سه روز بعد از اولین سالگرد قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی، یعنی ٢٨ شهریور، آخرین فرصتی بود که سران رژیم جمهوری اسلامی به حکومت اقلیم کردستان و بغداد داده بودند تا احزاب اپوزسیون کرد را خلع سلاح و مقرهای آن‌ها را کنترل و به کمپ‌هایی دورتر از مرز ایران منتقل کنند.
با پایان ضرب‌الاجل رژیم برای اجرای توافقنامه امنیتی با جمهوری اسلامی، آنچه که بیشتر از همه می‌تواند نگران‌کننده باشد، سرنوشت مبهم پناهندگان سیاسی‌‌ای است که در کمپ‌های این احزاب ساکن اند و یا با حمایت آن‌ها، کارت اقامت در این منطقه را دریافت می‌کردند؛ پروسه‌ای که اکنون با مشکل مواجه شده است.
پروسه اقامت پناهندگان سیاسی در اقلیم کردستان
به طور کلی حکومت اقلیم کردستان، به پناهندگان سیاسی کُرد که از ایران به صورت قاچاق به این منطقه وارد می‌شدند و قصد ادامه زندگی در اینجا را داشتند کارت اقامت یکساله می‌داد. کارتی که با آن تنها می‌توان خانه گرفت و کار کرد. کارتی که حتی با آن نمی‌توان یک سیم کارت خرید.
کسانی که به صورت غیرقانونی به عنوان پناهنده سیاسی وارد خاک اقلیم کردستان می‌شوند، برای دریافت کارت اقامت و امکان ماندن در این منطقه نیاز به نامه‌ی حمایت (پشتگیری) یکی از احزاب کردستان ایران را دارند. نامه‌ای که ثابت می‌کند شما «لایانگر» (هوادار) یکی از این احزاب هستید و آن‌ها شما را تأیید می‌کنند.
پس از طی این پروسه پناهجویان باید در اداره اقامت یکی از شهرهای سلیمانیه یا اربیل حاضر شوند و پس از انجام آزمایش و مصاحبه، در صورت موافقت به آن‌ها کارت اقامت یکساله داده می‌شود. دریافت اقامت در اقلیم کردستان به این معنی نیست که شما امکان دریافت اقامت دائمی، شهروندی و یا دیگر امکان‌های موجود برای پناهندگان در دیگر کشورهای پناهجو پذیر را خواهید داشت.
توقف پروسه‌ی صدور اقامت برای پناهندگان سیاسی
پس از انجام توافق امنیتی عراق با جمهوری اسلامی، صدور اقامت جدید برای کسانی که برای اولین بار درخواست اجازه اقامت و پناهندگی سیاسی می‌کنند متوقف شده است. پیگیری‌ها نشان می‌دهد که به نمایندگان دیپلماتیک این احزاب گفته شده که صدور نامه حمایت (پشتگیری) برای افراد جدید را متوقف کنند، زیرا امکان صدور اجازه اقامت جدید وجود ندارد. این در حالی است که پس از قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی و شروع خیزش «زن، زندگی، آزادی» در ایران، افراد زیادی به دلیل جراحت‌های ناشی از شلیک مأموران سرکوبگر رژیم جمهوری اسلامی و یا احتمال بازداشت، مجبور به ترک ایران و پناه آوردن به خاک اقلیم کردستان شده‌اند. جمعیتی که اکنون نیز همچنان مجبور به پیمودن این مسیر و پناهنده‌شدن به اقلیم کردستان است.
با قطع صدور اقامت جدید، وضعیت این پناهجویان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
یکی از این پناهجویان که نخواست نامش فاش شود شرح حال خود را این‌چنین بیان می‌کند:
من مدتی را در عضویت یکی از این احزاب گذراندم، سپس اقدام به دریافت کارت امور پناهندگان سازمان ملل کردم و پس از آن جهت صدور کارت اقامت به اداره اقامت مراجعه نمودم. به من گفتند که باید نامه حمایت حزبی را بیاوری. به حزب مراجعه کردم و از طریق دیپلماسی حزب نامه را برای آن‌ها فرستادم، اما گفتند که فعلا امکان دریافت نامه جدید حمایت حزبی را ندارند. با وکیل سازمان ملل متحد برای پناهندگان ایرانی تماس گرفتم تا از طریق سازمان ملل برای اقامت اقدام کنم، اما او نیز به من گفت که ما دنبال یک مکانیزم کلی برای حل این مشکل هستیم.
حال با پرسشی مواجه خواهیم بود که بعد از خلع سلاح و یا هر احتمال دیگری، چه بر سر اسکان، اقامت و سرنوشت کسانی خواهد آمد که تاکنون با کمک حمایت و پشتیبانی این احزاب امکان اقامت و فعالیت در خاک اقلیم کردستان را داشته‌اند؟
احزابی که تا قبل از توافقنامه‌ی امنیتی جمهوری اسلامی با عراق، کمپ‌هایشان مأمن پناهجویان و روابطشان با اقلیم کردستان راهگشای آنان بود.