بهداشت و درمان یکی از حوزه‌هایی است که در آن بسیاری از زنان و اقلیت‌های جنسی در ایران تبعیض‌های مضاعفی را متحمل می‌شوند. ناقص‌سازی جنسی، بکارت، ممانعت استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری، جرم‌انگاری سقط جنین و مواردی از این دست و همچنین کالایی شدن خدمات بهداشتی و درمانی، برخی از زنان و مردان را از بهره بردن از این خدمات محروم کرده است.
اگر ایران ساختار سیاسی و اقتصادی عدالت‌محوری داشته باشد این حوزه می‌بایست متحول شود تا شهروندان فارغ از جنسیت، قومیت، مذهب و طبقه اقتصادی و اجتماعی که در آن قرار دارند بتوانند از تمام خدمات بهداشتی و درمانی به‌یکسان بهره ببرند.
مطالبات فعالان زنان و کارگران در این حوزه بسیار است. برای نمونه جمعی از فعالان زن چندی پیش منشوری نوشتند و مطالباتی را مطرح کردند که در وبسایت بیدار زنی منتشر شد. پس از آن جمعی از فعالان زن نسخه اولیه را تغییر دادند و در آخرین نسخه آن که نهم بهمن در وبسایت بیدازنی منتشر شد مجموعه مطالبات را به شش سرفصل تقسیم کردند. این نسخه تغییر یافته متن اولیه منشور است. در این نسخه بهداشت و درمان یکی از این سرفصل‌هاست.
در نسخه اولیه این منشور که دوم دی ماه در سایت بیدارزنی منتشر شده می‌توانید مطالباتی را که در نسخه اولیه در حوزه بهداشت و درمان نوشته شده است بخوانید.
در ویدئوی زیر این مبحث را با سارا افراسیابی، روانشناس، نویسنده و فمینیست کُرد به بحث گذاشته‌ایم:
سارا افراسیابی دسترسی برابر و کافی به امکانات بهداشتی و درمانی به ساکنین مناطق دورافتاده به‌ویژه زنان را مهمترین نقص نظام درمانی ایران می‌داند. به گفته او نابرابری‌های طبقاتی و اجتماعی دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی را برای زنانی که شناسنامه ندارند و به بیمه تامین اجتماعی نیز دسترسی ندارند، ناممکن می‌کند. ولی به‌طور کلی تورم و گرانی این دسترسی را برای همه زنان دشوار می‌کند.
سارا افراسیابی فقدان خدمات رایگان و با کیفیت روانشناختی و روانپزشکی در ایران را یکی از کمبودهای نظام درمانی می‌داند و نکته‌ای است که به نظر او باید به این منشور اضافه شود.
به گفته افراسیابی یکی از موارد دیگری که در منشور به آن اشاره نشده ولی اهمیت دارد، مسئله بهداشت دهان و دندان است. در برخی مناطق چنین امکاناتی وجود ندارند و در مناطقی که وجود دارند آنقدر گران هستند که هر کسی توان پرداخت آنها را ندارد.
مسئله دیگری که سارا افراسیابی در بحث خود مطرح می‌کند فقدان خدمات رایگان برای پیشگیری از بارداری و سقط جنین است که پس از تصویب قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده تشدید شده است. این فقدان اثرات چندجانبه‌ای بر بازتولید فقر و خشونت خواهد گذاشت و حتی به بیماری و مرگ زنان خواهد انجامید.
مسئله ناقص‌سازی جنسی و به‌طور مشخص ختنه زنان نیز خشونتی مضاعف به زنان است. افراسیابی معتقد است که همدستی دولت، مذهب و فرهنگ نظام مردسالار که حول محور کنترل بدن زن است مسبب خشونت‌های مختلفی همچون ختنه، منع سقط جنین، ختنه، آزمایش بکارت و … است.
سرفصل بهداشت و درمان را که در منشور نهم بهمن آمده و بحث ما بر آن استوار شده را بخوانید:
- دسترسی رایگان و برابر به بهداشت و درمان برای همه
- منع قانونی هر نوع آزمایش و معاینه‌ی پزشکی در ارتباط با بکارت
- حق دسترسی رایگان به اقلام بهداشتی و داروهای پیشگیری از بارداری و دسترسی به آموزش‌های جنسی و عاطفی برای زنان، مردان و جامعه‌ی رنگین‌کمانی
- منع قانونی ختنه‌ی زنان و پیگرد قانونی برای والدین و کسانی که اقدام به چنین عملی کنند
- تأسیس کلینیک‌های رایگان سلامت زنان در سراسر کشور با اولویت‌بخشی به زنان روستایی، محروم نگه داشته شده و مهاجران زیر نظر شوراها
- خدمات پزشکی و آموزشی در ارتباط با بارداری، زایمان، مراقبت‌های پزشکی پس از زایمان و شیردهی، برای همه
- حق و دسترسی به امکانات پایان خودخواسته به بارداری( سقط جنین) بهداشتی، قانونی و رایگان بنا به درخواست فرد باردار در هر مقطعی از بارداری
