آژانس بین‌المللی اتمی که در وین مستقر است، از سال ۲۰۲۱ تاکنون برای نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران با مشکل روبه‌روست. هرچند که تهران قصد ساخت سلاح هسته‌ای را رد می‌کند، اما فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را گسترش می‌دهد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه‌ای در مجمع جهانی اقتصاد [WEF] در داووس گفت «وضعیت بسیار نگران‌کننده است. ما فعالیت‌هایمان را ادامه مي‌دهیم اما به صورت حداقلی».
گروسی در مصاحبه‌اش در مجمع جهانی اقتصاد گفته است که ایران از پذیرش بازرسان به دلیل ملیت‌هایشان سر باز می‌زند. او در این باره گفت:
به شکل بی‌سابقه‌ای همکاری‌شان را با آژانس کاهش داده‌اند و این راهی برای مجازات ما به‌خاطر مسائل بیرونی است. وقتی چیزی در فرانسه، بریتانیا یا ایالات متحده آمریکا اتفاق می‌افتد که خوشایندشان نیست، به‌خاطر مجادله‌های سیاسی آژانس بین‌المللی اتمی انرژی را به گروگان می‌گیرند. این برای ما غیرقابل قبول است.
ایران پیش‌تر و از ژوئن ۲۰۲۳ و احتمالاً در نتیجه‌ی مذاکرات محرمانه با ایالات متحده آمریکا که به آزادی شهروندان آمریکایی در ایران انجامید سرعت غنی‌سازی اورانیوم را کاهش داده بود که نشانه خوبی تلقی می‌شد. اما خبرگزاری رویترز در دسامبر همان سال اعلام کرد به نسخه خلاصه‌ای از گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو دست یافته که نشان می‌دهد ایران تولید اورانیوم با خلوص بالا را افزایش داده و کاهش تولید قبلی خود را از اواسط سال ۲۰۲۳ معکوس کرده است. اکنون گروسی می‌گوید ««وضعیت کنونی باثبات است اما ممکن است طی چند روز تغییر کند. ما هرگز نمی‌دانیم».
نیاز به دیپلماسی
رابطه‌ی تهران و واشنگتن در پی درگیری‌های میان اسرائیل و حماس از هر زمان دیگر ضعیف‌تر شده و هر کشور، دیگری را به دامن زدن به تنش‌ها متهم می‌کند؛ ضعیف‌تر شدن روابط نظارت روی برنامه هسته‌ای ایران را با فشار مضاعفی مواجه می‌کند. گروسی در این‌باره گفته است:
به دیپلماسی نیاز داریم، نیاز داریم که به مذاکره ادامه دهیم و از رسیدن وضعیت به نقطه بی‌بازگشت جلوگیری کنیم. من از بازگشت به ایران صرف‌نظر نمی‌کنم.
گروسی پیش‌تر نیز از نیاز به یک «برجام ۲» سخن گفته بود. او در نوامبر ۲۰۲۳ خواستار از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران شده بود و از قدرت‌های جهانی خواسته بود خطرات ناشی از انباشت اورانیوم غنی‌شده در ایران را به دلیل وضعیت جنگی در فلسطین و نزاع میان اسرائیل و حماس، نادیده نگیرند. او به فایننشنال تایمز گفته بود:
مذاکرات با ایران ممکن است به یک چارچوب جدید نیاز داشته باشد، نه اینکه صرفاً تلاشی برای احیای توافقنامه ۲۰۱۵ – معروف به برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام- باشد. تلاش برای بازگرداندن [توافق هسته‌ای] در چارچوب برجام کارساز نخواهد بود. هنوز هم می‌توانید آن را یک برجام بنامید، اما باید برجام۲ یا چیزی شبیه به آن باشد، زیرا باید خود را با شرایط و اقتضائات کنونی وفق دهید.
نگرانی درباره میلیتاریزه‌سازی زاپروژیا
گروسی همچنین آن‌چه در نیروگاه اتمی اوکراین، زاپروژیا، اتفاق افتاد را «بسیار نگران‌کننده» خواند. هرچند هیچ نشانه‌ای از اینکه این نیروگاه به پایگاهی نظامی تبدیل شده باشد در دست نیست، با این‌حال قطع مداوم برق می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا بزرگ‌ترین نیروگاه اروپاست که از مارس ۲۰۲۲ و در پی حمله روسیه به اوکراین، به تصرف روسیه درآمده است. این نیروگاه در منطقه جنگی واقع شده که به لحاظ زیرساختی در ناامنی قرارش می‌دهد، از همین‌رو گروسی تأکید می‌کند که مي‌بایست به بازرسان دسترسی داده شود:
ما توانسته‌ایم تأیید کنیم که این پایگاه میلیتاریزه نشده، به این معنا که تجهیزات سنگین نظامی در آن‌جا نیست و در چند ماه گذشته هیچ حمله مستقیمی به این پایگاه صورت نگرفته است. با این‌حال، مشکل قطع برق می‌تواند تداخلاتی در تأمین انرژی بیرونی پدید آورد و نگران‌کننده است. وقتی برق نباشد امکان خنک کردن رآکتورها از بین می‌رود و ممکن است حادثه‌ای پیش بیاید.
من مانده‌ام دراین دیپلماسی پینگ پنگ گروسی توپ بازی است بین ایران و غرب یا ایران بین گروسی و غرب ولی هرچه باشد بازی سرگرم کننده‌ای است برای ما ایرانیان تا آقایان کار خودشان را به پیش ببرند
alefmimmim / 13 February 2024