المللی فوتبال که سال ۹۶ با مهسا قربانی در مسابقات جوانان جهان حضور داشت، درباره این اتفاق به «زمانه» گفت:
مهسا قربانی تا اینجا اگر در لیست داوران فیفا برای جام جهانی قرار گرفته و افتخارات دیگری به دست آورده با تلاش‌های شخصی خودش بوده و فدراسیون ایران از او هیچ حمایتی نکرده است. این در شرایطی است که داوران برخی کشورهای دیگر مثل سوئد هم با شرایطی مشابه ما روبرو بودند، آنها هم قبل از جام جهانی VAR نداشتند اما داورشان را به آلمان و ایتالیا فرستادند و طی یک سال و نیم در لیگ برتر به او قضاوت دادند تا بتواند در جام جهانی حضور پیدا کند اما فدراسیون ایران از داوران زن حمایتی که نکرد هیچ، چه بسا جلوی مسیر آنها را هم بست و اجازه نداد که حتی به ازبکستان بروند و در جام «کافا» (مسابقات قهرمانی فوتبال آسیای مرکزی) قضاوت کنند.
مهسا قربانی بهترین گزینه برای فدراسیون بود
برخی رسانه‌ها معتقدند اگر فدراسیون الان هم تصمیم گرفته از داور زن در شهرآورد (دربی) استفاده کند، به‌خاطر فشاری است که فیفا آورده اما افشاریان به خبرنگاران گفته اصلاً اجباری از سوی فیفا نبوده و برای اینکه به جامعه داوری زنان ایران کمک کنند، چنین تصمیمی گرفته‌اند.
اما محمدرضا فغانی معتقد است که فدراسیون ایران بیشتر به فکر منافع خودش است تا کمک به داوران زن. او دراین‌باره می‌گوید:
این چرخش ۱۸۰ درجه‌ای فدراسیون جالب است، چون همان‌طور که گفتم زمانی‌که این داوران زن نیاز به حمایت فدراسیون داشتند تا در جام جهانی حضور داشته باشند. آقایان کاری نکردند و الان دست به دامن آنها شدند، آن‌هم به این خاطر که مهسا قربانی و مهناز ذکایی لایسنس اتاق VAR دارند. فدراسیون هم به جای اینکه بخواهد هزینه کند و داور خارجی بیاورد، ترجیح داده از همین داوران استفاده کند. از طرف دیگر اگر داور خارجی بیاورند باید ارتباط آنها به زبان انگلیسی باشد که کار را برای‌شان سخت می‌کند. تجربه دربی قبلی با داورهای عراقی نشان داد داورهای ما در صحبت‌کردن به زبان انگلیسی ناتوان هستند اما خانم قربانی به زبان انگلیسی و هندبوک VAR تسلط کافی دارد و از این نظر هم با انتخاب او به مشکلی برنخواهند خورد.
داوری که کم سوت می‌زند
بی‌شک مهسا قربانی یکی از دختران تابوشکن ورزش ایران است. او که از سال ۲۰۱۷ به جمع داوران نخبه پیوسته است، در ۱۷ سالگی با دروازه‌بانی وارد مستطیل سبز شد، آن‌هم فقط به خاطر اینکه معتقد بود بخشی از داوری به شناخت هر فردی از فوتبال برمی‌گردد. او به سایت ورزشگاه گفته است:
من به عنوان داور باید خودم فوتبال بازی کرده باشم یا فوتبال را خیلی خوب بشناسم یا مسابقات فوتبال را تماشا کنم تا سطح علم و دانشم را در کنار کتاب قانونی که وجود دارد هم‌زمان با سطح بازیکنان فوتبال روز دنیا ارتقا دهم و تاکتیک‌ها و تکنیک‌ها را بشناسم.
او پس از کسب این تجربه سال ۸۶ وارد دنیای داوری شد، ابتدا دو سال در رشته فوتسال داور بود و پس از آن وارد لیگ برتر فوتبال شد. از سال ۹۲ به عنوان داور وسط کارش را شروع کرد و خیلی زود پیشرفت کرد. مسابقات زیر ۱۴ سال، زیر ۱۶ سال و زیر ۱۹ سال آسیا را قضاوت کرد و در مرحله نهایی انتخابی المپیک فوتبال زنان ۲۰۲۰ و جام ملت‌های زنان آسیا ۲۰۲۲ نیز حضور داشت.
