از فرمان ریاست‌جمهوری جوزف بایدن در آمریکا تا اجلاس سیاستمداران ارشد جهان این هفته در بریتانیا، تا قوانینی که به کندی در گوشه و کنار جهان برای هوش مصنوعی نوشته می‌شوند، تلاش‌ها برای درک هوش‌های مصنوعی و قانون‌مند کردن ساخت، آموزش و استفاده از آنها دنبال می‌شود، اما دیر نشده است؟
پیش از آنکه هوش مصنوعی خلق شود، ایده‌های مرتبط به آن در علم یا قصه‌های علمی‌تخیلی در ادبیات، تلویزیون، موسیقی و… دنبال می‌شد. از دل تمامی این کنکاش‌ها در آینده‌ای ممکن، قواعدی خلق شد. به‌عنوان مثال، به هوش مصنوعی اجازه ندهید تا کدنویسی خودش را خود انجام دهد. یا به هوش مصنوعی اجازه ندهید تا آزادنه با فضای مجازی ارتباط برقرار کند. یا باید یک پریز یا کلید واقعی در دست داشته باشیم تا اگر هوش مصنوعی دنبال آزار و یا حذف انسان‌ها رفت، بتوانیم آن را خنثی کنیم.
بااین‌حال، پیش از آنکه قوانین واقعی نوشته شوند، تقریبا تمامی این موارد از دست بشر خارج شدند. هوش مصنوعی، سال‌هاست که با آموزش عمیق (deep learning) خود به ساختن و ارتقاء خودش مشغول است. امسال قوی‌ترین هوش‌های مصنوعی موجود، مثل نسل چهار چت‌جی‌پی‌تی، به فضای مجازی متصل شدند. تقریبا هیچ‌کدام از شرکت‌های عمده فن‌آوری، ابایی از این نداشتند تا قواعد از پیش ترسیم شده اما به قانون بدل نشده را کنار بگذارند.
درنهایت آینده به ما پاسخ را خواهد گفت: آیا قوانین در حال شکل‌گیری کنونی در جهان بر هوش مصنوعی پیروز خواهند شد یا اینکه شاید این هوش مصنوعی باشد که بر تمدن بشر پیروز شده باشد.
بایدن: دستور ریاست‌جمهوری به‌جای قانون کنگره
دوشنبه ۳۰ اکتبر، جوزف بایدن رییس‌جمهور آمریکا جلوی دوربین‌های خبری فرمان ریاست‌جمهوری تازه خود با عنوان «فرمان ریاست‌جمهوری برای استفاده و توسعه امن، ایمن و قابل‌اعتماد هوش مصنوعی» را امضا کرد و بعد به خبرنگاران گفت:
هوش مصنوعی در اطراف تمامی ما است. برای اینکه بتوانیم وعده هوش مصنوعی را محقق کنیم اما از خطرهایش دوری کنیم، بایستی بر این فن‌آوری حکومت کنیم.
همان‌طور که در عنوان این فرمان آمده است، هدف آن این است که به شرکت‌های فن‌آوری اجازه توسعه و سودبری از هوش مصنوعی را بدهد، بدون آنکه آسیب‌های این هوش به سراغ بشریت بیاید. بااین‌وجود این فرمان ریاست‌جمهوری که با امضای یک نفر ممکن شد، با امضای رییس‌جمهوری‌های بعدی می‌تواند کنار گذاشته شود.
کنگره آمریکا کندتر از کاخ‌سفید در حال بررسی و نوشتن قانون برای هوش مصنوعی است؛ اما برای نمایندگان این کنگره، فعلا اهداف حزبی مقدم بر اهداف ملی است. شاید برای همین باشد که قوانین به‌جای آنکه در کنگره نوشته و سپس به میز رییس‌جمهور برای امضا برسند، توسط رییس‌جمهور نوشته می‌شوند تا شاید کنگره هم همراهی کند.
