مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که هفته اول خردادماه جاری و با عنوان «گزارش نظارتی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» منتشر کرده، گفته است به استناد آمار رسمی طی سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱، بیش از ۲۹ درصد پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در مقطع دکترا و ۴۶ درصد در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، کپی‌برداری از متن مشابه بوده و از مرحله ارائه و ثبت، حذف شده است.

در این گزارش ضعف زیرساخت‌های علمی و پژوهشی به‌عنوان عامل مؤثر در بی‌رغبتی دانشجویان برای صرف وقت در حوزه پژوهش و مطالعه و تحقیق معرفی‌شده است.

«قانون پیش‌گیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» شهریور ۱۳۹۶ در مجلس تصویب شد و بر اساس آن تمام پژوهشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی موظفند پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان و اعضای هیئت علمی را در سامانه‌ای موسوم به «ایرانداک» ثبت کنند تا بررسی‌های «همانندجویی» بر متن تألیفی انجام شود.

در فاصله سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ در مجموع ۷۲ هزار و ۵۷ رساله و پایان‌نامه دانشجویان مقطع دکترا در سامانه ایرانداک ثبت شده که ۲۱ هزار و ۲۶۴ مورد از این متون (۲۹ درصد) بیش از ۳۰ درصد مشابهت با متن علمی مشابه داشته و کپی‌برداری بوده است. همچنین در همین بازه زمانی، ۶۷۵ هزار و ۷۱۳ رساله و پایان‌نامه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد در سامانه ایرانداک بارگذاری شده که طبق بررسی‌های همانندجویی، ۳۱۱ هزار و ۶۴۸ مورد از این متن‌ها (۴۶ درصد) کپی‌برداری با بیش از ۳۰ درصد مشابهت بوده است.

کپی‌برداری از متون علمی تنها یک بخش از تخلفات علمی در دوره تحصیلات عالی و تکمیلی است، خرید و فروش پایان‌نامه هم به‌عنوان تخلف شایع مورد اشاره گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس قرار گرفته است. این مرکز دلیل مهم شیوع خرید پایان‌نامه را «عدم توانایی علمی دانشجو در پیشبرد پژوهش» دانسته و تاکید کرده‌ است که به استناد آمار کشف بیش از ۹۰ درصد تقلب‌های علمی در پایان‌نامه‌ها و رساله‌های ارائه‌شده در دانشگاه‌های غیردولتی، معلوم شده که شمار این تخلف در میان دانشجویان مشغول به تحصیل در این دانشگاه‌ها بیشتر بوده که همین آمار می‌تواند به‌عنوان یکی از شاخص‌های افت کیفیت آموزش عالی در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در بخش غیردولتی مورد توجه قرار بگیرد.

این گزارش افزوده است که طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰، بیش از ۹۰ درصد آثار علمی متقلبانه، مربوط به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی غیردولتی بوده است.

سیاست‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی در دانشگاه و تأکیدهای رهبری جمهوری اسلامی بر اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها، تولید علم و دانش در ایران را با فسادی چند برابر روبه‌رو کرده است.

مجله علمی ساینس در آمریکا در شهریور ۱۳۹۵ با انتشار گزارشی از فروش پایان‌نامه و مقالات پژوهشی در دانشگاه‌های ایران، فضای علمی کشور را برای چند روز ملتهب کرد. این نشریه «سیاستمداران و دولتمردان» ایرانی را به جعل پایان‌نامه و مدارک دانشگاهی درجهت ارتقای پست و مقام متهم کرده بود. همچنین در آبان‌ همان سال، مجله معتبر «نیچر» خبرداد که دو مؤسسه انتشارات علمی (بیومد سنترال و اسپرینگر)، ۵۸ مقاله منتشرشده در هفت نشریه علمی جهان را به دلیل «سرقت علمی، تقلب و تبانی» حذف کرده‌ است.

برخلاف ادعای مکرر مسئولان جمهوری اسلامی از پیشرفت علمی کشور، آن‌چه از سیر تولید دانش و علم در ایران مانده چیزی جز رزومه‌سازی‌ها، تقلب و جعل مقالات و کپی‌‌نویسی پایان‌نامه‌‌ها نیست. استخدام رو به افزایش استادهای وابسته به حکومت و حذف استاد‌های منتقد خود می‌تواند یکی از دلایل بی‌اهمیت شدن نگارش پایان‌نامه و تألیف مقالات در دانشگا‌ه‌های ایران باشد.