استفاده از دو لنز در میکروسکوپی نوین، به پژوهشگران اجازه داد تا با دقت بیشتری درون آب را تماشا کنند و نتیجه تکان دهنده بود: به صورت میانگین در هر لیتر آب که از بطری‌های پلاستیکی بیرون می‌آید، حدود یک‌چهارم میلیون ریزپلاستیک (یا مایکروپلاستیک برای ذره‌های بزرگ‌تر و نانوپلاستیک برای ذره‌های نانوئی پلاستیک) وجود دارد و اندازه آنها به‌قدری کوچک است که به‌طور مستقیم می‌توانند وارد سلول‌های بدن شوند. هنوز معلوم نیست حجم گسترده‌ای از پلاستیک که آدمی می‌بلعد، چه تاثیری بر سلامت بدن می‌گذارد. هرچند حالا حتی می‌دانیم ابرها هم می‌توانند حاوی ریزپلاستیک باشند و از نمک خوراکی، تا آب آشامیدنی، همچنین در خون و ادرار عمده آدم‌های زمین، ریزپلاستیک نمایان است.
این پژوهش که دوشنبه، ۱۸ دی ماه برابر با ۸ ژانویه در آکادمی علوم آمریکا منتشر شد، کمتر از دو ماه پس از انتشار پژوهش دیگری ارائه شد که می‌گوید مواد شیمیایی همیشگی (forever chemicals) را در منابع آب آشامیدنی سراسر بریتانیا یافته‌اند. نشان دیگری از حجوم مواد شیمیایی تولید بشر که حالا به گوشه و کنار جهان رسیده‌اند و الزاما پلاستیک نیستند، اما مانند پلاستیک در مورد همه آنها به‌طور دقیق نمی‌دانیم که با بدن چه می‌کنند.
پیش از انتشار این پژوهش هم می‌دانستیم ریزپلاستیک‌ها در بطری‌های پلاستیکی آب وجود دارند اما این پژوهش نشان داد که با توجه به نوع پلاستیک و سازنده آن، ۱۰ تا یکصد برابر بیشتر از تصورهای پیشین، پلاستیک در بطری‌های پلاستیکی آب وجود دارد.
ماهی برابر با یک کارت بانکی، در طول عمر ۲۰ کیلوگرم پلاستیک می‌خوریم
خبرگزاری رویترز در ۲۰۱۹ میلادی در یک تصویرسازی با تیتر «بشقابی لبریز از پلاستیک» تلاش کرد تا مقدار پلاستیکی که هر انسان به‌طور میانگین هم‌اکنون مصرف می‌کند، به مخاطب نشان دهد. خلاصه این گزارش می‌گوید هر انسان، میانگین هفته‌ای پنج گرم پلاستیک می‌خورد، به اندازه یک قاشق سوپ‌خوری. در ماه، نفری ۲۱ گرم برابر، با وزن یک کارت بانکی پلاستیک مصرف می‌کنیم. هر سال ۲۵۰ گرم و درنهایت هر دهه ۲٬۵ کیلو و در گذر عمر، با میانگین سنی ۷۹ سال، ۲۰ کیلوگرم پلاستیک به بدنمان وارد می‌کنیم.
پژوهش تازه، می‌گوید بطری‌های پلاستیکی، خود عامل ورود ریزپلاستیک‌ها به آب آشامیدنی هستند. برای درک این موضوع، باید به ساختار شیمیایی پلاستیک و تفاوت آن با تولیدات دیگر توجه کرد. اگر شما غذایی مایع را دور بریزید، طبیعت به‌تدریج با کمک گستره‌ای از ابزارها مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها، میکروب‌ها و… این مایع را بازیافت می‌کند. پلاستیک اما تولیدی تازه است. می‌دانیم که برخی حشرات به خوردن پلاستیک روی آورده‌اند، اما هنوز طبیعت ابزارهای لازم برای هضم و بازیافت انواع گوناگون پلاستیک را ندارد.
پس پلاستیک برخلاف تولیدات کربنی طبیعی، نمی‌پوسد بلکه به مرور زمان، خُرد می‌شود تا آنکه عاقبت به ابعاد کوچک‌ترین جزء سازنده‌اش برسد. چیزی شبیه به ریزپلاستیک‌هایی که در بطری پلاستیکی آب نمایان شده است. در زمان تولید یک محصول پلاستیکی، مانند تولید یک بطری پلاستیکی برای نوشیدن آب، در مکان تولید، میلیون‌ها ریزپلاستیک به‌شیوه‌های مختلف، مثلا با قالب زدن یا برش زدن پلاستیک، تولید می‌شود.
وقتی پلاستیک مصرف می‌کنیم، مثلا پلاستیک شفاف به روی ظرف‌های غذا می‌کشیم، یا برای پخت و پز در شیرینی و کیک‌پزی از پلاستیک استفاده می‌کنیم، یا موارد مشابه دیگر، گستره‌ای از ریزپلاستیک‌ها که بدون میکروسکوپ‌های قوی نمی‌توان آنها را مشاهده کرد، به غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی ما وارد می‌شوند.
پلاستیک، به‌خصوص انواع پلاستیک‌های یک‌بارمصرف به‌طور گسترده توسط بشر تولید و مصرف می‌شود. هم‌اکنون سالانه ۴۳۰ میلیون تن پلاستیک تازه تولید می‌شود و عمده آنان عاقبت به منابع آب، مانند دریاها، اقیانوس‌ها و دریاچه‌ها وارد می‌شوند. تا بدانجا که حتی در فیلتر سیگار هم ریزپلاستیک پیدا می‌شود و تقریبا هیچ مکانی بر روی زمین باقی نمانده که از آب، هوا و خاکش نمونه برداشت شود و ذرات ریزپلاستیک در آن دیده نشود.
سوال خوبی هست اما پاسخ رو نباید گفت؟
آجی سو !! / 11 January 2024