مهسا قربانی جزو داورانی است که کم سوت می‌زند و معتقد است زیاد سوت‌زدن از زیبایی بازی می‌کاهد:
بعضی از داوران کوچک‌ترین برخورد بین بازیکنان را خطا اعلام کرده و دائم بازی را متوقف می‌کنند که از زیبایی بازی کم می‌شود ولی من سعی می‌کنم تا جایی که امکان دارد فوتبال انجام شود و این مسابقه با توقف همراه نباشد. ضمن اینکه به قانون احترام می‌گذارم که خطایی صورت نگیرد، اجازه می‌دهم مسابقه ادامه داشته باشد. امروزه بازیکنان هم حرفه‌ای شده‌اند و وقتی می‌بینند داور از یک برخورد ساده و یا تنه فنی چشم‌پوشی می‌کند متوجه می‌شوند که این داور سطح خطاهایی که برای آنها در بازی در نظر گرفته خیلی بالاتر است و در مورد این نوع چالش‌ها به ادامه بازی دستور می‌دهد تا به زیبایی فوتبال کمک کند.
پوشش جنجالی خانم داور
خانم قربانی که فارغ التحصیل مدیریت بازاریابی ورزشی است در تمام این سال‌ها با هزینه شخصی به مسیر رو به رشد خود ادامه داد. از زمین تمرین گرفته تا طراحی لباس داوری بر عهده خودش بود و در مقطعی نوع پوشش او جنجالی هم شد چون خیلی‌ها با دیدن عکس‌ها تصور کردند بدون حجاب در رقابت‌ها حاضر شده است اما او با یک ابتکار مشکلش را حل کرده بود.
زمانی‌که برای مسابقات دانشجویان جهان در چین در دمای ۴۳ درجه و با رطوبت ۸۷ درصد قضاوت می‌کرد به خاطر نوع پوشش و رنگ تیره لباس بعد از بازی از حال می‌رود. او می‌گوید آن روز مرگ را با چشم خود دیده و بعد از مسابقه یک ساعت روی تخت اتاق پزشک خوابیده و ضربان قلبش بالا بوده است:
بعد از آن برای حجاب دست و پا و یقه‌بندم از رنگ روشن استفاده کردم. من کاملاً لباسم پوشیده است و هیچ مشکل شرعی ندارد. با مادرم لباس را طراحی کردم و وقتی پوشیدم دیدم طبق قوانین شرعی و آیین و مذهب ما قانون‌شکنی انجام نشده و رنگی هم برای حجاب ما در نظر گرفته نشده و هیچ جایی از بدن من با پوشیدن این لباس پیدا نیست. جنس آن‌هم شبیه ساپورت‌هاست. من بهترین کیفیت را می‌خرم تا تبادل هوا و دما داشته باشد. ما این‌قدر مظلوم واقع شدیم که دیگر کسی اصلا به این مسائل فکر نمی‌کند. اگر داور یا بازیکن بایستی عملکرد خوبی داشته باشد باید به این مسئله هم توجه شود. من بدون شکستن قانون راهی پیدا کردم که بتوانم در کارم هم موفق باشم چون عاشق داوری هستم.
آقایان باید پذیرای داوران زن باشند
مهسا قربانی حدود هفت سال پیش گفت موافق استفاده از ویدئو چک نیست:
با ویدئو چک می‌توان به لحاظ قانونی قاطع و جدی رأی داد و تصمیم درست گرفت اما زیبایی فوتبال از بین می‌رود. به نظر من حتی تصمیم اشتباه تأثیرگذار هم جزئی از زیبایی فوتبال است.
او با وجود موافق‌نبودن حالا باید به عنوان اولین داور زن در مهم‌ترین بازی فوتبال ایران پشت همین دستگاه بنشیند و قضاوت کند. کار اولین‌ها همیشه سخت است، آنها باید راه را برای بقیه باز کنند. فغانی هم معتقد است تابوشکنی کاری دشوار است:
در اینکه اتفاق بزرگی است شکی نیست. در جام جهانی و جام ملت‌ها هم چند داور زن داشتیم که فقط در اتاق VAR بودند. اینکه داوران زن در بازی مردان و به خصوص در دربی حضور داشته باشند در کل اتفاق خوبی است اما باید دید تیم‌ها هم می‌پذیرند یا روی آنها فشار خواهند آورد. الان تمام دنیا این داستان را پذیرفته و فرقی برای آنها نمی‌کند داور زن باشد یا مرد. به نظرم اگر در داخل ایران هم کمی فرهنگ‌سازی و تبلیغ شود، آنها هم خواهند پذیرفت و به تصمیمات داوران زن هم احترام خواهند گذاشت. در کل فکر نمی‌کنم مشکل حادی پیش بیاید.