این فرمان البته بیشتر از آنکه بگوید چه کنید، راه را برای تنظیم مقررات برای نهادهای دولت فدرال آمریکا باز می‌کند. به‌عنوان مثال، تمامی شرکت‌های هوش مصنوعی بایستی نتایج تست‌های امنیتی و دیگر داده‌های مرتبط را در اختیار دولت بگذارند. سازمان ملی استاندارد و فن‌آوری آمریکا هم همزمان بایستی استانداردهای لازم برای امنیت استفاده از هوش مصنوعی توسط عموم جامعه را تدوین کند.
وزارت بازرگانی هم بایستی دستورالعمی آماره کند که تولیدات هوش مصنوعی را علامت بگذارد تا تفاوت بین تولید انسان و ماشین مشخص باشد. این فرمان مفصل ۱۱۱ صفحه‌ای، مباحث گوناگونی از حریم خصوصی، حقوق مدنی، حمایت از مصرف‌کننده، پژوهش‌های علمی و حقوق کارگران را در خود جای داده است.
محدوده این فرمان البته ایالات متحده آمریکاست و دیگر کشورها، مانند چین، یا کره‌شمالی یا ایران از این فرمان استفاده نخواهند کرد. تنها چند روز پس از امضای این فرمان، اجلاس بریتانیا برگزار شد تا دولت‌های جهان در موضوع امنیت استفاده و توسعه از هوش مصنوعی با هم گفت‌وگو کنند.
نخستین اعلامیه جهانی هوش مصنوعی در بریتانیا
در یکم و دوم نوامبر امسال، بریتانیا میزبان مقام‌های ارشد دولت‌های صاحب فن‌آوری در «اجلاس ۲۰۲۳ برای امنیت هوش مصنوعی» بود و ۲۸ کشور از جمله اتحادیه اروپا، آمریکا، کانادا، اسرائیل، امارات متحده عربی، ترکیه، چین و هند، «اعلامیه بلچلی» (The Bletchley Declaration) را امضا کردند. این اعلامیه، نخستین همبستگی جهانی برای وضع همکاری در موضوع هوش مصنوعی است.
این اعلامیه با وعده‌های هوش مصنوعی شروع می‌شود و سودمندی‌های استفاده و توسعه آن را برمی‌شمارد، بااین‌حال در آن گفته می‌شود که «در کنار این فرصت‌ها، هوش مصنوعی خطرهای عمده‌ای را هم به‌همراه می‌تواند داشته باشد». درنهایت اعلامیه دو هدف عمده برای همکاری بین دولت‌ها مشخص شده است.
نخست اینکه دولت‌ها نگرانی‌ها و داده‌های علمی خود را در اختیار همدیگر بگذارند و مورد دوم اینکه تمامی امضاکنندگان سیاست‌گذاری‌هایشان را همراه با سنجش خطرها وضع کنند تا شاهد کاهش عملی شدن این خطرها باشیم.
در شروع اجلاس بریتانیا، چارلز سوم پادشاه بریتانیا، توسعه هوش مصنوعی را هم‌تراز کشف الکتریسته خواند. ایلان ماسک، از ثروتمندترین مردان جهان نیز در این اجلاس به خبرنگاران گفت که «هوش مصنوعی می‌تواند بانی انقراض انسان باشد».
ورای این اجلاس، پارلمان اتحادیه اروپا گام‌های نهایی خود را طی می‌کند تا قانون هوش مصنوعی را تا پایان امسال عرضه کند.
همزمان هوش مصنوعی گام به گام جایگاه خودش را در کار و زندگی انسان مستحکم‌تر می‌کند. از جمله اینکه در هفت نوامبر و برای نخستین مرتبه، چند هوش مصنوعی با همدیگر مذاکره کردند و بی‌نیاز انسان یک قرارداد را به سرانجام رساندند. اپیلیکیشن‌هایی مانند رپلیکا (بازی با کلمه کپی) توانسته‌اند صدها هزار نفر که خود را خجالتی می‌یابند رودرروی هوش مصنوعی قرار دهند تا برای دیدارهای عاشقانه، تمرین کنند.